Vzw School Zonder Racisme failliet: 'Aanpak racisme geen prioriteit voor minister Weyts'

Al meer dan dertig jaar strijdt School Zonder Racisme uit Koekelberg voor tolerante, interculturele scholen, maar daar komt vandaag een einde aan. De Vlaamse regering heeft de subsidies stopgezet en nu is de vzw failliet verklaard. “Dit is een duidelijke keuze van de minister die aantoont hoe belangrijk hij de aanpak van racisme vindt.”

Eén op de vijf leerlingen is al eens slachtoffer geweest van racisme. De helft van de leerlingen is er getuige van geweest. Dat blijkt uit de meest recente bevraging van de Vlaamse scholierenkoepel bij meer dan 11.000 leerlingen in Vlaanderen en Brussel. Zij schuiven de aanpak van racisme naar voor als derde belangrijkste prioriteit binnen het Vlaams onderwijs. En toch houdt de organisatie die net daarrond ruim dertig jaar expertise heeft opgebouwd er noodgedwongen mee op.

Vzw School Zonder Racisme is deze week failliet verklaard, nadat de Vlaamse regering beslist had de subsidies bevroren, bericht De Morgen. “Heel onze werking is stopgezet en de vzw is de facto ontbonden”, bevestigt voorzitter Eddy Maes aan BRUZZ. “Scholen die bestellingen hebben gedaan voor het nakende voorjaar hebben we moeten verwittigen dat die activiteiten niet kunnen doorgaan. Zij reageren heel ontgoocheld.”

Brussel anders bekeken

Jaarlijks bereikt School Zonder Racisme gemiddeld 110 scholen, 500 leerkrachten en 14.000 leerlingen in Vlaanderen en Brussel. Hun pedagogische ondersteuners gaan langs bij scholen om er workshops over vooroordelen, migratie en identiteit te geven aan leerlingen. Met het programma ‘Brussel anders bekeken’ organiseert de vzw blikverruimende uitstapjes naar Brussel voor leerlingen uit Vlaanderen.

In die geest werd recent een nieuw uitwisselingsprogramma uitgewerkt tussen Brusselse en Vlaamse scholen. “In dat kader is een Brusselse school naar een Vlaamse school getrokken. In de omgekeerde richting moest dat nog gebeuren, maar dat kan nu jammer genoeg niet meer doorgaan,” zegt Maes.

De Vlaamse regering besliste in 2021 om de subsidies voor de vzw uit te doven. Ze kreeg tot dit jaar jaarlijks 89.000 euro, maar de geldkraan is nu dichtgedraaid. “We hadden in november nog iemand moeten ontslaan om rond te komen,” gaat Maes verder. Die reddingspoging was tevergeefs. Hij en de vijf resterende medewerkers moeten de deuren van hun lokalen in Koekelberg, vlakbij metrohalte Ribaucourt, voorgoed sluiten. “Het gaat maar over 89.000 euro, dus dit is geen besparingsmaatregel. Dit is een duidelijke keuze van minister Weyts, een keuze die aantoont hoe belangrijk hij de aanpak van racisme vindt.”

Intercultureel schoolklimaat

Maes benadrukt dat School Zonder Racisme in beperkte mate ook ondersteund werd door de Vlaamse Gemeenschapscommissie (VGC) en VGC-collegelid bevoegd voor onderwijs Sven Gatz (Open VLD). Hiermee verliep de samenwerking wel vlot. “Ik wil niet alle overheden over dezelfde kam scheren. Dit is overduidelijk een beslissing van minister Weyts.”

Dankzij de middelen die de vzw van de VGC kreeg, kon School Zonder Racisme workshops gratis aanbieden aan Brusselse scholen die er zelf geen budget voor hadden. Ook in de diverse scholen in Brussel was de vzw actief. “Ik hoor van leerkrachten dat er ook in de Brusselse scholen conflicten zijn,” aldus Maes. “En er zat ook een project in de pijplijn waarbij we begeleiding gingen voorzien voor de lerarenkorpsen van vijf Brusselse scholen.”

Dat gaat dus niet door, al was de vorming van leerkrachten misschien wel een van de belangrijkste tools van School Zonder Racisme. Zo konden leerkrachten beroep doen op begeleidingstrajecten waarbij veel aandacht ging naar de omgang met vooroordelen, diverse klassen en een intercultureel schoolklimaat.

Maes: “Die trajecten hebben het meeste impact op lange termijn, omdat we er werken aan het schoolklimaat, op basis van onderzoek van de KU Leuven. Uit dat onderzoek is gebleken dat een intercultureel schoolklimaat positieve effecten heeft op het welbevinden van leerlingen en hun resultaten. Als een school rekening houdt met interculturaliteit kan dat tot tien procent betere schoolresultaten leiden.”

Meer dan racisme bestrijden

Bovendien is het welbevinden van leerlingen de eerste prioriteit volgens de bevraging van de Vlaamse scholierenkoepel. “En daar is het schoolklimaat een belangrijk aspect van,” aldus Maes. “In hoeverre houdt de school rekening met mij op een positieve manier? Hoe goed voel ik me hier thuis met mijn achtergrond, met verschillende identiteiten? Dat zijn allemaal erg belangrijke zaken.”

Racisme binnen het onderwijs aanpakken is de corebusiness van de vzw, maar de impact reikt verder dan die problematiek alleen. "Het werk van School Zonder Racisme heeft effecten op de schoolresultaten", stelt Maes, "maar misschien ook op de moeilijke zoektocht naar leerkrachten. Dat is ook het schrijnende: uit een recente bevraging is gebleken dat een grote meerderheid van de leerkrachten die vandaag de lerarenopleiding verlaten zich niet klaar voelen om aan de slag te gaan met een diverse klas. Daar houdt de lerarenopleiding onvoldoende rekening mee. Er is echt wel een vraag naar vorming, niet alleen voor leerkrachten die jarenlang voor een homogene klas hebben gestaan, maar ook voor afstuderende leerkrachten.”

Open VLD en CD&V vroegen minister Weyts (N-VA) om de stopzetting van de subsidies te heroverwegen, maar daar gaat hij niet op in. “We moeten niet elke vzw, zelfs die met de meest nobele doelstellingen, subsidiëren,” reageert de minister in De Morgen. “Ik denk dat we naar minder subsidies moeten gaan, niet naar meer.”