‘Brusselse vastgoedsector levert te vaak zielloze producten af’

Net na de ophef over het ‘flagrant banale’ ontwerp voor het nieuwe Rijksadministratief Centrum kondigde Brussels bouwmeester Kristiaan Borret een ontwerpwedstrijd aan voor de herontwikkeling van de WTC-torens in de Noordwijk. Nieuwe architecten moeten meer kansen krijgen, vindt Borret. “Er wordt veel te veel Tefalarchitectuur gebouwd, die niet blijft ‘plakken’.”

De Brusselse vastgoedsector maakt “witte producten”, zegt Kristiaan Borret, Brussels bouwmeester sinds 2015. “Alles lijkt steevast op mekaar. De appartementen hebben altijd een vergelijkbare plattegrond. Het is Tefalarchitectuur, die niet blijft ‘plakken’, voorspelbaar zonder echt lelijk te zijn, eerder ohne Eigenschaften.”

Hoe die “kleurloze, aseptische architectuur” er dan uitziet? “Typisch is gebouw met een sokkel in grijze steen met daarboven witte bepleistering en, zoals wij hier op het bureau zeggen: avec un truc qui sorte, een of ander volumespel, wat verspringingen of een beetje hout om de eentonigheid te breken.”

Oorzaak van de bloedarmoede is dat bouwpromotoren telkens dezelfde architecten inhuren, zegt Borret. “Jaspers-Eyers is het symbool van dat fenomeen, maar er zijn er meer. Ik vind de productie van die bureaus duidelijk niet goed. Mijn rol als bouwmeester is aan de boom te schudden, zodat nieuwe architectuur aan bod kan komen.”

Samenwerking met privé
Door een beetje keet te schoppen, hoopt Borret dat de gevestigde bureaus “die nu wat ingeslapen zijn, zichzelf gaan vernieuwen”. “Van in het begin als bouwmeester heb ik mij voorgenomen om niet alleen met publieke opdrachtgevers te werken, maar ook samenwerking te zoeken met privé-ontwikkelaars. Als je impact wil hebben op de kwaliteit van de stadsontwikkeling in Brussel, moet dat. Zij bouwen zo veel en ook zo veel van hetzelfde dat het de moeite loont om daarop te wegen.”

De bouwmeester benadert daarom “systematisch en op eigen initiatief” grote privé-ontwikkelaars om voor te stellen samen een wedstrijd te organiseren voor hun nieuwe projecten. “Er zijn er verschillende die daarop ingegaan zijn.” Bouwpromotor Extensa bijvoorbeeld organiseerde samen met Borrets team een wedstrijd voor woningen op de site van Thurn & Taxis. Ze beslisten daarna de samenwerking met de bestaande architect, Jaspers-Eyers, stop te zetten.

Maanden geleden deed de bouwmeester ook de ontwikkelaar Befimmo hetzelfde aanbod. “Dat is blijven hangen, en plots hebben ze toegehapt. Voor de herontwikkeling van de WTC-torens werkten ze al samen met Jaspers-Eyers, maar ze wilden toch graag een bijkomende architect. Jaspers-Eyers blijft aan boord en is ook nodig. Dit is een zeer groot project, van 100.000 vierkante meter, en op korte termijn moet er een bouwaanvraag gedaan worden. Er zijn weinig bureaus in België die in zo korte tijd zo veel plannen kunnen produceren. Dat is ook noodzakelijk, maar de ambitie moet natuurlijk hoger liggen.”

Vicieuze cirkel
Twee weken geleden nog was er veel heisa over het ‘flagrant en radicaal banale’ ontwerp aan het nieuwe Rijksadministratief Centrum, ook al van de hand van Jaspers-Eyers. “Architecten moeten de balans vinden tussen het financieel-economische en het culturele aspect van de job. Over dat laatste wordt nu in Brussel veel te weinig nagedacht. Ik vind dat overigens niet simpelweg de schuld van de architect, maar een gedeelde verantwoordelijkheid. Als het product van tien jaar begeleiding door stad en gewest zo’n schraalheid oplevert, dan heeft de overheid niet met genoeg lef en ambitie begeleid.”

Het is een vicieuze cirkel, volgens Borret. “De architecten produceren bloedloos alsmaar hetzelfde. De overheid gedoogt veel te veel en moet de lat hoger durven te leggen. Je moet een bouwvergunning zoals die voor het RAC-project durven te weigeren. Ten derde zijn er de ontwikkelaars: die mogen wel wat meer beroepseer hebben, en wat inventiever nadenken over hun vastgoedprojecten, zodat ze iets kunnen nalaten dat de moeite waard is. Bouwen in Brussel is meer civiele trots waard.”

Daarom pleit Borret voor meer wedijver. “In de komende weken komen er nog twee grote wedstrijden uit die we samen met privé-ontwikkelaars organiseren. Voor een groot project in Biestebroek, Anderlecht, om woningen te combineren met bedrijvigheid. En iets later voor een hotel op een zeer opvallende plek in de Vijfhoek.”