Gewestelijk Expresnet weer op de sporen gezet

In Hoeilaart in de rand rond Brussel heeft de federale regering de werken aan het Gewestelijk Expresnet symbolisch heropgestart. De werken aan de spoorlijnen richting Nijvel en Ottignies lagen al jaren stil door geldgebrek en problemen met vergunningen. In 2031 zouden alle infrastructuurwerken achter de rug moeten zijn. Het GEN was beloofd voor 2012.

Premier Charles Michel en federaal Mobiliteitsminister François Bellot (allebei MR) plaatsten deze ochtend symbolisch nieuwe sporen aan het station van Hoeilaart. Ze deden dat samen met de CEO's van spoornetbeheerder Infrabel Luc Lallemand en Sophie Dutordoir van uitbater NMBS.

Het station van Hoeilaart ligt aan spoorlijn 161 tussen Brussel en Ottignies in Waals-Brabant. De werken zullen het aantal sporen op de lijn verhogen van twee naar vier. Dat maakt het mogelijk om meer stoptreinen te laten rijden, de zogeheten S-treinen van het Brusselse voorstadsnet. Vandaag moeten snelle intercity's de sporen nog delen met tragere stoptreinen.

Ottignies-Brussel en Nijvel-Brussel

De grootste werken voor de lijn naar Ottignies zijn al uitgevoerd: de spoorbedding is verbreed, bruggen en tunnels zijn aangepast, en er zijn heel wat geluidsmuren gebouwd. Tot 2026 worden hier in fases vooral nieuwe sporen gelegd, seinen geplaatst en stations omgebouwd. Later volgt nog de aanpassing van eindstation Ottignies, tot 2029.

Ook op spoorlijn 124 zal er na jaren stilstand opnieuw gewerkt worden. Dat is de lijn tussen Brussel en Nijvel. Op deze lijn waren er ook problemen met vergunningen, er is ook nog veel meer werk uit te voeren, enkel tussen Waterloo en Lillois zijn de grootste werken al gedaan. De werken gebeuren ook hier in fases, maar duren tot 2031. (Lees verder onder de afbeelding)

Spectaculaire vertraging

Het Gewestelijk Expresnet was in een ver verleden beloofd voor 2012, maar die timing is duidelijk niet gehaald. Als de einddatum van 2031 gehaald wordt betekent het een vertraging van 19 jaar. Door wanbeheer zijn de kosten ook zwaar uit de hand gelopen: het GEN kostte al 2 miljard euro, bleek uit een rapport van het Rekenhof. Dat is dubbel zoveel als aanvankelijk begroot was.

De officiële wafelijzerpolitiek voor investeringen bij het spoor zorgde ervoor dat werken om de haverklap stilgelegd moesten worden. Bij de spoorwegen moet 60 procent van de investeringen naar Vlaanderen gaan, 40 procent naar Wallonië (Brussel wordt buiten de verdeling gehouden). Als een regio de limiet voor dat jaar bereikte werden de werken daar stilgelegd.

Dat de infrastructuur nu toch wordt afgewerkt komt door het extra miljard euro dat de federale regering voorzien heeft. Het 60/40-wafelijzer geldt nog steeds, maar de verdeling van het geld is nu uitgesmeerd over meerdere jaren, waardoor de werken niet meer stilgelegd zullen moeten worden.

Gefaseerde werken

De nieuwe werken duren wel tot 2031, maar dat wil niet zeggen dat de lijnen pas dan in gebruik genomen zullen worden. Er wordt gewerkt in fases, waardoor er al vanaf 2025 treinen kunnen rijden op verschillende stukken. De twee nieuwe sporen van lijn 161 tussen Watermaal en Terhulpen zullen in juni 2025 in gebruik genomen worden. In december 2026 volgt het stuk tot Ottignies.

Op lijn 124 worden de sporen tussen Waterloo en Lillois in december 2025 ingehuldigd. Het stuk van Linkebeek tot Waterloo volgt in 2031 (daar is vandaag nog geen bouwvergunning voor).

Daardoor zouden er over een paar jaar al extra treinen kunnen rijden. Mobiliteitsminister Bellot belooft vanaf eind 2024 een S-trein om het kwartier tussen Ottignies en Brussel.

Dat was de aanvankelijke doelstelling van de GEN-infrastructuur en het bijhorende systeem van S-treinen: elk kwartier een trein. Het net werd al gelanceerd, maar nog niet met de beloofde frequenties. Op de meeste lijnen rijdt vandaag elk half uur een trein.