Pascal Smet, een man met een visie en een plan

Staatssecretaris Pascal Smet (one.brussels/Vooruit) gooit de handdoek in de ring. De druk was te groot geworden na de komst van de Iraanse delegatie op de Brussels Urban Summit.

In het Brussels parlement verdedigde Smet in een lange uitleg de komst van de delegatie: ook met de vijand moet je spreken. Realpolitik, maar dan in een context van stedelijke transnationale netwerken. Hij weigerde excuses, en schoof de verantwoordelijkheid van zich af. De steun die hij nog bij de coalitiepartners had kunnen krijgen, verdween als sneeuw voor de zon. Zondag doken nieuwe bezwarende feiten op. Het Brussels Gewest betaalde de verblijfskosten van de Iraanse delegatie. Een ontslag werd onvermijdelijk. Dan liever de korte pijn.

Met Smet verdwijnt een opmerkelijke figuur uit de Brusselse politiek. Hij polariseerde, had een abonnement op forse uitspraken, maar was twintig jaar lang standvastig in zijn visie op de stad. Hij vormde zo mee het beeld van hoe we vandaag naar Brussel kijken. Als een stad waar de mensen op de eerste plaats komen, waar de leefbaarheid van de wijken primeert. Waar de fiets op het voorplan komt, en de auto moet inboeten.

Zeker, hij surfte mee op een maatschappelijke tendens die, zeker in Vlaanderen al bestond rond de Nieuwe Stad, maar hij heeft bakens verzet, en bijvoorbeeld aangetoond hoe belangrijk een mobiliteitsshift is voor de stad, en waarom pleinen ontmoetingsplaatsen moeten zijn.

Het niet-aflatende voluntarisme van Smet had ook een keerzijde. Het betekende dat de concrete realisaties op het terrein het soms lieten afweten. Dat had Smet zelf ook op een bepaald moment begrepen. In de vorige legislatuur richtte hij zich meer op het resultaat dan op het verhaal. De fietspaden op de kleine Ring zijn daar het succesvolle gevolg van.

Deze bestuursperiode kreeg ‘het verhaal’ echter weer de bovenhand. Dat van Good Living, een wervende visie over de openbare ruimte en de woonkwaliteit. Of we het concrete resultaat nog zullen zien, namelijk een nieuwe Gewestelijke Stedenbouwkundige Verordening, blijft de vraag.

Dan hebben we het nog niet over het grootste strijdpunt van Smet: een eengemaakt Brussel, of de fusie van de lokale besturen. Niemand die zich daar nog om lijkt te bekommeren. Zijn exit toont tegelijk hoe een ontslag niet per se een slechte zaak hoeft te zijn. Velen zullen zich hem vooral herinneren als een man met visie en met een plan, en niet van zijn ontslag voor een – laten we wel wezen – onbenulligheid.

Bovendien kan zijn opvolger, Ans Persoons, klaargestoomd worden. Nog een jaar staatssecretaris, nadien lijsttrekker. Dat is niet zonder ironie. Smet deed twintig jaar geleden exact hetzelfde. Wijlen SP.A-partijvoorzitter Steve Stevaert maakte hem staatssecretaris minder dan een jaar voor de verkiezingen van 2004 om interne twisten binnen de toenmalige Brusselse SP.A in de kiem te smoren. Het zou het begin zijn van een succesvolle carrière.

Het ontslag is tot slot een goede zaak voor de politiek zelf, die bij de bevolking op steeds minder waardering kan rekenen. Het toont dat een politicus zijn verantwoordelijkheid kan nemen in plaats van zich ongegeneerd vast te klampen aan de macht.

Dan is er nummer twee in dit schandaal: Hadja Lahbib (MR), federaal minister van Buitenlandse Zaken. Zij mag het woensdag komen uitleggen in de Kamer. Ook hier lijkt er geen ontkomen aan. Ze reed zich, samen met haar partij, helemaal vast. Vorige week haalde ze snoeihard uit naar de Brusselse regering, en naar Smet, omdat die het imago van Brussel heeft bezoedeld door de Iraanse delegatie uit te nodigen. Maar uit het mailverkeer dat Smet naar buiten bracht, blijkt dat ze zelf weinig deed om de komst van de delegatie tegen te houden, eerder integendeel.

Toch is de kans groot dat ze zal vasthouden aan haar post. Het verschil met de situatie van Smet is hierin erg belangrijk. Smet is fin de carrière als politicus. Hij wou in september aankondigen dat hij stopt met de politiek en hoopt op een internationale voortzetting van zijn loopbaan, wie weet in de stadsdiplomatie.

Lahbib is een nieuwkomer in de politiek en voor de MR in Brussel electoraal goud waard. Ze kan een deel van de progressieve vrouwelijke middenklasse achter zich krijgen, al dan niet met een migratieachtergrond. Ze is een pion in de strijd om de burgemeesterssjerp van Schaarbeek. Ze kan de MR mee naar een verkiezingsoverwinning loodsen. Als ze deze storm kan overleven, komt ze er wel beschadigd uit, maar over een jaar zijn veel mensen dat wellicht alweer vergeten.

Alleen: het is een raadsel hoe ze zich hier zonder ontslag uit zal kunnen redden, zeker als er de komende uren en dagen nog bezwarende mails opduiken.