Auto blokkeert route van vier op tien Brusselse fietsers

Vierhonderd Brusselse fietsers gebruikten drie maanden lang een knop op hun stuur om problemen in het verkeer te melden. Ruim de helft meldde problemen met de infrastructuur, conflicten met andere weggebruikers en/of problemen met het wegdek. Dat blijkt uit de resultaten van het onderzoek Ping if you care, dat uitgevoerd werd op vraag van staatssecretaris voor Verkeersveiligheid Bianca Debaets (CD&V).

In 2017 waren er dubbel zo veel fietsers in Brussel als in 2010, blijkt uit cijfers van Pro Vélo. Tegelijk blijft het aantal letselongelukken met fietsers stijgen. Verkeersonveiligheid blijft een belangrijke reden om niet te fietsen in de hoofdstad. Reden voor staatssecretaris voor Verkeersveiligheid Bianca Debaets (CD&V) om in kaart te willen brengen op welke plaatsen die moet verbeteren.

Daarom lanceerde ze vorig jaar ‘Ping if you care’. Via de ‘pinger’, een bluetoothknop die op het stuur van de fietser gemonteerd is, en in verbinding staat met zijn of haar smartphone, konden de proefpersonen aangeven wanneer ze zich onveilig voelen in het verkeer. Na de rit kunnen ze dan aangeven waarom ze alarm sloegen, maar dat is niet verplicht.

Het project wilde 1.000 deelnemers bereiken, maar uiteindelijk deden maar 404 van de ingeschrevenen ook effectief mee. Twee derde van de deelnemers waren mannen, een derde vrouwen, wat strookt met het profiel van de Brusselse fietsers.

Iets minder dan de helft van de deelnemers was Nederlandstalig, en twee derde tussen 29 en 43 – of dat strookt met de realiteit is niet geweten, schrijven de rapporteurs. Negen op de tien werkten en/of woonden in Brussel. Twee derde heeft een stadsfiets, een op vijf gebruikt Villo-fietsen, 13 procent een elektrische fiets.

De app traceerde de routes van de deelnemers, dat leverde een 'heatmap' op van alle gebruikte routes (Lees verder onder de afbeelding).

Het project leverde 39.887 pings op, waarvan 58 procent ook een categorie kreeg toegewezen.

'Pingen' deden de deelnemende fietsers vooral over de infrastructuur, en over conflicten met andere weggebruikers. Van de pings die een categorie toebedeeld kregen, ging 41 procent over conflicten op de weg, 32 procent over problemen met het wegdek, en nog eens 18 procent over andere infrastructuurproblemen. 60 procent van de deelnemers pingde minstens één slecht wegontwerp. De issues met het wegdek (vuilnis, glas, putten, barsten,…) werden doorgegeven aan Fix My Street.

Meest voorkomend ‘conflict’ met andere weggebruikers was een geparkeerde/stilstaande auto op het fietspad: vier op de tien pingers meldde dat probleem. Daarnaast rapporteerde een op de drie conflicten tussen fietsers en rijdende auto’s, vooral omdat de automobilisten de fietsers te weinig ruimte geven. (Lees verder onder de afbeelding)

Bijna-ongelukken werden door 16 procent van de deelnemers gepingd, 11 procent rapporteerde gevallen van verkeersagressie. Openslaande autoportieren waren voor een op de tien deelnemers een probleem.

Op het Saincteletteplein, de Louizalaan, de Wetstraat en de Koningsstraat werd verhoudingsgewijs het vaakst aan de alarmbel getrokken over de weginfrastructuur.

In de Wetstraat ging het vooral over een te smal fietspad, met obstakels erop, in de overige drie straten klaagden de pingers vooral over een gebrek aan of onduidelijke fietsinfrastructuur, en te grote kruispunten.

Op kruispunten als Kunst-Wet, aan Van Praet, of Madoux in Sint-Pieters-Woluwe rapporteerden de gebruikers opvallend vaak problemen op het niet-conflictvrije kruispunt. Maar conflicten op kruispunten werden heel vaak gepingd, omdat bestuurders hen de pas afsnijden, de weg blokkeren of rechts afslaan zonder te kijken.

“De veelheid aan gepingde kruispunten geeft aan dat conflictvrije kruispunten op veel locaties in Brussel het welzijn van fietsers zouden kunnen verhogen”, concluderen de onderzoekers. Met conflictvrij wordt bedoeld dat auto’s en vrachtwagens niet meer op hetzelfde moment als de fietsers en voetgangers groen licht zouden hebben. Die zijn bijvoorbeeld in Nederland al jaren de norm.

Op de weg gaan de conflicten vooral over issues als ‘onvoldoende aangeboden ruimte’, ‘blokkeren van de weg’ of ‘onvoldoende ruimte laten bij voorbijsteken van de fietser’. Opvallend, zeggen de onderzoekers, is dat het gedrag van de chauffeur telkens centraal staat: de autobestuurders laat te weinig ruimte aan de fietser, rijdt er vlak naast bij het voorbijsteken, of blokkeert de doorgang voor tweewielers.

Deze problemen kunnen aangepakt worden door middel van gekleurde wegmarkeringen. De onderzoekers raden ook aan om zo veel mogelijk zone 30’s in te voeren in het Gewest, en te investeren in gedragsveranderings- en sensibiliseringscampagnes.

Conflicten op het fietspad

In de Wetstraat, Steenweg op Gent en de Dansaertstraat hebben gebruikers het vaakst gepingd over conflicten op het fietspad. In de Wetstraat zijn het vooral voetgangers die fietsers hinderen, in de andere twee zijn het auto’s die op het fietspad geparkeerd stonden. Om dit soort conflicten te vermijden, raden de onderzoekers van Mobiel 21 een niveauverschil aan tussen voet- en fietspad, voldoende brede fietspaden, en extra wegmarkeringen om de plaats van parkeerzones duidelijk te scheiden van fietszones.

De app en de pingknop kunnen nog gebruikt worden voor verder onderzoek, bijvoorbeeld naar de link tussen onveiligheidsgevoel en reële ongelukken, of hoe vaak de gewestelijke fietsroutes gebruikt worden.