Nieuwe interim-directeur Jubelparkmuseum: 'Niets gaat hier snel genoeg'

Directeur zijn van een federaal museum is geen sinecure. Zeker niet als het gebouw zo lek is als een mandje en er voortdurend bespaard moet worden. Alexandra De Poorter probeert sinds begin augustus het logge Jubelparkmuseum weer in beweging te krijgen. “Voorlopig kan ik alleen maar brandjes blussen.”

H et Jubelparkmuseum, voluit Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis (KMKG), komt uit een woelige periode. De Poorter (54) is al de vierde interimdirecteur in vijf jaar. Begin vorig jaar trok de ambitieuze Michel Draguet zich terug uit het Jubelpark. Zijn eigengereide plan om het KMKG te laten fuseren met het Museum van Schone Kunsten, dat hij ook leidde, was immers mislukt.

In zijn plaats kwam Eric Gubel, die veel onderzoeksexpertise had maar weinig ervaring met leiding geven en knopen doorhakken. Begin augustus werd hij vervangen door Alexandra De Poorter, een andere ancien van het huis. De Poorter werkt al bijna dertig jaar in het KMKG en is dus gepokt en gemazeld in de museumwereld. Zij kon in vier maanden tijd niet de gigantische problemen van het museum oplossen, maar de rust begint stilaan wel wat terug te keren. “Er waren hier veel interne ruzies die al jaren aansleepten. Ik heb die medewerkers rond de tafel gebracht. Als mensen niet met elkaar willen werken of spreken, heeft dat immers ook gevolgen voor het museum.”

Het blijkt niet altijd simpel om leiding te geven aan ambtenaren.
Alexandra De Poorter: “Ik heb moeten vaststellen dat sommige zaken hier compleet scheef gegroeid waren. Decennialang was het een soort anarchie. Daar nu orde in scheppen is niet eenvoudig. Er zijn fantastische collega’s die verandering willen en constructief meedenken. Maar er zijn ook een paar enkelingen die weigeren de zaken te doen zoals ze altijd hadden moeten gebeuren. Als je hen daarop wijst, melden ze zich ziek. Het feit dat die enkele rotte appels desondanks gewoon hun ambtenarenjob kunnen behouden is een slecht signaal naar de andere medewerkers.”

Intussen vertoont het gebouw steeds meer mankementen. Als het regent moeten de bewakers overal emmers neerzetten, ook op de prachtige mozaïek in de Romeinse zaal. Is het sinds lang aangekondigde masterplan nu eindelijk klaar?
De Poorter: “Ja en neen. De Regie der Gebouwen, die verantwoordelijk is voor het onderhoud, heeft ons gevraagd om een plan te maken met onze wensen. Dat is klaar. Behalve de renovatie vragen we ook enkele andere ingrepen. Een ingang op de Esplanade bijvoorbeeld, en binnen ook ruimte voor een circuit dat iedereen vrij kan bezoeken. Maar dit hele masterplan moet nu verder technisch tot in het detail uitgewerkt worden. Hiervoor heb ik een bouwkundig ingenieur nodig en die is er niet.”

Dan neem je snel zo iemand aan, zou je zeggen.
De Poorter: “Door de logge administratie kun je niet zomaar iemand aanwerven. Als we die ingenieur via Selor moeten zoeken, zijn we weer een jaar verder. Bovendien moeten we besparen op personeel. Ik mis niet alleen iemand voor het masterplan, er ontbreken een heleboel competenties. Ik heb geen staf zoals andere museumdirecteuren die hebben. Hier is geen jurist, geen security manager of een hoofd operationele diensten. Voorts ontbreken er conservatoren, bewakers en techniekers. Als ik iemand aanwerf, moet ik dus kiezen: een nieuwe conservator of een extra elektricien of andere technicus. Want het gebouw is in zo’n slechte staat. We kunnen niet wachten op de renovatie maar moeten zelf oplapwerk doen. Dit alles frustreert me natuurlijk, ik wil vooruit maar naar mijn zin gaat niks hier snel genoeg vooruit.”

De Musea van het Verre Oosten in Laken, onderdeel van het Jubelpark, zijn ook nog steeds potdicht, al ruim twee jaar inmiddels, en het ziet er niet naar uit dat ze weldra weer opengaan.
De Poorter: “Wij dringen er bij de Regie heel hard op aan dat tenminste de Japanse toren in het voorjaar weer beschikbaar zou zijn. In 2016 wordt honderdvijftig jaar diplomatieke relaties tussen Japan en België gevierd. Wij organiseren daarom in het Jubelparkmuseum een grote expo van onze uitzonderlijke verzameling Japanse prenten. Maar dat is pas in oktober. De Japanse kroonprins komt echter in het voorjaar al naar ons land. Hij zou de Japanse Toren toch kunnen moeten bezoeken. Probleem is dat de hele site in Laken aangestuurd wordt vanuit het Chinees Paviljoen en dat gebouw is nog altijd in slechte staat.”

Sommigen vrezen dat de site wel eens dicht zou kunnen blijven. Dan hoeft er ook geen personeel uitgestuurd te worden naar Laken.
De Poorter: “Dat zou heel jammer zijn want het is een unieke plek. Maar als de Musea van het Verre Oosten weer opengaan moet er extra personeel komen, anders wordt het lastig. We zijn de afgelopen jaren zeventien bewakers kwijtgespeeld. Vanwege de recente terreurdreiging staan in het Jubelparkmuseum nu meer bewakers bij de ingang. Gevolg is dat er flink wat grote zalen gesloten zijn, bij gebrek aan bewaking.”

Speelt de verhoogde terreurdreiging u nog meer parten?
De Poorter: “Het berokkent ons zeker schade. We hebben in november zes dagen moeten sluiten. De expo Sarcophagi liep net goed. In het weekend haalden we 4.000 bezoekers, op een weekdag 500. Die bezoekers zijn we kwijt. Zes dagen lang hadden we ook geen inkomsten van de shop of van nocturnes of gidsbeurten. Vandaag is bezoekersaantal nog lang niet op het normale peil. Ook scholen zeggen hun bezoek af.”

Voor de expo Sarcophagi hebben jullie volledig uit de eigen collectie geput, zonder bruiklenen uit het buitenland. Nopen de besparingen jullie om deze koers de komende jaren aan te houden?
De Poorter: “We willen inderdaad vooral onze eigen collectie aanboren. We stellen maar tien procent ervan tentoon. De rest zit in de reserves. Daar valt veel meer uit te halen. Het publiek heeft er ook interesse voor, merken we met deze tentoonstelling.”
“Bovendien, als je geen stukken leent, bespaar je ook op transport, begeleiding en verzekeringen.”

In die reserves is er nochtans een boel werk aan de winkel.
De Poorter: “Inderdaad, de collecties worden niet meer bewaard volgens de internationale normen. Het regent binnen, er is amper klimatisatie in het gebouw. Met een deel van de financiële one shot die we van staatssecretaris Elke Sleurs (N-VA) krijgen worden binnenkort de reserves folklore, metaal en nationale archeologie onder handen genomen omdat die nog redelijk te overzien en snel uit te ruimen zijn. De reserveruimtes met de meubelen en de schilderijen, daar is gewoon niet doorheen te komen.”

Heeft dat er ook mee te maken dat het museum de laatste tijd geregeld in het nieuws kwam met verdwenen objecten, een mummie, stukken glaskunst?
De Poorter: “Er zijn in het verleden heel wat zaken verdwenen omdat er nooit een verificatie van de collecties gebeurde. Er zijn ooit heel wat stukken in depot gegeven, in de jaren 1930 bijvoorbeeld aan het ministerie van Koloniën, maar dat bestaat ondertussen niet meer. Er zijn nauwelijks bewijsstukken van die bruiklenen. Nu moeten we van de inspectie alles digitaal inventariseren tegen januari 2017. Op dit moment is slechts dertig procent van de collectie correct geïnventariseerd. De rest staat op fiches of is niet geïnventariseerd.”

U bent er intussen achter dat de problemen van dit museum niet gering zijn. Bent u zeker dat u ook solliciteert voor de functie van directeur als die vacant wordt?
De Poorter: “Ik denk het wel. Ik ben na vier maanden trekken en sleuren om beweging te krijgen in dit museum wel moe, maar niet ontmoedigd.