De wereld volgens de Sabena-piloot

In november is het tien jaar geleden dat Sabena failliet ging. Over die zwarte bladzijde in de Belgische transportgeschiedenis heerst bij het voormalige Sabena-personeel nog heel wat bitterheid, zo bleek op de persconferentie waar het nieuwe boek Sabena, de pioniersjaren (Lido, 49,90 euro) werd voorgesteld. "België heeft te weinig gedaan om Sabena te redden," zegt Filip Van Rossem, de ex-Sabena-piloot die destijds optrad als woordvoerder van zijn collega's. "En bij de verjaardag van 175 jaar België, in 2005, was Sabena al helemaal vergeten."

België mag nochtans fier zijn op de Société Anonyme Belge d'Exploitation de la Navigation Aérienne, opgericht in 1923. Sabena was bij haar sluiting, na KLM, de oudste nationale luchtvaartmaatschappij in de wereld. Over die pioniersjaren heeft uitgever Lido honderden foto's verzameld uit persoonlijke archieven van piloten en stewardessen.

Dat levert een rijk beeld op. De vooroorlogse luchtvaart was er vaak één van trial-and-error. In 1925 vloog de Belg Edmond Thieffry van Brussel naar het toenmalige Leopoldstad, Congo. Een krachttoer, nota bene twee jaar vóór Charles Lindbergh de oceaan overstak. Het kostte Thieffry maar liefst 75 vlieguren en hij deed er 51 dagen over. "En de reis was gekenmerkt door tal van landingen op goed geluk af," citeert auteur Annelies Verbeke, die de begeleidende tekst van het boek heeft verzorgd.

De foto's in het boek beelden de verwondering uit van de piloten als ze later, als de commerciële vluchten naar het Afrikaanse continent op gang komen, de plaatselijke bevolking op de gevoelige plaat leggen als waren ze antropologen. Sabena was dé luchtvaartmaatschappij van Centraal-Afrika. De koloniale periode is in het boek dan ook rijkelijk geïllustreerd, of het nu op de luchthaven van Leopoldstad is, tussen de missionarissen of in de dorpen aan het Kivumeer.

Sabena-curator Christian Van Buggenhout wijst erop hoe performant het Congolese luchtvaartnetwerk van Sabena in die periode was. "Maar het is helemaal teloorgegaan. Wie vandaag in het diepe Congo wil raken, betaalt al gauw 5.000 euro voor een vlucht met een privé­vliegtuigje." Van Buggenhout is blij dat de foto's gered zijn en als een stukje Belgisch erfgoed in het boek kunnen voortleven, "maar het is géén nostalgie. Het is oprechte fierheid."

Verwondering is er ook als de piloten en stewardessen beroemdheden in het vliegtuig mogen ontvangen. Muhammad Ali bijvoorbeeld, Dizzy Gillespie en Ella Fitzgerald, Sophia Loren of later The Rolling Stones en René Magritte. Het fototoestel klikt, de foto gaat de eeuwigheid tegemoet.