Om de twee jaar focust het multidisciplinair cultuurfestival Europalia op een ander land. Dit jaar ligt de focus op het vervoersmiddel dat landen met elkaar verbindt, de trein. Er zijn een paar belangrijke verjaardagen te vieren. Zo is het 175 jaar geleden dat Brussel en Parijs als eerste Europese hoofdsteden met elkaar werden verbonden. De TGV bestaat 40 jaar, de Thalys 25 en 2021 is uitgeroepen tot het Europese jaar van de trein. Terecht, want de spoorwegverhalen zijn eindeloos. Ook in Big City is het spoor een erg populair onderwerp. Daarom hier de beste Big City-treinweetjes op een rij.
Luchtfoto van een stuk Brussel in 1944. We zien de impact van de Noord-Zuidwerf.
Brussel heeft een heel belangrijke rol gespeeld in van de uitbouw van het treinlandschap in Europa. De allereerste treinrit op het Europese vasteland, was tussen Brussel en Mechelen, op 5 mei 1835. Hiermee werd het belang van de trein in onze Belgische en Brusselse geschiedenis, letterlijk en figuurlijk in gang gezet.
Van het kleine Brussel-Groendreef naar het imposante Brussel-Noord
Het eerste station waaruit die stoomtrein toen vertrok, heette Brussel-Groendreef. Het was een kopstation met drie sporen, dat ter hoogte van het huidige Maximiliaanpark lag. Het kleine houten station bleek al snel te klein, want de trein begon zeer snel aan populariteit in te winnen. Er kwamen steeds meer stations bij en ook dat deel van de stad had een groter station nodig. In 1846 opende op het Rogierplein het allereerste imposante Brussel-Noord.
Brussel-Noord was tot 1952 een kopstation op het Rogierplein.
Van het kleine Boogaardenstation naar het grote Brussel-Zuid
Aan de andere kant van de stad was er het Bogaardenstation, op het huidige Rouppeplein. Beide stations waren kopstations. In Brussel-Noord stopten onder meer de treinen naar Antwerpen en Leuven, in het Bogaardenstation kwamen dan weer de treinen aan uit bijvoorbeeld Bergen, Charleroi en La Louvière. Ook het Boogaardenstation werd al snel te klein. Twintig jaar later werd net buiten de grenzen van de binnenstad het station Brussel-Zuid gebouwd.
Dat het in het Frans de naam Bruxelles-Midi kreeg, was omdat in dat kopstation de treinen vertrokken naar Le Midi oftewel het zuiden van Frankrijk. Die vorm van naamgeven werd wel vaker toegepast. Wat verder in de stad was er het Leopoldstation, dat in de volksmond het station Luxemburg genoemd werd. Omdat daar te treinen aankwamen vanuit Luxemburg.
Goederenstations Brussel-West en Gare Maritime
Behalve Brussel-Noord en Brussel-Zuid, was er ook Brussel-West, in eerste instantie vooral een goederenstation, onder meer voor de bevoorrading van het slachthuis in Anderlecht.
Het grootste goederenstation van Europa was dan weer te vinden op de site van Thurn & Taxis, waar de Gare Maritime was gebouwd en het Koninklijk Pakhuis. Treinen over heel Europa bezorgden er post en goederen.
En het oosten van Brussel?
In 1865 stopten er al treinen in de Wetstraat. Later werd daar een station gebouwd, dat de naam kreeg Brussel-Wetstraat of in de volksmond het Ooststation.
De grote Noord-Zuidverbinding
In totaal zijn er vandaag 35 stations in Brussel. Heel wat stations veranderden al van gedaante, maar de grootste gedaantewisseling blijft toch wel de bouw van de Noord-Zuidverbinding. Naast de overkapping van de Zenne, werd dat een van de grootse werven in de binnenstad, die maar liefst veertig jaar duurde. Er kwam een traject van 3,6 kilometer, waarvan het grootste deel een tunnel was. Er kwamen nieuwe stations bij, zoals Brussel-Kapellekerk en Brussel-Congres.
© Bart Dewaele
| Achter een ongebruikte deur in het Brussel-Centraal ligt de de Koninklijke loge.
Maar het belangrijkste nieuwe station op die verbinding, was Brussel-Centraal. Het gebouw werd ontworpen door Victor Horta. Het werd een nieuw modern station voor de reiziger, met zelfs een speciale ruimte voor de koning: de Koninklijke loge. Die is er nog altijd. Zo kon de koninklijke familie de trein nemen, zonder tussen het gewone volk te staan.
De bouw van de Noord-Zuidverbinding zorgde voor grootschalige afbraakwerken
Halte: Kasteel van Laken
Een ander megalomaan voorbeeld van die orde, zijn de plannen van Leopold II voor een station onder het Kasteel van Laken.De sporen kwamen er, zelfs een paar Koninklijke haltes, maar het ondergrondse station onder het kasteel werd na zijn dood nooit afgewerkt.
Het mag duidelijk zijn: over de geschiedenis van de trein in Brussel en de weetjes errond zijn we nog lang niet uitgepraat.
© Wikimedia
| Verlouderde Koninklijk Halte vlakbij Jules De Trooz
- VOLGENDE WEEK: Wat zijn de alternatieven voor de overbelaste Noord-Zuidverbinding?
BIG CITY: stel zelf je vraag
Elke week gaat BRUZZ met Big City op zoek naar antwoorden op jouw vragen over Brussel. Vragen allerhande over jouw stad stel je online aan de redactie.
De vraag met de meeste voorkeuren wordt onderzocht en beantwoord.
Ook een vraag over Brussel? Zet onze journalisten aan het werk en stel je vraag via het formulier.
Big City
Zet onze journalisten aan het werk en stel ons jouw vraag over Brussel. De populairste vragen van de BRUZZ-gebruikers worden beantwoord in een reportage op een of meerdere BRUZZ-kanalen.
Lees meer over: Brussel , Mobiliteit , Big City , Noord-Zuidverbinding , Gare Maritime , Ooststation , koninklijke loge , koninklijke halte
