Spoorweginvesteringen: 'Wachten op liberalisering'

Over het eerder geplande spoorviaduct langs de Vooruitgangstraat (zie hoofdartikel) wordt niet meer gerept in de nieuwe investeringsplannen voor de spoorwegen. Ook heel wat andere infrastructuurprojecten zijn in de koelkast beland.

Na een lang onderhandelingstraject valideerde de federale regering in februari van dit jaar de nieuwe investeringsplannen voor treinmaatschappij NMBS en spoornetbeheerder Infrabel. De officiële communicatie bleef beperkt tot enkele grote lijnen, zoals nieuwe treinen, aantrekkelijkere stations en meer veiligheid.

Als we aandringen om meer details van het plan te kennen, wijzen de spoorbedrijven en bevoegd minister François Bellot (MR) naar elkaar. Via een omweg kregen we op onze redactie toch documenten in handen die een licht werpen op de concrete plannen in Brussel.

Daaruit blijkt dat er de komende jaren geen nieuwe infrastructuurprojecten op stapel staan. Behalve het plan voor een nieuw viaduct in de Vooruitgangstraat, zijn ook andere projecten om de capaciteit van de verzadigde Noord-Zuidverbinding op te trekken op de lange baan geschoven. Zelfs het idee om werk te maken van semi-automatische treinbesturing lijkt voorlopig niet meer aan de orde. “Dergelijke projecten vergen veel tijd en vooral veel geld, maar de federale regering hanteert een besparings-logica,” analyseert Thibault Jacobs van Inter-Environnement Bruxelles. “Veel grote investeringen zijn daardoor in de koelkast beland.”

De huidige regering brak het oorspronkelijke investeringsplan 2013-2025 voor de hele NMBS-groep vroegtijdig af en verving het door meerdere plannen met een verschillende looptijd. “Dat maakt vergelijken moeilijk, maar uit berekeningen blijkt dat er jaarlijks zowat 234 miljoen euro minder geïnvesteerd wordt.” Het totale investeringsbudget van de spoorwegen, voor heel België, bedraagt ongeveer 5 miljard euro. Ongeveer evenveel als dat van de Brusselse vervoersmaatschappij MIVB.

Op de achtergrond speelt ook het streven van sommige federale regeringspartners om de spoorwegen te regionaliseren en/of te privatiseren. Dat laatste spoort ook met het voornemen van Europa om het personenvervoer te liberaliseren in 2020. “Sommige investeringen zijn ook uitgesteld in afwachting van die grote verandering,” aldus nog Jacobs.

Voorstadsnet

Het veelbesproken Gewestelijk Expresnet in en rond Brussel ontsnapt aan de koelkast. Na jaren van stilstand is onlangs weer begonnen met de afwerking van het voorstadsnet. De nodige investeringen zijn wel gespreid tot in 2031 in een apart, zogenoemd ‘strategisch’ investeringsplan.

De belangrijkste Brusselse GEN-werven, zoals de afwerking van het station Bosvoorde, en de verplaatsing van de halte Moensberg in het zuiden van Ukkel, zouden hun beslag krijgen rond 2025. De frequentie op de betrokken lijnen zal echter pas omhoog kunnen als ook de spoorwerken in de Rand rond zijn.

Behalve de nieuwe halte COOVI in Anderlecht (opening voorzien eind 2020), zijn geen investeringen in nieuwe stations gepland. Brussel is nochtans al langer vragende partij voor nieuwe haltes in Kuregem, Ganshoren en vooral bij het Verboekhovenplein in Schaarbeek, waar een overstap met de geplande metrolijn mogelijk is. “De gewesten zijn sinds enkele jaren wel vertegenwoordigd in de raad van bestuur, maar hun inbreng is voorlopig beperkt,” zegt Jacobs.

Ook de renovatie van het station Etterbeek, waarvoor de eerste plannen al gemaakt werden in 2006, is niet voor meteen. Voorlopig is er alleen budget voor een nieuwe studie.

Boven op de al lopende renovatie van het Noordstation en de langverwachte opknapbeurt voor de perrons van het Zuidstation, zijn wel een hele reeks bescheiden verbeteringswerken gepland in tal van kleinere stations, zoals Sint-Agatha-Berchem (afwerking perrons en toegangen), Schaarbeek (fietsenstalling en nieuwe toegang Vilvoordselaan), Boondaal, Haren-Zuid en Vorst-Oost.

Daarnaast zijn er ook werkzaamheden aan bestaande lijnen om de veiligheid en betrouwbaarheid te verhogen. Zo wordt bijvoorbeeld de spoortunnel onder de Paul Deschanellaan in Schaarbeek gerenoveerd.

Tot slot zijn er de investeringen in het eigen functioneren van de spoorwegen, zoals het nieuwe opleidingscentrum van Infrabel aan het Weststation en de nieuwe hoofdzetel van de NMBS aan het Zuidstation.