Tabula rasa: op naar een penitentiair alternatief

De geplande megagevangenis van Haren lokt steeds meer protest uit. Terecht, vinden Marie Nagy en Bart Dhondt van Ecolo-Groen. Bestudeer de alternatieven om de impact en de kost van dit project te verminderen zodat het zich mooi in de stad integreert, luidt hun standpunt.

Het symbooldossier is tekenend voor de moeilijkheid die de Regie der Gebouwen, het Brussels Gewest en de Stad Brussel hebben om samen en in overleg met alle betrokken partners projecten op poten te zetten. Enkel door een doorgedreven participatietraject kunnen redelijke oplossingen uit de bus komen. Ecolo-Groen riep al in 2010 op om de plannen aan te passen en naar de betrokken partijen te luisteren: de gevangenissector, de advocaten, magistraten, en bewoners.

Gevangenisdorp
Eerst en vooral moet de FOD Justitie een antwoord bieden op de detentievoorwaarden die nu in strijd zijn met de menselijke waardigheid, onder meer in de gevangenis van Vorst. Ten tweede moet de overheid dringend de overbevolking in de gevangenissen oplossen. Het maakt deel uit van een Masterplan voor de Gevangenissen dat de federale regering in 2008 goedkeurde. De Regie der Gebouwen en de FOD Justitie voeren dat plan nu uit. In het kader van dat masterplan wil de federale overheid in Brussel een gevangenisdorp bouwen van 18 hectare en 116.000 vierkante meter, goed voor een capaciteit van 1.190 gedetineerden, 900 personeelsleden en naar schatting 1.100 bezoekers. Haren is gekozen als locatie.

De federale overheid lanceerde daarvoor een PPS-project. In 2013 werd het Spaans consortium Cafasso aangeduid, die de gevangenis van Haren mag ontwerpen, bouwen en exploiteren. De voorwaarden van het contract zijn echter niet publiek gemaakt. Volgens het Rekenhof is het contract nog niet getekend. Die manier van werken staat ver van de transparantie die in zo’n belangrijk en gevoelig dossier toegepast zou moeten worden. De inzet is niet min. Ecolo-Groen vraagt daarom dat de federale regering de contractuele voorwaarden publiek maakt.

Wie Brussel een beetje kent, weet dat Haren ingesloten is door een hele resem aan infrastructuur: het kanaal, de spoorwegen, Schaarbeek-Vorming, de Navo, het tramdepot van de MIVB. Zopas is een Decathlon geopend, wat de druk verder opvoert. Bovendien kent Haren heel wat mobiliteitsproblemen: een slechte bediening door de MIVB (lage frequenties en weinig lijnen) en de NMBS, een slechte verbinding met de Woluwes en een Haachtsesteenweg die volledig gesatureerd is. De situatie wordt er echter niet beter op. Sindsdien heeft de NMBS haar aanbod nog teruggeschroefd.

Arresthuizen
In het noorden van Haren een nieuw, ondoordringbaar complex neerzetten van 18 hectare betekent een nieuwe barrière voor de bewoners. In de gemeenteraad en het Brussels parlement hebben wij om transparantie gevraagd, orde op zaken en concrete en becijferde oplossingen, onder meer op vlak van mobiliteit. We kregen nooit een behoorlijk antwoord. Meer nog: toen de bewoners - en wij steunen hen volledig - overleg vroegen, is geen enkele politiek verantwoordelijke van de federale meerderheid met hen het gesprek willen aangaan.

De stad heeft zogenaamde participatiesessies gehouden. Jammer genoeg waren dat eerder dovemansgesprekken die het vertrouwen van de mensen helemaal hebben ondergraven. Het project is verdergezet, zonder na te denken over mogelijke alternatieven.
Met de keuze voor Haren wordt ook een van de laatste groene plekken in dit deel van Brussel vernietigd. De bewoners vragen dat de Keelbeeksite bewaard wordt. Terecht, de leefomgeving wordt er al gekenmerkt door geluidsvervuiling door vliegtuigen, treinen en een autosnelweg. Een kwaliteitsvolle groene ruimte is vitaal, geen overbodige luxe.

Ecolo-Groen vraagt dat de federale overheid de groene ruimte van de Keelbeek behoudt, dat ze de schaal van het totale project herziet, dat ze mobiliteitsoplossingen bestudeert (hogere frequenties bij de MIVB, verlenging van de tramlijn) De overheid moet dat eerst becijferen en daarna programmeren. Er moet ook rekening gehouden worden met de afstand tot het Justitiepaleis, een cruciaal element in dit dossier, om zo te komen tot een alternatief: namelijk het behoud van de arresthuizen van Sint-Gillis en Vorst.
De gedetineerden van de arresthuizen moeten elke maand voorkomen, voor het al dan niet behoud van de voorlopige hechtenis. Dat veronderstelt heel wat ritten naar het Justitiepaleis en afspraken met hun advocaten. De nieuwe gevangenis ligt op een afstand van 11 kilometer van het Justitiepaleis. De twee arresthuizen die er voorzien zijn zullen heel wat verplaatsingen naar het Justitiepaleis vergen. Gezien de afstand en de moeilijke bereikbaarheid, is de keuze om de arresthuizen in Haren onder te brengen helemaal geen goed idee.

Ongunstig advies
Op dit cruciaal probleem antwoorden de Regie en de FOD Justitie dat ze verhoorzalen zullen inrichten in de gevangenis zelf. De magistraten zouden zich zo binnen de gevangenis moeten verplaatsen om recht te spreken. De magistraten en de balie van Brussel vinden het niet kunnen dat er recht moet worden gesproken in de gevangenis, alleen maar om de verplaatsingen van de gedetineerden te verminderen. De verschillende politieke fracties in de gemeenteraad van de stad Brussel hebben zich uitgesproken voor het principieel behoud van de functie van het Justitiepaleis.

En wat moet dat kosten aan de politiezone Brussel-Elsene? De kosten voor de stad Brussel zijn niet gekend maar zouden aanzienlijk kunnen zijn, zowel voor het gevangenentransport (voor rekening van de politiezone) als voor de impact op het OCMW door de inplanting van de gevangenis. Ondanks ons herhaaldelijk aandringen in de gemeenteraad kregen we geen cijfers over de budgettaire impact van de keuze voor Haren.

Om al die redenen vraagt Ecolo-Groen aan het College van de Stad Brussel om een ongunstig advies af te leveren. Vandaag zegt het College gekant te zijn tegen het project. De stad is vertegenwoordigd in het begeleidingscomité van het project en beschikt over drie stemmen in de Overlegcommissie. Geen stelling innemen op de plaats waar de stad officieel vertegenwoordigd is, is onverantwoord.

Begin terug van af, start een echte participatie met de gerechtelijke actoren, de magistraten, de balie, de inwoners en de buurtverenigingen. Bestudeer de alternatieven om de impact en de kost van dit project te verminderen zodat het zich mooi in de stad integreert. Dat is het standpunt dat wij zullen blijven verdedigen.

Marie Nagy fractieleider Ecolo-Groen
Bart Dhondt gemeenteraadslid Ecolo-Groen