Tweetalig onderwijs in Brussel: hoe regel je dat?

Meertalig onderwijs in Brussel staat op de verkiezingsagenda, vooral sinds de oproep van de Brusselse universiteiten VUB en ULB. Maar hoe krijg je dat geregeld binnen het wettelijk kluwen van het Brussels Gewest en de Gemeenschappen? BRUZZ ging te rade bij grondwetspecialist Johan Lievens (KU Leuven en VU Amsterdam).

“Het Brusselse onderwijs is niet aangepast aan de meertalige realiteit van de stad,” zei VUB-rector Caroline Pauwels vorige maand, in een pleidooi samen met ULB voor meertalig onderwijs in Brussel. Een concreet plan hebben de universiteiten nog niet, maar Brussels Studies Institute heeft sinds dinsdag wel een juridische haalbaarheidsstudie klaar. Een studie naar tweetalig onderwijs welteverstaan, met Nederlands en Frans als onderwijstaal. De mogelijkheid om les te geven in meer dan twee talen, zoals bij Europese scholen in Brussel, wordt vooralsnog niet besproken.

Tweetalig onderwijs krijgt steun van maar liefst 90 procent van de Brusselaars, zo leert ons de recente Taalbarometer. Ook de partijen PVDA, SP.A, Groen en Open VLD zijn pro. Helaas is dat niet zo eenvoudig te regelen: onderwijsbevoegdheid ligt bij de Vlaamse en Franse Gemeenschap, niet bij het Brussels Gewest. Hoe dan toch Brussels tweetalig onderwijs instellen? BRUZZ kon de juridische studie niet inkijken vóór de publicatiedeadline, maar legde alvast het oor te luister bij grondwet- en onderwijsspecialist Johan Lievens (KU Leuven en Vrije Universiteit Amsterdam).

“Vlaams en Franstalig onderwijs is gebonden aan de taal van de gemeenschap. Ze kunnen wel immersieonderwijs aanbieden, met een aantal vakken in een andere taal, maar dat blijft beperkt,” legt Lievens uit. “Voor tweetalige onderwijsinstellingen is het eigenlijk nog steeds de federale overheid die bevoegd is. Maar die heeft daar geen ministerie voor dat bijvoorbeeld aparte eindtermen kan bepalen.”

Wat wél kan, is dat de Brusselse gemeenten bottom-up tweetalig onderwijs gaan inrichten, een macht die ze nu al hebben. “Daarvoor kunnen ze subsidies aanvragen bij de federale overheid. Die moet daar wettelijk gezien mee aan te slag, tenzij ze alsnog via grondwetswijziging de bevoegdheid overhevelt naar een ander niveau,” aldus Lievens.

Grondwet herzien

Een tweede optie is dat de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie (GGC) tweetalig Brussels onderwijs coördineert, als aanvulling op het eentalig onderwijs van de Vlaamse en Franse gemeenschap. Maar een volwaardige bevoegdheid om tweetalig onderwijs uit te rollen, heeft de GGC niet. Daarvoor moet eerst de grondwet aangepast worden, zegt Lievens. “De GGC is nu enkel bevoegd voor persoonsgebonden zaken zoals kinderbijslag in Brussel. Om hen ook onderwijs toe te kennen, moet grondwetsartikel 135 gewijzigd worden.”

De derde en laatste optie is het Brussels Gewest bevoegd maken voor tweetalig onderwijs. Recent verklaarde de Kamer daartoe grondwetsartikel 135bis voor herziening vatbaar, op initiatief van Ecolo-Groen. Johan Lievens: “De Brusselse regering kan nu al bepaalde biculturele maar Brusselse zaken zelf regelen, zoals bijvoorbeeld kunstencentrum Kanal. Door artikel 135bis aan te passen, zou het dat ook voor tweetalig onderwijs kunnen, opnieuw naast Vlaams en Franstalig onderwijs. Het Gewest kan zich dan baseren op de bestaande eindtermen van de gemeenschappen, eventueel met een aanvulling. Maar dat hangt af van hoe de bevoegdheid in de grondwet geformuleerd wordt.”