'Fusie gemeenten is geen wondermiddel'

Op zo’n moment past een diepe zucht en een stil verlangen naar een fusie - en de facto afschaffing - van de negentien gemeenten. Dan kunnen de herauten van gewest en gemeente tenminste niet meer de schuld op elkaar steken op dramatische momenten.

Maar tussen droom en daad staat veel in de weg. Wel had de overheveling van de bevoegdheid mobiliteit naar het gewest al langer moeten gebeurd zijn. Dat had ons veel tijdverlies en ergernis bespaard. Twee voorbeelden. De boycot van het gewestelijk parkeeragentschap door de gemeenten of de lijdensweg van tram 9 die de gemeente Jette decennialang tegenhield.

Maar stellen dat met die overheveling de kous af is, is grote misleiding. Het grootste probleem is dat er veel te veel auto’s zijn. En dat de grote boosdoener de bedrijfswagens zijn, dringt ook langzaam door. Zolang de federale staat de auto jaarlijks met vele miljarden blijft sponsoren, haalt een overheveling van de bevoegdheden of een fusie van de negentien weinig uit. Zelfs een stadstol niet, zolang de werkgever betaalt. De Brusselse versnippering wordt ook gebruikt om de eigen onmacht te maskeren.

Sint-Gillis

Tijdens de Ronde van Brussel zegden inwoners van Sint-Gillis trots dat hun gemeente het nieuwe Berlijn was. Dat is een compliment voor burgemeester Charles Picqué en zijn equipe. Natuurlijk is Sint-Gillis niet het paradijs, maar Picqué heeft er wel een klein wonder verricht.

De vraag die gesteld moet worden, is de volgende: zou de lap grond die Sint-Gillis heet dezelfde aantrekkingskracht gehad hebben in een gefuseerd Brussel? Op de vraag kan geen rechtstreeks antwoord gegeven worden, wel een indirect. Picqué is vele jaren minister-president geweest en alhoewel hij zich over het gewestelijk bilan allerminst moet schamen, heeft hij van het Brussels Gewest niet één groot Sint-Gillis kunnen maken.

Tegenstanders van de fusies halen de specificiteit van de gemeenten aan en de diversiteit. Maar ze vergeten moedwillig dat de stad Brussel van Terkameren tot de Heizel loopt en superdivers is. De Louizalaan bijvoorbeeld heeft niets te maken met Laken.

Wie voor de gemeenten is, moet ook instemmen met een defusie van de stad Brussel. Maar dan nog zouden de 22 ‘gemeenten’, of noem ze op z’n Parijs arrondissementen, geen netjes afgebakende sociologische eenheden zijn.

Dat het Brussels Gewest aan een hertekening toe is, sijpelt langzaam door. De vraag is in welke mate. En welke argumenten er aangedragen worden. Flaminganten willen de fusie omdat de Vlamingen op gewestniveau meer te zeggen hebben. Daar gaan de Franstaligen nooit mee instemmen, tenzij de Vlamingen de gewaarborgde vertegenwoordiging opgeven. Wat de Vlamingen dan weer niet gaan doen.

En dan is er het verhaal van de efficiëntiewinsten die schaalvergroting met zich meebrengt. Efficiëntiewinsten zijn een slecht argument. De bureaus die een fusie moeten uittekenen, gaan met een deel van die winsten lopen, nog voor een eerste reële stap gezet is.

Laat daarom de universiteiten een update maken van de sociologische verscheidenheid van Brussel anno 2018. Kijk welke bevoegdheden het best op gewestelijk niveau en welke op gemeentelijk - de negentien plus Laken, Haren en Heembeek - kunnen worden uitgeoefend. Maak de gemeentegrenzen rationeler. Het criterium is dat de modale Brusselaar er beter van moet worden en dat de democratie er moet bij winnen.

Mag een voorspelling? Charles Picqué zei twintig jaar geleden al dat de gemeenten moesten fuseren, tenzij ze beter samenwerkten. Sint-Gillis en Vorst werken al goed samen en nu zegt Picqué dat een fusie van beide in de toekomst nodig zal zijn om leefbaar te blijven. De fusie van gemeenten zal niet ideologisch zijn. Ze zal opgedrongen worden door de harde werkelijkheid.

Op dinsdag 27 maart om 19.30 uur organiseert Aula Magna in Bozar een groot debat plaats over de toekomst van Brussel.