Waarom blijft openbaar vervoer nemen bij werken toch zo moeilijk?

Veel pendelaars zullen deze week gevloekt hebben door het stilstaand verkeer aan Reyers. Maar waarom blijft het openbaar vervoer nemen bij aangekondigde werken zo moeilijk? Een 'cafetariaplan' voor werknemers kan soelaas brengen, maar is nog lang niet overal ingeburgerd.

De ochtendspits liep maandag totaal in het honderd aan Reyers. Sommige chauffeurs werden het wachten zo beu dat ze probeerden de Montgomerytunnel achteruit uit te rijden.

Nochtans waren de werken waren ruim op voorhand aangekondigd. Brussel Mobiliteit had ook opgeroepen om gebruik te maken van het openbaar vervoer. Maar dat is voor chauffeurs die met een bedrijfswagen rijden, en dat zijn er in ons land bijna 500.000, niet altijd vanzelfsprekend omdat ze voor een ticket vaak zelf moeten betalen.

‘Juridisch gezien verplicht’

“Strikt juridisch gezien is de werkgever wel degelijk verplicht om woon-werkverkeer terug te betalen, ook als dat een eenmalig treinticket is", zegt Lieve Michiels van HR- dienstverlener SD Worx uit.

Toch gebeurt dat in de praktijk zelden. “Het is bijna onbetaalbaar voor ondernemingen die een bedrijfswagen aanbieden om daarboven nog eens andere vervoerskosten voor het woon-werkverkeer terug te betalen,” aldus Michiels. “Ze zeggen eigenlijk: ‘wij geven je al een auto, dan verwachten we dat je daarmee je verplaatsingen maakt.’”

Ook bij werkgeversorganisatie VBO hebben ze geen weet van bedrijven die in eenmalige situaties, zoals bij een staking of werken, vervoerskosten standaard terugbetalen.

Cafetariaplannen

Wel maken enkele bedrijven gebruik van mobiliteitsplannen, of ‘cafetariaplannen’. Met zo’n plan kunnen werknemers een deel van hun loonpakket zelf samenstellen. Zo kan de persoon de bedrijfswagen inruilen voor een kleinere wagen en de rest van het budget spenderen aan een abonnement op het openbaar vervoer.

Bij Proximus, met de hoofdzetel vlak bij het Noordstation, werken ze met zo’n plan. “In ruil voor een beperkte tankkaart krijgen werknemers jaarlijks een budget van zo’n duizend euro dat ze kunnen uitgeven aan openbaar vervoer,” klinkt het.

Bij netwerkbeheerder Elia, vlak bij Brussel-Centraal, gaan ze een stap verder. Daar kunnen werknemers bovenop de wagen ook een abonnement op het openbaar vervoer krijgen, op voorwaarde dat ze drie keer per week daarmee naar het werk komen. Al vraagt zo'n systeem wel een grote financiële inspanning van het bedrijf, erkennen ze daar.

Het is niet bekend hoeveel bedrijven die optie aanbieden, en voorlopig is het ook niet wettelijk verplicht.

'Mobiliteitsbudget gaat niet ver genoeg'

Het mobiliteitsbudget, dat mogelijk nog voor de zomer goedgekeurd wordt op het federale niveau, zou daar verandering in brengen. De bedoeling is om een duidelijk wettelijk kader te creëren en zo het systeem van cafetariaplannen te veralgemeniseren.

De Brusselse kamer van koophandel Beci vindt echter dat het niet ver genoeg gaat. “Zo zou je ook abonnementen voor deelauto’s en deelfietsen moeten kunnen ingeven. Het nieuwe systeem zal dat niet toelaten. Bovendien zal het ook niet gelden voor eenmalige ritten,” aldus Ischa Lambrechts van Beci.

Treinabonnement verplicht in Brussel

Voor sommige werkgevers in Brussel is het wel al verplicht om een treinabonnement of een fiets te voorzien. Het Brussels Gewest werkte in afwachting van een federale regelgeving namelijk aan een eigen mobiliteitsplan.

Vorig jaar werd een voorstel goedgekeurd dat bedrijven met meer dan 100 werknemers, en waar meer dan 10 werknemers een bedrijfswagen hebben, verplicht ook een treinabonnement aan te bieden. Al lijkt ook dat plan nog niet veel effect te hebben.

Bedrijven hebben nog tot het einde van het jaar om die regeling in te voeren. “Bovendien is het niet zeker dat werknemers het abonnement ook zullen gebruiken,” aldus nog Lambrechts.

Voorlopig is het voor de mensen die geen gebruik kunnen maken van cafetariaplannen nog even afwachten. Al is het natuurlijk wel mogelijk om met de fiets te komen, of te carpoolen.