Het confederalisme: ‘Het is ongelooflijk ingewikkeld’

Een jaar voor de verkiezingen duikt het confederalisme weer op. Dat u er als Brusselaar in de tussentijd weinig over gehoord hebt, is geen toeval. Het is de achilleshiel van de Brusselse N-VA.

N-VA, Open VLD en Groen hebben zichzelf op hun congressen het afgelopen weekend moed ingesproken. Een jaar voor de verkiezingen moet het voor alle leden duidelijk zijn wat de precieze bestemming is, en de te volgen koers. Voor de N-VA blijft de huidige staatsstructuur een doorn in het oog. “Dit land is op,” analyseert Sander Loones (N-VA). Het confederalisme, waarbij een Vlaamse en de Waalse deelstaat een verregaande autonomie hebben, blijft onveranderd hun oplossing.

Voor Brussel betekent dat dat inwoners de keuze hebben tussen een Vlaams of Waals systeem. De terugbetaling van huisarts, van het ziekenhuis of bij de apotheek? Die verschilt naargelang hij of zij voor het Waalse of Vlaamse stelsel kiest. Ook pensioenen, invaliditeit en werkloosheid variëren naargelang het gekozen systeem. Arbeidsrecht, ouderschapsverlof of sociaal overleg? Die blijven dan weer bij het Brussels Gewest, omdat men wil vermijden dat er verschillende wetgevingen van toepassing zijn op dezelfde werkvloer.

Geen gemakkelijk model dus, iets wat N-VA-voorzitter Bart De Wever ruiterlijk toegeeft. “Ook ik moet het altijd nog eens helemaal uitzoeken vooraleer ik een interview geef over Brussel. Het is ongelooflijk ingewikkeld.”

Het is ook strijdig met de algemene tendens naar eenmaking en centralisatie die je, zeker in steden, terugvindt. Zo is de kinderbijslag sinds de zesde staatshervorming een bevoegdheid van de gemeenschappen. Toch besliste men vrijwel meteen om dat in Brussel via de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie (GGC) te regelen, via de twee gemeenschappen samen dus, zodat alle Brusselaars van dezelfde kinderbijslag kunnen genieten. Zo wordt vermeden dat twee buren elk een andere regeling hebben, en is er geen opdeling van de stad.

Een argument waar de N-VA zelf overigens ook niet ongevoelig voor is. Zo stellen de Brusselse N-VA-parlementsleden regelmatig en terecht de versplintering van Brussel aan de kaak. “De gemeenschappen in Brussel komen naar mijn gevoel te weinig tot elkaar,” stelde Mathias Vanden Borre (N-VA) in het BRUZZ-­praatprogramma A La Carte. “Die kakofonie, die gelaagdheid, die gemeenten, die politiezones, OCMW’s: dat moet veel eenvoudiger. We moeten Brussel één maken en versterken als stad.”

Zowat exact het tegenovergestelde dus van wat het confederalisme voor Brussel zou betekenen. Die ongemakkelijke spreidstand lossen de Brusselse N-VA-parlementsleden op door ... te zwijgen. Op Twitter, Facebook, in debatten of praatprogramma’s: nergens maken ze reclame voor het confederale model. Alleen als ze erover bevraagd worden, geven ze antwoord. Nochtans zou het programmapunt een enorme impact hebben op het leven van de gewone Brusselaar. Niet alleen omdat het ingewikkeld is. Maar ook omdat het komt met een risico op communautaire hoogspanning. Iets waar we nog maar net, dankzij het kosmopolitische karakter van de stad, van af zijn geraakt.

Het is ten slotte nog maar de vraag in hoeverre dat confederalisme het land, of een deelstaat ervan, beter bestuurbaar zal maken. Zolang je een hoofdstad deelt, moet je verder met elkaar. Dat bewijzen dossiers zoals het rekeningrijden, de verbreding van de Ring of zelfs statiegeld op flesjes, waar de regeringen de facto elkaars toestemming nodig hebben om het uit te voeren. Overeenkomen is dus de boodschap. De virtuele Berlijnse muur die de N-VA in Brussel wil bouwen, verandert daar weinig of niks aan.