Universiteit en hogescholen bereiden 'coronaproof' examens voor

De Brusselse universiteiten en hogescholen proberen het onderwijskluwen ontstaan door de coronacrisis zo goed mogelijk te ontwarren met het oog op examens. De VUB en de Erasmushogeschool gaan zo veel mogelijk online de verworven competenties testen. Wanneer dat niet mogelijk is, organiseren ze zich zo dat de veiligheidsvoorschriften gerespecteerd worden. "Dit mag geen verloren studiejaar zijn."

De Vrije Universiteit Brussel zal examens in juni online en vanop afstand te houden. Professoren moeten hun studenten zoveel mogelijk via videoconferentie ondervragen, of alternatieve thuisopdrachten en online schriftelijke proeven organiseren om de kennis te testen. Wie niet over een eigen laptop beschikt, kon die aanvragen bij het VUB-secretariaat. Voorlopig gingen 35 studenten in op dat aanbod.

De VUB buigt zich nog over spiekgedrag, dat moeilijker te controleren valt bij digitale examens. "We hebben zeker extra maatregelen genomen", benadrukt vicerector Jan Danckaert. "Maar die zullen we zeker niet op voorhand uit de doeken doen. Dat zou contraproductief zijn."

In uitzonderlijke gevallen, zoals heel grote groepen (denk aan de richting rechten) of voor specifieke competenties (denk aan kinesitherapie), kunnen examens toch fysiek plaatsvinden. De VUB breidt daarvoor uit. "We zullen voor sommige examens uitwijken naar externe locaties zoals het Museum voor Kunst en Geschiedenis in het Jubelpark, The Square in Brussel-Centrum of de campus in Anderlecht", zegt Danckaert. Maar ook op de eigen campus in Elsene zullen nog examens doorgaan.

Plexiwand voor elke prof

Voor de fysieke examens 'on campus' neemt de VUB heel wat veiligheidsmaatregelen. Studenten zitten minstens anderhalve meter uit elkaar en de lokalen worden maximaal gereinigd, vlak voor elk examen. Wie het de lokalen betreedt, krijg een kitje met desinfecterende handgel en een mondmasker. Elke professor ontvangt een eigen plexiglazen wand om 'coronaproof' de mondelinge examens te kunnen afnemen. De VUB denkt er ook aan om een thermometer aan te kopen.

Het gevolg is dat de capaciteit van een aula tot wel 30 procent afneemt, zegt Danckaert. Om alles te kunnen inplannen, trekt de VUB twee weken extra examentijd uit. Broodnodig om de examens te kunnen spreiden en zo de risico op besmetting te verminderen. VUB-studenten kunnen tussen 1 juni en 3 juli examens verwachten. En uitzonderlijk kunnen die ook op zondagen ingepland worden.

Stress om examenrooster

"Het wordt een hele puzzel, maar we hopen met het examenrooster te landen in de week van 4 tot 11 mei", aldus Danckaert. Dat is geen dag te vroeg, vindt Sofie Férauge, voorzitster van de studentenraad aan de VUB. "Nu de examens vroeger starten, mogen de roosters wel sneller bekend zijn. Dat ze zo laat online zullen staan, zorgt voor veel stress bij de studenten. Maar er is ook wel begrip voor. Het gaat gewoon niet anders", reageert de studente burgerlijk ingenieur.

De Erasmushogeschool, die campussen heeft in Brussel-Stad, Jette en Anderlecht, heeft zijn examenplanning wel al zo goed als klaar. Het gros van de examens en lessen verloopt digitaal. "Het grote verschil met de VUB is dat onze opleidingen meer praktijkgericht zijn en er grote verschillen zijn tussen de opleidingen. Zeker voor kunstopleidingen zoals drama en muziek moeten er nog fysieke proeven zijn. Dat is eigenlijk perfect mogelijk met respect voor de sociale afstand", zegt directrice Ann Brusseel.

De hogeschool wacht op groen licht van de Nationale Veiligheidsraad. Intussen is bevestigd dat vanaf 18 mei de scholen opnieuw open mogen. "Dan kunnen we bekijken welke studenten opgeroepen worden voor lessen, zoals labo's of ateliers bijvoorbeeld. Het meeste gaat digitaal, maar niet alles. Dat gaat gelukkig telkens over kleine groepjes en een beperkt aantal lessen, die we perfect kunnen spreiden. We hebben geen extra oppervlaktes nodig."

Geen verloren jaar

Na elke les of examen moeten lokalen gedesinfecteerd worden, men buigt zich over mondmaskers en moet er vooral een planning in elkaar gebokst worden. Bepaalde stages worden geschrapt en moeten in de zomer nog opgepikt worden. Er komt voor een schooldirectie organisatorisch heel wat bij kijken, beaamt Brusseel. "Maar dat geeft niet. Onze werknemers geven met plezier het beste van zichzelf om te voorkomen dat het voor de studenten een verloren jaar wordt."

Er zijn stages stilgezet en ook de praktijklessen zijn gestaakt. Die kunnen niet online. Daarom vinden er druppelsgewijs nu al examens plaats op de Erasmushogeschool. "Want alles verschuift een beetje. Je hebt tijdvakken nodig voor practica, de blok, examens én de stages."

"Voor sommige opleidingen zal een verschuiving richting juli nodig zijn. Ik heb op dat vlak mijn opleidingshoofden op het hart gedrukt om te redeneren vanuit het standpunt van de student. Het is soms beter om een extra week blok te geven, omdat thuis studeren niet altijd evident is. Niet alleen voor de sociaal kwetsbaren. Het is zeer menselijk om uit te stellen. Daarom ook mijn pleidooi bij de beleidsmakers om de maatregelen voor studenten af te zwakken."

Brusseel vroeg het expertenteam van onder meer Marc Van Ranst en de Vlaamse regering om stille studieruimtes ter beschikking te stellen aan studenten die thuis niet goed kunnen blokken. Ook pc-lokalen, voor zij die thuis geen eigen laptop hebben, moeten daarom weer open, vindt ze. "Een honderdtal van onze studenten zit op onze radar. Voor hen willen we de campussen vroeger openstellen zodat ze in goede omstandigheden kunnen studeren. Dat zullen we dan ook heel strak regisseren, zodat alles veilig verloopt. Daarvoor hebben we ook voldoende lokalen."

Peilen naar essentie

De lat gaat voor de examens en de beoordeling van de studenten niet lager. "Helemaal niet, want daar gaan ze later zelf het slachtoffer van zijn als ze gaan solliciteren", benadrukt Brusseel. "Maar we hanteren wel het principe dat studenten moeten getoetst worden op de essentie en de competenties die echt belangrijk zijn. Voor de stages kijken we naar wat wettelijk mogelijk is. Soms worden ze vervangen door alternatieve opdrachten, anderen gaan in de zomer nog op stage moeten. Er wordt altijd gekeken naar de leerdoelstellingen, de haalbaarheid maar ook naar het welzijn van de student."

De 21-jarige Férauge is alvast onder de indruk van de impact van het coronavirus. "Sommigen kunnen perfect aan zelfstudie doen, maar ik heb bijvoorbeeld veel broers en zussen van diverse leeftijden. Zelfstandig werken is lastig voor mij thuis", vertelt de VUB-studente. "En ik denk dat studenten ook moeite hebben met de onduidelijkheid: niet weten wanneer je elkaar opnieuw mag zien of wanneer je examens zijn. Ik mis natuurlijk ook het hele kotgebeuren en de knuffels van mijn vrienden. Maar dat is voor iedereen confronterend natuurlijk."