Teun Voeten over Vlaams-Brusselse Media: 'Triomf der banalisatoren'

Een stad als Brussel heeft behoefte aan kritische en onafhankelijke berichtgeving die met passie wordt gemaakt, vindt antropoloog en oorlogsreporter Teun Voeten. Helaas is passie een moeilijk te verzakelijken kwaliteit die vreemd en verdacht is voor de gemiddelde consultant, schrijft hij.

H et waren weer droeve weken voor de media, zowel voor consumenten als producenten. De Persgroep gaat voetbalcolumnist Jan Mulder schandalige bedragen betalen terwijl hun fotografen een wurgcontract opgedrongen wordt. Bezuinigingen, weet u wel? De uitholling van het medialandschap dendert onverbiddelijk voort. Was de Nederlandstalige VRT al eerder ten prooi gevallen aan imbeciliseringsstrategieën door een cultureel programma als Joos te schrappen en het journaal te transformeren tot een schertsvertoning die eerder in Plopsaland thuishoort dan in een ontwikkelde Westerse democratie, nadat De Morgen door afslankingsoperaties een schaduw werd van wat zij ooit was, is het nu dus de beurt aan de Brusselse media om te worden gekortwiekt, verkracht, gebanaliseerd en definitief in de grond getrapt te worden. FM Brussel verdwijnt, Brussel Deze Week verwordt tot een soort Kruidvatmagazine. Politiek gekonkel en belangenverstrengeling spelen een rol, maar wie zich in dit onwelriekende moeras verdiept verliest de grote lijn uit het oog. Het is gewoon weer de zoveelste uiting van een heilig geloof in het vrije-marktdenken dat nu ook de mediawereld volkomen geïnfiltreerd heeft.

Onwelriekende stegen
De vrije markt is een schitterend mechanisme voor het midden en kleinbedrijf, voor bakkers en stofzuigerfabrikanten. Als vanzelf ontstaat de gunstigste prijs-kwaliteitverhouding en komt het mooiste in de mens bovendrijven. Toegepast op de media ontstaat er precies het tegenovergestelde. Dan gaat de grootste gemene deler overheersen, dan wordt op het laagste en goedkoopste in de mens ingespeeld en komen de meest onsmakelijke en banale dingen bovendrijven. De apostelen van het vrijemarktfundamentalisme, hun loopjongens en huurlingen, dat zijn de consulenten die met holle praatjes gebakken lucht verkopen en als loopse teven achter trendy mantras als ‘synergie’ en ‘user generated content’ aanhuppelen. Directies, CEO’s, aandeelhouders laten zich de stroop om de mond smeren en trekken als onnozelaars de kleren van de keizer aan. Het meest degountante is nog wel de cynische minachting die de modale consultant en zijn opdrachtgevers voor het publiek hebben: dat zijn platte, achterlijke individuen die ook met platte banale kost gevoederd dienen te worden omdat ze nu eenmaal niks beter verwachten en kunnen verdragen. Mediacriticus Mort Rosenblum beschreef deze self-fulfilling prophecy schitterend in zijn Who Stole the News?

Terug naar Brussel, die gefaalde stad, dat monster van Frankenstein van verscheurde gemeenschappen die nauwelijks met elkaar communiceren. In het westen van het kanaal zinken buurten weg in armoede en een zelfgekozen isolement van religieus obscurantisme, in het oosten zijn er enclaves van obsceen overbetaalde Eurocraten die nauwelijks belasting afstaan. Bourgeois Francofonen en Dansaert-Vlamingen, ontspoorde clochards, illegalen en Chinese toeristen klonteren samen in de naar pis riekende stegen in het pittoreske centrum. Deze stad wordt bestuurd door negentien burgemeesters en honderden schepenen en gemeenteraadsleden, waarin het statistisch hoogst onwaarschijnlijk is dat er een meerderheid van competente lieden tussen zit. Een arme stad die door een meedogenloze vastgoedsector, het heet niet voor niks zo, compleet verbrusseld werd en wordt. Natuurlijk heeft zo’n stad behoefte aan kritische en onafhankelijke berichtgeving.

Anti-Midassen
BDW had die onafhankelijkheid en presenteerde op onverwachte momenten een heerlijk onbevangen kritische blik. Ja, soms werd er drammerig het multiculturele evangelie gepreekt, maar er was ook ruimte voor andere geluiden- ondergetekende kreeg eerder dit jaar twee volle pagina’s om zijn bezorgdheid over de islamisering van Molenbeek te uiten. FM Brussel en BDW zijn kweekvijvers voor aanstormend talent, bewezen door de juweeltjes van foto’s, uitblinkende reportages en artikelen die er soms uitspatten, een krant en radio gemaakt door mensen met passie. En dat is het probleem. Passie, dat is een moeilijk te verzakelijken kwaliteit die vreemd en verdacht is voor de gemiddelde consultant. Sommige voeren het subsidieargument aan. Hou toch op! Die paar kruimels die BDW en FM Brussel krijgen staan in schril contrast met de fortuinen die de meest ondersteunde sector van dit land, het noodlijdende bankwezen, toegeworpen krijgt. Is er trouwens ook bekend hoeveel die consultant heeft opgestreken om de Vlaams-Brusselse Media tegen het licht te houden?

Eens in de zoveel tijd staat er een schitterend individu op, een staatsman, een filosoof, een uitvinder, een activist, een zakenman, een kunstenaar, die generaties van mensen weet te verrukken en inspireren. Het zijn de katalysatoren der cultuur. Nu zien we het tegenovergestelde. Nu zien we een opmars van banalisatoren, die als naaktslakken alles wat op hun weg komt gulzig opvreten en een slijmerig spoor van middelmatigheid en viezigheid achter zich aan trekken. Het zijn de hedendaagse anti-Midassen, die alles wat ze aanraken niet in goud, maar in stront veranderen. Het is triest. De anti-Midassen, de banalisatoren en hun kontenlikkers hebben de media in handen gekregen. Het is aan ons om ze weer terug pakken.

Teun Voeten, antropoloog en oorlogsreporter