Rachida Aziz: 'Staren ons blind op jongeren die naar Syrië trekken'

Rachida Aziz baat de modezaak Azira in de Dansaertstraat uit. Kort na het overlijden van Margaret Thatcher ontmoette ze de Britse conservatieve politica Sayeeda Warsi, de eerste moslima die het tot minister schopte in Groot-Brittannië. Volgens Aziz staren we ons ook blind op de jongeren die naar Syrië willen en vergeten we dat het gevoel hier geen toekomst te hebben, heel wat jonge mensen in de ban houdt.

De hele dag rolden de anti-Thatcherberichten over mijn scherm. Facebookvrienden gingen via Youtube op zoek naar liedjes van artiesten die hun woede over de Iron Lady in muziek omzetten. Zo hoorde ik voor het eerst het prachtige Black Boys on Mopeds van Sinéad O'Connor. Nog geen dag later zat ik in het stadhuis van Ieper aan tafel met Sayeeda Warsi, de vrouw die van 2010 tot 2012 de conservatieve partij van Thatcher leidde. Ja, het leven zit vol verrassende tegenstrijdigheden.
Warsi is nu minister van Geloof en Gemeenschap en was in Ieper om te verzekeren dat de herdenkingen van de Eerste Wereldoorlog van volgend jaar niet voorbijgaan aan de belangrijke rol die hindoes, moslims en Joden speelden in de legers van de geallieerden. Naar schatting kwamen 400.000 moslims vrijwillig vechten aan het front in Frankrijk en België. Meer dan vierduizend van hen gaven hun leven om België en Noord-Frankrijk te bevrijden. De meeste lichamen werden nooit teruggevonden. Hun namen staan gegraveerd in het witte marmer van de Menenpoort in Ieper.

Het is al zo vaak gebeurd: jonge mensen zonder toekomstperspectief die ver van huis iemand anders zijn oorlog gaan uitvechten of iemand anders zijn metrolijnen gaan uitgraven. Warsi wou ondertussen ook wel eens horen hoe het in België zit met de interreligieuze en interculturele dialoog. Vandaar die tafel en mijn aanwezigheid in het stadhuis van Ieper.

Tijdens het gesprek kregen we de kans om haar wat beter te leren kennen. Ze is moslima en kind van Pakistaanse migranten. In 2010 was ze de eerste Britse moslima ooit die minister werd. Het leverde een mooie foto op van de eedaflegging. Warsi staat daar in een roze shalwar kameez - een traditioneel Pakistaans kleed - tussen al die heren in grijze en donkerblauwe pakken. Niet dat Warsi zich altijd zo kleedt, maar voor die speciale gelegenheid wou ze het toch doen. Met een bang hart haalde Warsi 's anderendaags de kranten uit de brievenbus, maar het viel heel goed mee. Geen storm van protest. Integendeel: de meeste kranten hadden haar op de voorpagina en de artikels waren respectvol. De toon was er een van 'we made it', zegt Warsi.

Groot-Brittannië is rijp voor een moslima die haar roots of overtuiging niet verstopt. Een beetje het gevoel dat de Amerikanen hadden bij de verkiezingen van Obama. Na een eerste aftastende ronde kwam het gesprek pas goed op gang toen het over de tulband van de sikhs en de hoofddoek van moslima's ging. "Onze maatschappijen geraken in de ban van intolerant secularism", zei Warsi. Ik probeer de term te vertalen, maar vind niet meteen een goed alternatief. 'Onverdraagzaam secularisme', maar dat bekt niet zo goed. 'Verlichtingsfundamentalisten' of 'neutraliteitsfundamentalisten' worden ze wel eens genoemd, maar dat vind ik geen goede termen.Aanhangers van die filosofie hebben die termen gekaapt en helemaal uitgehold. Alsof zij de ware erfgenamen zijn van de Verlichting. Alsof neutraliteit niet in de eerste plaats betekent dat de overheid neutraal moet zijn en niet de burgers. Een neutrale overheid moet er juist voor zorgen dat burgers vrije keuzes kunnen maken en dat ze zonder complexen kunnen uitkomen voor die keuzes. "Als je de hoofddoek verbiedt, doe je hetzelfde als het regime in Iran dat de hoofddoek verplicht," zegt Warsi.

Ik vertel haar dat ik zie hoe vrienden hun hoop verliezen in België en hun ogen richten op Dubai, Maleisië of de VS. Ze beaamt het meteen. "Laatst zat ik samen aan tafel met vrienden. Mensen van Pakistaanse origine uit de middenklasse. En allemaal hebben ze kinderen die naar Oman willen of andere landen omdat ze het beu zijn om dagelijks die islamofobe onzin te lezen op de voorpagina's van de kranten." Zij vreest dat Groot-Brittannië op die manier veel talent zal verliezen. Hier in België staren we ons blind op de jongeren die naar Syrië willen en vergeten we dat het gevoel hier geen toekomst te hebben, zoveel jonge mensen in de ban houdt. Bij het afscheid zeg ik haar dat ze zichzelf wel terecht omschrijft als centrumrechts, maar dat ze met haar antiracistische standpunten hier in België in radicaal-linkse hoek zou worden geplaatst. "Oei, dat is verontrustend", lacht ze. "Ja, dat is inderdaad verontrustend. Maar dan vooral voor ons land, niet voor dat van u."