Villo gratis na twee dagen te veel fijn stof

De Brusselse regering heeft in eerste lezing een voorstel goedgekeurd over maatregelen om vervuilingspieken sneller in te dijken. Na twee dagen waarschuwingsfase zullen auto's een lagere maximumsnelheid opgelegd krijgen, en worden dagtickets voor Villofietsen gratis.

Het voorstel komt er nadat in 2016 de drie gewesten in België in overleg een ‘informatiedrempel’ voor smog invoerden. Die is met 50 microgram fijn stof PM10 per kubieke meter gelijk aan de Europese daggrenswaarde die maximaal 35 dagen per jaar mag overschreden worden.

De regeringen kwamen daarmee een beetje tegemoet aan de kritiek van milieuorganisaties die niet begrepen dat de bevolking pas gesensibiliseerd werd als de waarden al een heel stuk hoger lagen dan de Europese maximumgrens. Overigens is alle fijn stof schadelijk, ook onder de grenswaarde.

Als de concentratie aan fijn stof verder steeg, waren er drie hogere alarmfases. Verder dan alarmfase I, waarbij auto's een snelheidsbeperking krijgen opgelegd, kwam het in Brussel nog nooit. De twee alarmfases daarboven werden nooit uit de kast gehaald, omdat ze zo hoog lagen dat Brussel die grenzen (gelukkig) nooit leek te overschrijden.

Daar wil het Gewest nu verandering in brengen. Minister van Leefmilieu Céline Fremault (CDH) koppelt in haar voorstel strengere maatregelen aan elke drempel.

Belangrijk is nog dat de regering voortaan ook rekening houdt met het 'fijnere fijn stof' PM 2,5, dat als een van de schadelijkste stoffen voor de gezondheid beschouwd wordt. Een laatste verandering is dat vervuilingspieken voortaan het hele jaar door kunnen voorvallen, in plaats van enkel in de winter zoals nu.

Geen houtkachel, wel Villo en MIVB

Er zijn vier fases in het nieuwe plan. In de 'sensibiliseringsfase' vraagt het Gewest de bevolking om het openbaar vervoer te nemen of aan autodelen te doen. Kwetsbare personen wordt gevraagd fysieke inspanningen te vermijden.

Als die situatie langer dan twee dagen aanhoudt en in de daaropvolgende 24 uuur geen verbetering is voorzien (door bijvoorbeeld wind of regen die fijnstofdeeltjes wegblazen), zou een tweede fase in werking treden.

De toegelaten snelheid in de stad wordt beperkt tot 50 kilometer per uur, en 90 kilometer op de Ring. De bijbehorende verkeerscontroles worden opgedreven. Dagkaartjes voor de Villo-fietsen zullen gratis zijn. Verwarmen met hout wordt verboden, tenzij het de enige verwarmingsbron is voor het huishouden in kwestie.

Houdt de vervuilingspiek langer dan drie dagen aan, kunnen mensen bovendien kosteloos gebruikmaken van het net van openbaarvervoermaatschappij MIVB. (Lees verder onder het schema)

Werken op 20 graden

Stijgen de concentraties nog hoger, dan schakelen de maatregelen een tandje hoger. Bedrijven, handelszaken en kantoren mogen de verwarming bijvoorbeeld niet hoger zetten dan 20 graden.

Stijgt de concentratie PM 2,5 boven de 70 microgram per kubieke meter uit, of boven de 100 microgram voor PM10, dan overschrijdt Brussel de laatste drempel. Op de tweede dag in die situatie wordt alle autoverkeer verboden in Brussel. Vroeger werd dat pas voorzien vanaf 200 microgram/m3 PM10, een situatie die nog nooit voorgevallen is.

Een rijverbod voor vrachtwagens en alternerend rijden zijn om technische redenen wel afgevoerd als mogelijke beleidsingrepen.

Vaker waarschuwingen

Bevoegd minister Fremault verwacht dat de drempelwaarden voortaan vaker overschreden zullen worden, en de alarmfases ook langer zullen aanhouden. De waarschuwingsfase zou ongeveer drie keer per jaar uitgeroepen worden. In haar huidige vorm is ze vier keer afgekondigd sinds de start in november 2016. Zelden duurt dat langer dan drie dagen. De regering bekijkt nog wat de kost zou zijn om MIVB-tickets al na twee dagen gratis te maken.

De luchtvervuiling, verwacht het kabinet, zou wellicht ongeveer één keer per drie à vier jaar uitstijgen boven de hoogste drempel, het moment dus waarop een rijverbod wordt afgekondigd.

Dit plan is goedgekeurd in eerste lezing. Na het advies van betrokken adviesorganen wordt de tekst nogmaals voorgelegd aan de regering. Kleine veranderingen zijn dan nog mogelijk.