De goederentram: duurzaam, maar nog altijd te duur

Pakjes verdelen via de tram zou de luchtvervuiling en files verlagen, blijkt uit een doctoraatonderzoek, maar het idee is financieel nog altijd moeilijk haalbaar. Ook de MIVB ziet weinig mogelijkheden in Brussel.

Als alternatief voor vrachtwagens gaan steden steeds meer op zoek naar duurzaam goederenvervoer. Er zijn elektrische bestelwagens en fietskoeriers, maar je zou net zo goed gebruik kunnen maken van de tramsporen. Zo levert de CarGo Tram in Dresden pakjes in de stad en gebeurt de afvalophaling in Zürich ook met de tram.

Maar zo’n project kost nog altijd erg veel geld, blijkt uit het doctoraatsonderzoek van Katrien De Langhe (Universiteit Antwerpen). “In een periode van dertig jaar zou je nog altijd meer verliezen dan winnen”, zegt de onderzoekster.

De Langhe berekende de mogelijke voordelen voor schoenenwinkel Torfs als zij hun schoenen per goederentram zouden vervoeren in Antwerpen. De brede maatschappij zou daar wel degelijk propere lucht en minder files bij winnen, maar Torfs zelf zou diep in de buidel moeten tasten. Na dertig jaar zouden ze nog vier miljoen euro tekortkomen.

“Iemand zal de operationele kost moeten betalen”, zegt De Langhe. “Zo’n tram kan niet overal stoppen, want je moet vlot kunnen laden en lossen. Bovendien zit je meestal met bijkomende leveringskosten van en naar de tramhalte.” In dat geval heb je pas voordeel ten opzichte van de bestelwagen als het leverpunt vlakbij de tramhalte ligt en er in de rest van de stad veel file staat.

Deur-aan-deur

Om een zo kort mogelijke tramroute uit te stippelen van de leverancier naar de handelaar, is een erg goede samenwerking nodig tussen de stad, vervoersmaatschappijen, projectontwikkelaars en distributeurs. Voorbije projecten in Amsterdam en Parijs mislukten al omwille van een verkeerde samenwerking tussen die verschillende partners, vertelt de onderzoekster, en door financieringsproblemen.

Bij de MIVB zijn er al studies geweest naar de mogelijkheden van goederentrams in Brussel, maar zij vonden de kosten eveneens te hoog. “De exploitatie van onze tramsporen is beperkt omdat er overdag personentrams rijden”, zegt woordvoerster An Van hamme. “Een goederentram zou dan tussen het normale verkeer door moeten laden en lossen, wat moeilijk te combineren is. In de distributiesector is er bovendien meer en meer vraag naar deur-aan-deur-leveringen. Dat gaat minder vlot met de tram.”

Behalve de goederentram is er ook nog een optie om aanhangwagentjes achter de tram te slepen. Ook dat bleek nog te kostelijk in het onderzoek van De Langhe. Een derde mogelijkheid is de leverancier zelf de tram te laten nemen met een pakje in de hand. Deze ‘tramkoeriers’ kunnen wel voordelig zijn om winkels te bevoorraden die vlakbij de tramlijn liggen.

“We moeten hoe dan ook naar een mix van verschillende vervoersmiddelen”, zegt De Langhe. Ze vermeldt elektrische wagens, fietskoeriers, binnenvaart en spoorverkeer. “Met de tram behaal je meestal geen hoge tijdswinst, dus is het vooral nuttig voor goederen van geen te hoge waarde, zoals post.”