Dirk Volckaerts: 'Kritiek moet je koesteren, niet verstikken'

Crossmediale samenwerking heeft pas kans op slagen als ze niet van bovenaf wordt opgelegd, schrijft voormalig BDW-hoofdredacteur Dirk Volckaerts. De verandering moet heel geleidelijk en onder voortdurende bijsturing worden ingevoerd.

W at er zich de voorbije dagen in het Flageygebouw afspeelde, begrijp ik niet. Het afschaffen van FM Brussel is een grote vergissing. Het ontslag van BDW-hoofdredactrice Anne Brumagne is zeer bedenkelijk. En wat er qua verdere ideeën van bestuur en directie naar buiten sijpelt, is ronduit onrustwekkend.

Pas op: een goede redactionele samenwerking tussen de vijf Vlaams-Brusselse media zou een fantastische troef zijn – een kans op een crossmediaal project dat nergens anders bestaat, dat niet afhankelijk is van verkoop-, kijk- of luistercijfers, precies omdat deze media met ons aller geld betaald worden en niet afhangen van de herauten van de vrije onderneming.

Ware crossmediale samenwerking betekent het maximaal inzetten van het journalistieke talent en métier van elk redactielid; het kiezen van het beste medium, de beste kanalen voor elk nieuwsfeit, elke restaurantbespreking, elke aankondiging van een derby, conversatietafel, braderij-met-gardevils of Europese festivals van de Letse cultuur, ik zeg maar wat. Het is een moeilijke oefening, die heel veel creativiteit, durf en talent vergt. Maar zie: precies dàt is altijd al in overvloed aanwezig geweest bij de Vlaams-Brusselse media!

Jammer genoeg is het model, dat het bestuur en de directie van de Vlaams-Brusselse Media (VBM) ons onder een stortbad van protserige managementstermen hebben opgesolferd, perfect het tegenovergestelde van wat een goede redactionele samenwerking tussen de vijf Vlaams-Brusselse media had kunnen zijn.

En wat had dat kunnen zijn? Wel: een door de basis gedragen samenwerking op vlak van nieuwsgaring en –verspreiding, waarbij een zo ruim mogelijk publiek in de negentien gemeenten, in verenigingen, sportclubs, bussen en metro’s, herbergen en cultuurtempels, volkstuinen en serviceclubs, via de bestaande kanalen zou worden bereikt. In Brussel kunnen we dat! We hebben er tien jaar geleden al de eerste aanzet toe gegeven. Toen al bleek dat duurzame crossmediale samenwerking pas kans op slagen heeft als:

1. het niet van bovenaf wordt opgelegd
2. de redacties er zelf de meerwaarde van inzien
3. elk medium afzonderlijk zijn eigen stijl, redactionele onafhankelijkheid, visie en aanpak kan behouden
4. er geen eenheidsworst wordt gecreëerd
5. het proces heel geleidelijk en onder voortdurende bijsturing wordt ingevoerd.

De crossmediale samenwerking die we toen voor ogen hadden, mocht geen besparingsoperatie zijn, maar moest de efficiëntie in nieuwsgaring, -verwerking en –verspreiding verhogen. Met aandacht voor de eigenheid van elk medium, en de behoeften van alle doelgroepen. Dat ruikt misschien allemaal vreselijk hard naar managementsboekjespraat, maar de ideeën waren heel concreet.

Waarom niet één interne redactieagenda in plaats van vier? Een centrale nieuwsdesk die de nieuwsstroom beheert en ervoor zorgt dat primeurs primeurs blijven, maar ze wel op elk afzonderlijk medium promoot, zodat iedereen erbij wint? Weekbladjournalisten die duiding geven op radio en tv? Radioreporters die online breaking nieuws brengen? Nieuws, van het kleinste barbecue-initiatiefje in de wijk over gemeenteraadsbesluiten tot Europese berichtgeving, maar dan allemaal ‘gepackaget’ in het gepaste formaat, in het juiste medium.

Wereldschokkend was en is het allemaal niet. Bedoeling was/is een verhoogde dynamiek en een betere zichtbaarheid van de verschillende media, en een valorisering van de journalisten. Van in het begin waren de collega’s van FM Brussel het meest enthousiast Trouwens, hoeveel zouden de andere media niet winnen dankzij een betere, geïntegreerde samenwerking met FM Brussel? Van de vier media is de zender met afstand het meest geslaagde gemeenschapsvormende project, en zonder twijfel het meest aanwezig op het terrein. De redactie is bevolkt met steengoede journalisten, enthousiaste medewerkers, stuk voor stuk fijne collega’s. En néén, het draait ‘m écht niet alleen om statistieken.

Goed, er moest worden bespaard. Het kan allemaal efficiënter en beter. Maar afschaffen, werkelijk? “If it ain’t broken, don’t try to fix it!”. En FM Brussel is niet broken, verre van. Dat uitgerekend de grootste supporter van de crossmediale samenwerking op zo een botte manier naar de slachtbank geleid wordt, is niet alleen schandalig, maar toont ook het ontstellend gebrek aan strategisch inzicht van bestuur en directie. Wie springt er nu zo met zijn grootste potentiële medestanders om? Of met zijn critici – het ontslag van Anne Brumagne is al even schandalig, een aanfluiting van het redactiestatuut, en een deprimerend zwaktebod van bestuur en directie. Kritiek moet je koesteren, niet verstikken.

Het bestuur en de directie hebben hun convergentieproject op de meest stuntelige manier ingezet. Als deze leerling-tovenaars hun eigen plan met opzet hadden willen saboteren, hadden ze het niet beter kunnen aanpakken. En het spijt me, maar ze hebben geen andere keuze dan hun beslissing van maandag ongedaan te maken, terug ter tekentafel te trekken en – samen met de redacties – een écht goed samenwerkingsmodel uit te tekenen. Zonder tijdsdruk – en ditmaal alsjeblieft met de hulp van échte specialisten.

Want, franchement, de Brusselaar wil geen ‘breed gedragen mediaplatform met niet-lineair geprogrammeerde content’. De Brusselaar wil zijn krant, zijn tv, zijn website, zijn tweets. En zijn radio.

Dirk Volckaerts, woordvoerder Europese Commissie. Gewezen hoofdredacteur van Brussel Deze Week (1999-2008)

Deze tekst verscheen eerder op Erasmix, het crossmediale platform van de bachelor journalistiek van de Erasmushogechool Brussel