Belangenconflict voorrangsregels onderwijs: waarover gaat het?

Het Vlaams Parlement debatteerde donderdagmiddag over de nieuwe voorrangsregels in het onderwijs. Vlak voor de stemming ging echter het belangenconflict van de Franse Gemeenschapscommissie (Cocof) in, dat het betwiste decreet voor 60 dagen bevriest. Waarover gaan die voorrangsregels precies?

Het geplande nieuwe inschrijvingsdecreet van de Vlaamse Gemeenschap wil in de eerste plaats kamperen aan de schoolpoorten voorkomen, door een digitaal lotingssysteem in te voeren voor alle overbevraagde scholen. In onder andere Brussel is een dergelijk systeem al in gebruik.

Dat belet niet dat ouders soms naast de school van hun voorkeur vissen. Om Nederlandstaligen in Brussel meer kans te geven op hun eerste keuze, wil de Vlaamse regering hun voorrang optrekken van 55 naar 65 procent van de plaatsen.

In het secundaire onderwijs komt daar nog een extra voorrang bij voor kinderen die al negen jaar school liepen in het Nederlandstalig onderwijs, die bedraagt 15 procent. Naar een dergelijk systeem was vanuit de Vlaamse Gemeenschapscommissie (VGC) in Brussel al langer vraag. Petrus Van den Cruyce, voorzitter van het Lokaal Overlegplatform (LOP) secundair onderwijs, pleit er zelfs voor om de taal van het reeds gevolgde onderwijs als enige criterium te gebruiken.

Overleg

De Cocof, de Franstalige gemeenschapscommissie in Brussel, is niet gediend met de nieuwe voorrangsregels en roept daarom een belangenconflict in. Initiatiefnemer Caroline Désir vindt dat het alle capaciteitsdruk bij het Franstalig onderwijs legt. In Le Soir stelt Désir dat ze niet willen blokkeren, maar net overleg vragen.

Nochtans overleggen beide gemeenschappen wel degelijk, zegt het kabinet van Vlaams minister van Onderwijs Hilde Crevits (CD&V). Of dat ook over de voorrangsregels is gebeurd, kan het kabinet niet bevestigen.

Niettemin is het belangenconflict vandaag ingegaan, voor het decreet gestemd kon worden en zelfs voor het debat in het Vlaams Parlement. De Cocof en het Vlaams Parlement hebben nu 60 dagen de tijd om in overleg tot een oplossing te komen.

Indiener Jo De Ro (Open VLD) riep donderdagmiddag op om snel de Vlaamse onderhandelingsdelegatie samen te stellen. Door het kerstreces is er echter extra vertraging: de commissie kan pas samengesteld worden op 7 januari, meldt parlementsvoorzitter Jan Peumans (N-VA).

(Lees verder onder de grafiek.)

‘Goede’ scholen

Opvallend is dat het Vlaams onderwijs in Brussel lang niet aan 55 procent Nederlandstaligen komt (waarbij minstens een ouder Nederlands spreekt), laat staan 65 procent. Volgens Van den Cruyce is het populariteitsprobleem beperkt tot een tiental middelbare scholen, die als ‘goed’ beschouwd worden. Die scholen zijn voor ouders vaker eerste keus dan dat er plaatsen zijn.

Gewestelijk onderzoeksinstituut perspective.brussels benadrukt in een recente studie dat er ook een stroom leerlingen naar het Franstalig onderwijs of de Vlaamse rand moet uitwijken, deels door een plaatsgebrek. Er zijn ook steeds minder leerlingen die in de Vlaamse rand wonen en in Brussel naar een middelbaar school gaan: hun aandeel daalde van 70 procent in de jaren negentig tot 30 procent vandaag.

(Lees verder onder de grafiek.)

Vlaanderen blijft niettemin fors investeren in het Nederlandstalige onderwijs in Brussel, iets wat Perspective.brussels bevestigt. Tegen 2025 creëert Vlaanderen een derde meer plaatsen dan haar huidige aanbod in Brussel, de Franstalige gemeenschap creëert een vijfde meer. Die extra investeringen zijn absoluut nodig, aan beide kanten. Zo niet dreigt over zeven jaar een groot plaatstekort.

Doorheen de jaren is het proportionele aantal Nederlandstalige plaatsen wel al gestegen ten opzichte van het aantal Franstaligen, hoewel het Franstalige onderwijs ruimschoots het grootste blijft.

Drie gevolgen

De nieuwe voorrangsregels lijken voor het Vlaams secundair onderwijs in Brussel dus drie gevolgen te hebben. Ze zullen meer leerlingen uit het Nederlandstalige basisonderwijs, ongeacht hun thuistaal, naar een Nederlandstalig middelbaar laten doorstromen; meer leerlingen uit de Vlaamse Rand weer naar Brussel krijgen; en meer Nederlandstaligen de kans geven in een ‘goede’ school.