'Vlaanderen mag niet wegkijken van het plaatstekort in het onderwijs'

Deze week mogen leerlingen van het secundair onderwijs weer naar school. Maar voor veel ouders kwam vorige week de koude douche. Na weken bang afwachten kregen 650 ouders te horen dat hun kind volgend schooljaar geen plek heeft in een van de 33 Nederlandstalige scholen in het Brussels gewest.

Er waren ouders die één school hadden opgegeven, andere hadden er wel negen opgegeven. En toch kregen ze nul op het rekest. Het leidt tot woede en frustratie. En die zijn helemaal terecht. De Vlaamse Gemeenschap mag zoiets in haar eigen hoofdstad niet laten gebeuren.

Het is wat cynisch om horen voor de ontgoochelde ouders, maar het nijpende tekort aan plaatsen in het Nederlandstalig secundair onderwijs was voorspeld. Je hoeft geen wiskundige te zijn om te begrijpen dat als de kleuterscholen en de basisscholen al jaren onder druk staan en niets anders doen dan uitbreiden, dat dat zes jaar later ook in het secundair onderwijs zijn effect niet mist.

De oorzaak is bekend: het is een combinatie van een fors groeiende stedelijke bevolking, een grondwettelijke vrije schoolkeuze, én een verzameling van scholen van wisselende onderwijskwaliteit. Die cocktail kan alleen maar leiden tot een rush op de ‘betere school’ (een atheneum in het zuidoosten van Brussel om haar niet met naam te noemen). En het zal er de komende jaren niet op verbeteren.

Daarbij moet gezegd dat ook andere steden hiermee worstelen én dat het in Brussel nog vele malen ingewikkelder is omdat er ook leerlingenstromen zijn van het Nederlandstalig naar het Franstalig onderwijs en vice versa, én van Vlaanderen naar Brussel, en vice versa. Een sluitend systeem bedenken is haast onmogelijk.

Het moet ook gezegd dat er wel degelijk ouders zijn die het systeem van de rush-op-de-‘betere school’ willen doorbreken. Dat was eerder trouwens ook al zo voor het basisonderwijs. Er zijn genoeg vroegere concentratiescholen die vandaag heel gemengd zijn. Als ook die open-minded ouders in geen enkele Brusselse school terechtkunnen, dan is er wel degelijk een probleem.

Hoe raken we hieruit? Meer scholen bouwen is uiteraard het belangrijkste. Zowel aan Franstalige als aan Nederlandstalige kant. Die beweging is ook bezig. Zeker de Vlaamse, maar ook de Franse Gemeenschap doet hier in ieder geval grote inspanningen voor. Dat valt makkelijk te zien. Er staan grote, nieuwe secundaire scholen op stapel.

Daarbij zou resoluut gemikt moeten worden op een comfortabel overschot aan plaatsen. Zodat er een échte vrije schoolkeuze is. Dat gebeurt vandaag nog te weinig. De verschillende actoren op het terrein kijken nog te veel naar elkaar om de capaciteitsproblemen op te lossen.

En verder? Vandaag zitten we, door de vrije schoolkeuze, in een onderwijssysteem waarbij de concurrentie tussen de scholen wordt aangewakkerd. Daardoor komt het dat er vandaag secundaire scholen zijn die wel nog plaatsen vrij hebben. Maar niemand wil ernaartoe. Ook dat zou niet mogen in een geolied onderwijssysteem.

Een lichtpunt: op middellange termijn zou de druk moeten afnemen. Over vijf jaar zijn er weer heel wat scholen bijgebouwd en dan zal ook moeten blijken of de bevolkingstoename afneemt, zoals vandaag is voorspeld. Volgens de huidige prognoses riskeren er in 2030 zelfs scholen niet volledig meer vol te geraken.

Rest de vraag hoe het nu verder moet met de vier- à vijfhonderd leerlingen die geen plek hebben in het secundair onderwijs. Het is ondenkbaar dat hier niet snel en op korte termijn een oplossing voor komt, want ook volgend jaar, en het jaar daarop maken we hetzelfde mee. Dus neen, Vlaanderen en de Vlaamse Gemeenschapscommissie mogen dit niet laten gebeuren. Duty calls.