Ihsane Haouach moest weg omdat ze te veel gevoelige plekken raakte

De scheiding van Kerk en Staat is wat men een gevoelige zone noemt: raak daaraan en de reacties zijn buiten proportie. Het overkwam Ihsane Haouach, die ontslag nam als regeringscommissaris. Dat ze nog eens een hoofddoek draagt ook, zorgde voor de perfecte storm.

Gij zult zwijgen, allochtoon! Het is de titel van een stuk van opiniemaker Pascal Debruyne op de website van MO*, enkele jaren terug. Belgen met een andere huidskleur of culturele achtergrond houden zich maar beter gedeisd, was zijn stelling, of zij mogen zich aan pesterijen, georkestreerde trol-acties of zelfs ontslag verwachten.

Het lijstje is behoorlijk lang intussen.

Dyab Abou Jahjah die moest vertrekken bij De Standaard, Youssef Kobo die weg moest bij het kabinet Bianca Debaets (CD&V), Jihad Van Puymbroeck die ei zo na niet voor VRT NWS mocht beginnen, Said Bataray, die op Twitter van werkelijk alles de schuld kreeg en daarom maar de hastag #deschuldvansaid begon, diversiteits­ambtenaar Alona Lyubayeva die door de Vlaamse regering de laan werd uitgestuurd en Rachida Lamrabet, die niet verder mocht werken bij Unia.

Schuldig bij voorbaat

Daar is sinds kort een naam aan toe te voegen: Ihsane Haouach, regeringscommissaris bij het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen. Gewezen commissaris, want afgelopen vrijdag nam ze ontslag, onder druk van de vele haatberichten en persoonlijke aanvallen, zei ze zelf.

Anderen oordeelden dat dat niet de ware toedracht kon zijn. Ze zou banden hebben met de moslimbroeders, iets wat meteen door Theo Francken (N-VA), Georges-Louis Bouchez (MR) en anderen veelvuldig ge(re)tweet werd.

Maar die link bleek volgens het rapport van de Staatsveiligheid niet bezwarend. Ze is geen lid. Het kwaad was echter al geschied, de link tussen haar en het politieke islamisme was al gelegd.

Dus terwijl men luidkeels het enorme belang van de scheiding tussen Kerk en Staat verdedigde, traden zij een ander fundament van de rechtsstaat met de voeten: dat je onschuldig bent tot het tegendeel bewezen is. Maar van bewijs was geen sprake, zij hadden het rapport van de Staatsveiligheid nog niet eens ingekeken.

Atheïsten-uniform

Over die Kerk en Staat valt overigens nog wat te zeggen. In het befaamde interview met Le Soir vroeg ze zich af “hoe die scheiding kan passen in een veranderde demografie”.

Ze stelde een neutraliteit voor waar levens­beschouwelijke tekenen in openbare ambten wel moeten kunnen, en de beambte neutraal moet handelen. Een niet geheel van de pot gerukt idee, getuige de vele andere landen die dat wel al zo regelen. Waarom zou een moslim zich immers moeten uitkleden tot op het uniform van een atheïst? Alsof dat zijn of haar denken zou veranderen.

Maar daarmee porde Haouach in wat sociaal-­psychologe Margalit Cohen-Emerique de gevoelige zones noemt. Homorechten, de gelijkheid man-vrouw, Nederlands kunnen spreken in Brussel, of de scheiding tussen Kerk en Staat: het zijn zeer recent en o zo moeizaam verworven rechten. Aanvallen hierop, of zelfs maar het ter discussie stellen van een onderdeel ervan, ligt zeer gevoelig. Heel wat mensen reageren dan ook als door een wesp gestoken: afblijven is de boodschap. Dit gaan we niet meer omkeren!

De verbetenheid waarmee Bouchez en anderen reageerden, moet dus niet louter electoraal geïnterpreteerd worden. Daar zit naar alle waarschijnlijkheid een oprechte bezorgdheid onder over die scheiding tussen Kerk en Staat.

Hoofddoek

Toch is dit geen excuus om een talentvolle vrouw zo massaal en zo publiekelijk de grond in te boren.

Dat dat toch gebeurde is volgens onder meer Yassine Boubout louter omdat zij een hoofddoek droeg. Dat is echter maar de helft van het verhaal. De andere helft, schuilt in die andere drie woorden die ze in de mond nam: “een veranderende demografie”.

Want voor veel mensen is het probleem niet per se dat zij een hoofddoek draagt, maar dat er intussen zoveel vrouwen een hoofddoek dragen. Ook dat ligt zeer gevoelig. En als twee gevoeligheden samenvallen, dan moeten er blijkbaar koppen rollen.