Hittegolf speelt ook Brusselse vissen parten

Het is een week flink warm, en de eerste meldingen van vissenkadavers in het kanaal komen al binnen. En als de zomer warm en droog blijft, krijgen onze gevinde vrienden het nog lastiger: “Er is nu al te weinig zuurstof in het water.”

“Dat zuurstoftekort is de belangrijkste oorzaak voor vissensterfte in de zomer,” vertelt Loïc Dohet van Brussel Leefmilieu aan BRUZZ. De wateranalist bevestigt dat het zuurstofgehalte in het water in de Zenne in Anderlecht al onder het minimum is gedoken: “Momenteel zitten we aan 2 mg per liter, het minimum is 3 mg per liter.” De vier meest voorkomende soorten vissen in het kanaal zijn de de driedoornige stekelbaars, de bittervoorn, de riviergrondel en de zwartbekgrondel.

Betere wateren

Het kanaal is de grootste probleemzone als het gaat om vissensterfte. Volgens Dohet is de verklaring simpel: “Het kanaal is vrijwel stilstaand, net zoals in sommige Brusselse vijvers komt er niet alleen weinig fris zuurstofrijk water binnen, maar is er ook geen uitweg voor de vissen om betere wateren op te zoeken.”

Jaar na jaar keert het probleem van zuurstof in het water terug. Tijdens de droge zomer van 2018 had de haven zelfs een grote pomp geïnstalleerd aan het kanaal om zuurstof in het water te pompen. Maar volgens Philippe Herman, de Havenkapitein van Brussel, is dat verre van een langetermijnoplossing: “die compresseur is zeer groot en kan niet zomaar overal ingezet worden.”

“Momenteel is het waterpeil in het kanaal nog goed, we krijgen vers water uit Wallonië, vissensterfte volgen we momenteel nog niet op, maar binnenkort zal de cel Milieu ook op dat vlak meer onderzoek doen.”

Pathogenen

De tweede grootste oorzaak voor vissensterfte is de zeer snelle ontwikkelingen van pathogenen zoals blauwe algen en bacteriën die dodelijk zijn. “Als het water opwarmt gaan de algen exponentieel groeien. Dat is geen probleem overdag, want dan geven ze zuurstof af. Maar ’s nachts nemen ze zuurstof op. Zo kunnen ze vissen verstikken.”

Blauwalgen en bacteriën zijn ook schadelijk voor andere organismen dan vissen, zoals vogels, trouwe viervoeters en ook mensen. Een bacterie zoals botulisme kan vogels ernstig vergiftigen. Ook al is dit type van botulisme waarschijnlijk niet giftig voor mensen, toch wordt het ten sterkste afgeraden om verzwakte of dode vogels met de blote huid aan te raken. Blauwalgen kunnen dan weer zeer schadelijk zijn voor mensen en honden. Momenteel zijn er nog geen gevaarlijke niveaus van blauwalgen aangetroffen in de Brusselse wateren.

Oplossingen

Naast kortetermijnoplossingen zoals waterpompen wijst Dohet naar de nood om de Brusselse wateren te 're-naturaliseren'. Dat kan door onder andere meer planten die, in tegenstelling tot algen, zuurstof afgeven in het water te brengen. “Het is heel moeilijk om snelle oplossingen te bieden, maar er zijn wel mogelijkheden.”

“Bovendien moeten we kijken om, waar mogelijk, natuurlijke toevoer van water herstellen," zegt Dohet. "Vroeger hebben we al die kleine kanalen die fris water zoals dat van de regen in onze wateren brachten, afgesloten. Nu bekijken we hoe we die kunnen herstellen en de vroegere ecosystemen terugbrengen."