Het wel en wee van de piétonnier

Wie had dat kunnen denken? Tien jaar geleden publiceerden BRUZZ (toen nog Brussel Deze Week) en Le Soir een opiniestuk van Philippe Van Parijs. Picnic The Streets, haal dat autoverkeer weg op de centrale lanen. En kijk: vandaag is ze er. Een voetgangerszone die haar gelijke niet kent in Europa. Vandaag is ze een evidentie. De totstandkoming was geen ‘walk in the park’. Verre van. Er waren momenten dat het erop of eronder was voor de voetgangerszone, zo horen we bij de beleidsmakers die er nauw bij betrokken waren.

Hoe dat kwam? Het was een van de meest gemediatiseerde ingrepen van de Stad Brussel, met veel tegenstand vanuit middenveld en burgers, zowel bij een antiauto- als proautopubliek. Burgerbewegingen vreesden gentrificatie, een heilloze weg naar een entertainmentstad of de privatisering van de openbare ruimte.

Individuele autogebruikers en sommige handelaars zagen dan weer zeer ongaarne hoe hun vrijheid of dat van hun klanten werd beknot. Het was volgens hen een mooi rondje automobilisten pesten. De polarisatie was compleet.

Het was, ere wie ere toekomt, ex-burgemeester Yvan Mayeur die in dat burgergewoel standhield en le piétonnier door dik en dun bleef verdedigen. Een stad doorkliefd door een halve autostrade, dat was niet meer van de tijd, vond hij. Dat was toen, voor een PS’er, een gewaagde stelling.

Het had een moment de gloire moeten zijn van de carrière van Mayeur, tot de SamuSocial-affaire er anders over besliste. Burgemeester Philippe Close heeft het project trouw voortgezet.

Zeker, er zijn tekortkomingen. Het was een symbool, meer dan een visionaire gedachte. De realisatie heeft, door juridische procedures en politieke blocages, ook veel te lang aangesleept.

De horeca die er zich heeft geïnstalleerd, is niet wat we ervan verwacht hadden. En die fietsers en steps die er vervaarlijk doorsjezen. Ja, dat is vervelend, maar eerlijk? We kunnen als Brusselaar soms wat te veel zagen …

Wat het wél is, is een ontmoetingsplek, een enorme publieke ruimte in het hart van een drukke stad, en die is van goudwaarde. We vragen ons soms af waar al die mensen die de voetgangerszone bevolken vroeger waren. Zaten ze op hun appartement? Of op hun veel te kleine balkon?

En twee, het is een gamechanger in de mobiliteit. Het is een bewijs dat een stad ook leefbaar is met de auto in een tweede- of derderangsrol. Dat was voor een deel van de toenmalige Brusselse politieke klasse ondenkbaar.

Het heeft ook getoond hoe zeer de liberale partijen, met Open VLD-schepen Els Ampe voorop, zich schaamteloos vergist hebben. Wie zou nu nog durven voor te stellen om vijf nieuwe ondergrondse parkings te bouwen in de Vijfhoek of, godbetert, een autotunnel onder de centrale lanen. Het klonk toen al hilarisch, maar vandaag klinkt het honderd procent absurdistisch.

Wil dat zeggen dat Brussel rustig kan achteroverleunen? Allerminst. Er ligt een plan voor, Good Move, om het autoverkeer terug te schroeven in het hele gewest. De doelstellingen zijn duidelijk, maar hoe die bereikt moet worden, is dat minder. Er zijn in het hele gewest nóg minivoetgangerszones mogelijk, met knips voor het autoverkeer. Maar de realisatie blijkt toch veel moeizamer dan gedacht. SmartMove, het middel om de hoofdstedelijke mobiliteit te reguleren, zit in het slop. En het gewestelijke parkeerbeleid, hét instrument om bestemmingsverkeer uit de wijken te houden, is veel te zwak.

Wil dat zeggen dat de auto helemaal moet verdwijnen uit de stad? Nee. Maar Brussel moet nog steeds bekomen van de autostad die het sinds Expo 58 geworden was. We zijn als Brusselaar verslaafd aan de auto. Daarvan afraken is moeilijk. De voetgangerszone is alvast een stap in de goede richting.