Smerig Brussel

Clean.brussels moet de hoofdstad weer doen schitteren. Maar net als bij de schoonmaak is het resultaat sterk afhankelijk van de uitvoering.

Nieuwjaar lonkt, dus de kans is groot dat vuilnismannen de komende weken bij u langskomen voor een collecte. Die traditie is even vreemd als ongepast: Brussel ligt er erg smerig bij. Alsof een ober na het diner expliciet om een fooi komt vragen, terwijl de helft van het eten niet is doorgekomen.

Dat Brussel zo vuil is, is natuurlijk niet de schuld van de vuilnismannen zelf. Zeker, ze gaan soms erg haastig te werk, en ‘vergeten’ al eens een hoek van het plein. Maar in essentie is dit een bestuurlijk probleem.

Andere steden zoals Amsterdam, Rotterdam, Boedapest, Londen, Glasgow, Parijs, Rijsel, Berlijn, Barcelona, Madrid, Lissabon, Rome, Istanbul en vele andere slagen er wél in om de straten proper te houden. En ook al gaan bijvoorbeeld Londen en Parijs er qua netheid op achteruit, toch is de toestand er nog lang niet zoals in Brussel, bij mijn weten de vuilste stad van Europa.

Dan mogen politici nog zulke mooie praatjes hebben over de hoofdstad, met haar innovatieve start-ups, vooruitstrevende kunstenaars en hippe adresjes: als inwoner leef je tussen het afval. Dat doet iets met je geest, en zeker met je stadstrots. Een goed voorbeeld is het georganiseerde stort aan de Sint-Hubertusgalerijen. “Emblematisch voor Brussel,” schreef Mathias Vanden Borre (N-VA) op Twitter. “Prachtige gebouwen, verborgen achter een hoop afval.”

Het goede nieuws is dat ook politici van de meerderheid het er eindelijk mee gehad hebben. Zo stelde de minister van Openbare Netheid Alain Maron (Ecolo) vorige week clean.brussels voor: een strategie met 65 maatregelen. Zo komen er netheidsmanagers die iconische plekken zoals het Flageyplein onder hun hoede nemen en ervoor zorgen dat er geen vuil blijft liggen, of het nu om een gewestelijk of gemeentelijk hoekje van het plein gaat. Daarnaast wil Maron het aanbod aan (mobiele) recyclageparken verhogen om sluikstorten tegen te gaan. Het aantal ondergrondse glasbollen neemt ook toe en Net Brussel zal klachten over netheid sneller behandelen.

Verontrustender is dat het aantal ophalingen van restafval omlaag gaat, van twee keer naar één keer per week. Maron verwijst graag naar Vlaanderen, waar dat de regel is, maar met wat moet je vergelijken? In Parijs komt men – afhankelijk van het type afval – drie keer per week tot elke dag langs, net als in Istanbul. In veel andere steden kunnen inwoners zelfs eender wanneer met hun afval terecht in ondergrondse containers – iets wat doorgaans goed werkt.

Maar daar heeft Maron begin november een kruis over gemaakt. “Er zouden 3.000 tot 4.000 sorteerplaatsen gecreëerd moeten worden en 10.000 tot 15.000 parkeerplaatsen moeten verdwijnen,” klonk het. Wat in andere steden in enkele jaren uitgerold werd, kan dus weer niet in Brussel. Een redenering waar we stilaan aan gewoon zijn, maar daarom niet minder wraakroepend is. Het is afwachten wat de nieuwe ophaalkalender geeft, maar zoals mijn schoonbroer opmerkte, na achtereenvolgens in Madrid, Londen en Brussel te hebben gewoond: “Het wordt de Brusselaar verdorie niet makkelijk gemaakt.”

Tegelijkertijd mogen we best wat strenger zijn voor die Brusselaar. Veel te veel mensen zetten hun zakken op de verkeerde dag buiten of doen aan sluikstorten - net omdat het gedoogd wordt. Repressie is dus nodig.

Dat aspect zit gelukkig ook vervat in het plan van Maron. Zo zullen de 48 camera’s van Safe Brussels gebruikt worden om sluikstorters te betrappen. Nu zijn er maar 6. Ook zullen gemeenten en Gewest samenwerken om campagnes op te zetten en boetes onmiddellijk te innen. Dat klinkt als een goed plan.

Alleen blijft dit een lege doos zolang het zwaartepunt bij de gemeenten ligt. Uit angst voor de kiezer, durven die niet fors te beboeten. Dat is natuurlijk de wereld op z’n kop. Niet de politicus moet bang zijn, maar de vervuiler.

De belangrijkste maatregel ontbreekt dan ook in het plan. Met name de bevoegdheid Netheid integraal naar het Gewest overhevelen. Dan vallen alle straten, parken en pleinen onder dezelfde overheid, die bijgevolg daadkrachtig kan optreden.

Stel je voor.