Nederlandstalige kinderen krijgen voorrang voor scholen in de Rand

Scholen in de Rand rond Brussel moeten vanaf volgend schooljaar voorrangsregels krijgen voor Nederlandstalige scholieren. Dat moet het plaatstekort, deels veroorzaakt door niet-Nederlandstalige leerlingen uit Brussel, op die scholen mee oplossen. De Vlaamse regering hoopt de regels vanaf 1 september 2022 te kunnen invoeren.

Net als het Nederlandstalige onderwijs in Brussel, kampt ook het onderwijs in de Rand met capaciteitsproblemen. Volgens Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) komen er steeds meer leerlingen vanuit het Brussels Hoofdstedelijk Gewest naar scholen in de Vlaamse Rand: in 10 jaar tijd zou hun aantal met 37 procent zijn toegenomen. Slechts 60 procent van alle scholieren in het secundair onderwijs van de Rand heeft het Nederlands als thuistaal.

"We kampen in onze streek met een sterke instroom van anderstaligen," aldus Weyts, die zelf in randgemeente Beersel woont. "Kinderen vinden soms geen plaats meer in hun eigen gemeente. De onderwijskwaliteit komt onder druk te staan. We zouden nu voorrang kunnen geven aan wie effectief in onze regio woont én aan wie consequent kiest voor de Nederlandse taal.”

Brusselse voorrangsregels

In Brussel kampen Nederlandstalige scholen met dezelfde problemen. Hier wordt daarom de voorrang voor leerlingen met Nederlandskundige ouders in een nieuwe decreet uitgebreid van 55 naar 65 procent. Om voor die plekken in aanmerking te komen, moet een van de ouders een Nederlandstalig diploma óf taalattest Nederlands (B2) hebben. Momenteel heeft maar ongeveer een kwart van de basisschoolleerlingen in de Brusselse Nederlandstalige scholen een ouder die Nederlands spreekt.

Dat decreet heeft al een lange en hobbelige voorgeschiedenis, maar werd twee weken geleden nog herbevestigd door de Vlaamse regering. Het dateert al van 2018, maar de Franse Gemeenschapscommissie (Cocof) riep een belangenconflict in tegen het decreet. De Franstaligen vonden dat er door het uitbreiden van de voorrang voor Nederlandstaligen te veel druk op het Franstalig onderwijs kwam te liggen. Dat leidde tot vertraging bij de invoering, net als technische problemen bij het inschrijvingssysteem later.

70 procent voor Nederlandstaligen

De Vlaamse regering is nu van plan die nieuwe voorrangsregels in Brussel gelijktijdig met nieuwe voorrangsregels in de Rand in te voeren, op 1 september 2022. Dat betekent dat ze pas echt gebruikt zullen worden voor inschrijvingen voor het schooljaar 2023-2024.

In de Rand is het plan om basisscholen de mogelijkheid te geven om leerlingen uit de eigen gemeente voorrang te geven. In het secundair onderwijs kan 70 procent van de plaatsen voorbehouden worden voor leerlingen die vanaf hun derde onafgebroken Nederlandstalig onderwijs gevolgd hebben of die sinds hun verhuizing naar Vlaanderen of Brussel altijd gekozen hebben voor Nederlandstalig onderwijs. Brusselse leerlingen die uit het Nederlandstalig onderwijs komen, kunnen dus nog altijd tot die 70 procent behoren. De Vlaamse regering zal zelf oplijsten welke van de 19 randgemeenten die opties krijgen.

Keuze van de school

Gezien de problemen die er waren om de Brusselse regels aan te passen, valt te verwachten dat ook tegen de plannen voor de Rand de nodige procedures worden opgestart. "We verwachten zowel politieke als juridische verzetspogingen," zegt Weyts' woordvoerder Michaël Devoldere. De Vlaamse regering heeft de plannen echter al goedgekeurd en ook in het parlement verwacht Devoldere geen problemen.

Mogelijk komen die wel vanuit gemeenten of individuen. Devoldere geeft nog mee dat scholen niet verplicht zullen zijn om de voorrangsregels in te roepen.