Factcheck: ‘30 km/u levert meer luchtvervuiling op dan 50 km/u’

Federaal minister van Mobiliteit François Bellot (MR) tweette dat “30 kilometer per uur rijden meer luchtvervuiling oplevert”. BRUZZ checkt zijn bewering.

Hoewel er nog geen officieel regeerakkoord ligt, lijkt de nieuwe regering van PS, One.Brussels, Ecolo, Groen, Open VLD en Défi in het hele gewest een zone 30 in te gaan voeren. De maatregel zou in 2021 van kracht moeten zijn. Alleen op de grote verkeersassen zou harder gereden mogen worden. Over welke uitzonderingen het gaat, wordt nog onderhandeld.

‘Foute keuze’

Het uitlekken van het voornemen om in heel Brussel een zone 30 in te voeren, heeft al de nodige reacties uitgelokt. “Het kan werken en zou de stad leefbaarder maken, als er voldoende controle en infrastructuur is”, zei VUB-professor Cathy Macharis mobiliteit aan de VRT. Pieter Fannes van 1030/0 vroeg zich in De Morgen af of de lokale besturen wel meestappen in het verhaal, omdat het zonder hen lastig wordt. Tegenstanders zetten al een petitie online om hun onvrede te uiten. En op Twitter uitte federaal ontslagnemend minister van Mobiliteit François Bellot kritiek.

Bellot stelt dat auto’s bij 30 kilometer per uur meer verbruiken en uitstoten, dan bij 50 kilometer per uur. Hij voegt een grafiek bij om zijn woorden kracht bij te zetten. “De toekomstige Brusselse regering maakt een foute keuze”, aldus Bellot. “Er wordt 20 procent minder verbruikt wanneer auto’s 50 kilometer per uur rijden, dan wanneer ze 30 kilometer per uur rijden.”

Effecten op gewestelijk niveau

“Die grafiek is bekend”, zegt Frans Fierens, specialist luchtkwaliteit bij de Intergewestelijke Cel voor het Leefmilieu (Ircel). “En die grafiek klopt ook. Bij vloeiend verkeer, zonder opstoppingen, is er een optimum qua verbruik rond de 70 tot 80 kilometer per uur. Je krijgt dan die grafiek met de typische U-curve.”

Maar, de grafiek waarop Bellot zijn bewering stoelt, heeft slechts betrekking op optimale gemiddelden. En, zoals Fierens zegt, veronderstelt de grafiek een gelijkmatig tempo, iets wat in een stad onmogelijk is. “Het effect van een maatregel als de zone 30 moet veel breder bekeken worden dan puur die fysische impact”, voegt Joeri Thijs, luchtkwaliteitsexpert van Greenpeace, toe.

Er moet met andere woorden rekening gehouden worden met de effecten op gewestelijk niveau. “Door die zone 30 in te voeren, wordt de stad aangenamer te voet of met de fiets”, zegt Thijs. “Doordat het gebruik van andere vervoersmiddelen toeneemt, kan het autoverkeer verminderen. Daardoor wordt het effect dat die curve aangeeft, tenietgedaan.”

Grotere overlevingskans

Fierens wijst erop dat de maatregel van een zone 30 ook niet als primair doel heeft om de luchtvervuiling te verminderen, maar wel om de verkeersveiligheid te vergroten. “Bij een aanrijding van een voetganger met 30 kilometer per uur is er een aanzienlijke grotere overlevingskans dan bij 50 of 70 kilometer per uur”, zegt hij.

Zo legt verkeersinstituut Vias in Le Soir uit dat een auto aan 30 kilometer per uur sneller kan remmen. De remafstand is nog 13,3 meter, terwijl een wagen aan 50 kilometer per uur slechts na 27,7 meter tot stilstand komt. Een tragere snelheid zorgt bovendien voor een lagere kinetische energie, wat wil zeggen dat de auto minder krachtig botst in geval van een aanrijding. Een voetganger die aan 50 kilometer per uur wordt aangereden, loopt 10 procent kans om te overlijden. Aan een snelheid van 30 per uur zou die kans aanzienlijk dalen tot minder dan 5 procent, zegt Vias-woordvoerder Stef Willems in een interview met BRUZZ.

Indirect kan die toegenomen verkeersveiligheid wel een positief effect op de luchtvervuiling hebben. Dat en het feit dat verplaatsingen per auto minder snel zullen zijn, kunnen namelijk leiden tot een toename van minder vervuilende vervoersmodi als wandelen en fietsen. “Dat is wat een studie van onze Franse collega’s van het Agentschap voor Milieu en Energiebeheer suggereert”, aldus Fierens.

Conclusie

Hoewel de grafiek waar Bellot naar verwijst klopt, beoordelen we zijn uitspraak dat “30 kilometer per uur rijden tot meer luchtvervuiling leidt” als grotendeels niet waar. Zijn grafiek heeft namelijk geen betrekking op de realiteit van het volledige stadsverkeer.

De verkeersveiligheid en leefbaarheid nemen bovendien toe in een zone 30, blijkt uit onderzoek, en het wordt minder aantrekkelijk om de auto te nemen. Hierdoor kan het gebruik van minder vervuilende vervoersmodi toenemen ten koste van het autogebruik. Dat kan ook leiden tot een betere luchtkwaliteit.