'Smombies' op de weg: maatregelen gevraagd om afleiding in verkeer te voorkomen

Nog al te vaak gebruiken Brusselaars hun smartphone in het verkeer. Bij voetgangers zou het zelfs om ongeveer de helft gaan. "Afleiding is een van de belangrijkste problemen op de weg", zegt Brussels parlementslid Marc Loewenstein (Défi). Hij vraagt Brussels minister van Mobiliteit Elke Van den Brandt (Groen) daarom om extra maatregelen te nemen tegen deze dwalende voetgangers of 'smombies'.

"Het aantal voetgangers dat betrokken is bij ongevallen als gevolg van het gebruik van een smartphone neemt toe", zo begint Loewenstein zijn betoog in de commissie Mobiliteit dinsdag.

"De term 'smombies', een samentrekking van de woorden 'smartphone' en 'zombies' die in 2015 in Duitsland is ontstaan, verwijst naar deze dwalende voetgangers. Ze staren naar hun smartphone terwijl ze wandelen of oversteken, met het risico op vallen, een voorbijganger te raken of nog erger, aangereden te worden door een voertuig. Hoewel de term misschien grappig klinkt, is het een echt probleem."

Hoewel er geen cijfers zijn over het aantal ongevallen met voetgangers door smartphonegebruik, zijn er wel indicaties die aantonen dat de weggebruikers nog al te vaak afgeleid zijn door hun scherm. Zo blijkt uit een bevraging van Brussel Mobiliteit dat ongeveer een op de twee Brusselaars toegeeft de telefoon te gebruiken tijdens het wandelen.

Vooral jongeren

Ook andere weggebruikers maken zich schuldig aan smartphonegebruik: 8 procent van de autobestuurders, 17 procent van de motor- of scooterbestuurders, 13 procent van de stepgebruikers en 11 procent van de fietsers geeft toe de telefoon te gebruiken om berichten te versturen of sociale media te checken tijdens het rijden. Het zijn vooral jongeren die hun smartphone gebruiken; naarmate de leeftijd stijgt, vermindert het gebruik.

Afleiding door de smartphone is een probleem bij alle soorten weggebruikers. "Alleen zijn voetgangers zich niet altijd bewust van het gevaar. Ook zijn er meer elektrische voertuigen, die je vaak niet hoort aankomen. Iedereen moet z'n aandacht bij het verkeer houden", zegt Inge Paemen van Brussel Mobiliteit.

Bovendien is het voor voetgangers niet verboden de telefoon te gebruiken bij het oversteken. Al kunnen ze wel beboet worden als ze hierdoor aanleiding geven tot een gevaarlijke situatie.

Ook de MIVB merkt de onoplettendheid van veel voetgangers door smartphonegebruik. "Het gaat niet alleen om smartphones, ook bijvoorbeeld muziek luisteren via een koptelefoon", zegt MIVB-woordvoerder Guy Sablon. "We hebben geen exacte cijfers, maar uit feedback van onze chauffeurs leren we dat de onoplettendheid een groot probleem is. Er zijn daardoor veel net vermeden ongevallen."

Innovatieve oplossingen

De MIVB kijkt samen met de mobiliteitsminister en Brussel Mobiliteit naar nieuwe innovaties om afleiding in het verkeer te verminderen, maar tot nu toe vonden ze nog geen doeltreffend systeem. "De Franse openbaar vervoersmaatschappij gebruikt bijvoorbeeld een bepaalde smartphone-app, maar die werkt niet naar behoren. We staan open voor alle mogelijke technische en infrastructurele oplossingen, maar het moet sluitend zijn."

Wel zijn er al methodes getest, blijkt uit het antwoord van minister Van den Brandt in de commissie, die daarin het probleem erkende. Zo werden in 2017 lampen geïnstalleerd aan het zebrapad aan de Vlaamsepoort. De lampen lichtten groen of rood op, zoals de verkeerslichten. Dat moest de verkeerssituatie veiliger maken voor de voetgangers. En dan vooral voor diegenen die met hun smartphone bezig zijn. "Dat experiment is stopgezet, omdat het onsuccesvol was", zegt Inge Paemen van Brussel Mobiliteit.

Volgens woordvoerder van verkeersinstituut Vias Stef Willems is het belangrijk om vooral op sensibilisering in te zetten. "Anders gaan we iets uitvinden om mensen die niet aandachtig zijn in het verkeer bijna te belonen. Je moet hen laten beseffen dat ze hun gsm moeten wegsteken wanneer ze oversteken."

Ook Willems erkent het probleem van 'smombies', dat de laatste tien jaar is toegenomen. "Steeds meer mensen hebben een smartphone en die smartphones hebben ook alsmaar meer functies. De manieren van afleiding worden daardoor ook diverser, denk maar aan TikTok-video's."

Het gevolg voor de verkeersveiligheid blijft groot, benadrukt Willems. "Dat geldt niet enkel voor voetgangers, maar ook alle andere weggebruikers. Er zijn geen absolute cijfers, maar uit ander onderzoek blijkt dat ongeveer 10 procent van de verkeersongevallen wordt veroorzaakt door gsm-gebruik. Daar moeten we nog meer rond sensibiliseren en het ook beboeten."