'Zullen we moeten duimen dat er geen baby's of heel kleine kinderen overlijden op straat?'

Geen bed, bad en brood deze zomer voor heel wat asielzoekers. Electorale angst zit een definitieve oplossing in de weg. De bodem is nochtans in zicht.

“Eindelijk zijn we officieel een derdewereldland. Artsen Zonder Grenzen springt bij in het Groningse Ter Apel,” schreef Youp van ‘t Hek zaterdag in de weekendeditie van nrc, waarna hij vervolgens een column lang verder speelt met het dissonante beeld van een door enge ziektes geteisterd vluchtelingenkamp in een van de rijkste regio’s van Nederland. Vorige week stierf een baby van drie maanden in de sporthal van het drukke aanmeldcentrum, dat al weken meer asielzoekers moet opvangen dan het kan slikken. De Europese Commissie verwacht van Nederland dat het grondig onderzoekt hoe de baby is kunnen overlijden.

Het Ter Apel van België. Zo noemde de Brussel-correspondent van de Nederlandse krant de Telegraaf het Klein Kasteeltje vorige week dinsdag op Twitter. Hij filmde de grimmige sfeer bij het aanmelden aan de voorkant van het gebouw. Geduw en getrek door alleenstaande mannen die al weken buiten slapen en die toch een bed in de opvang probeerden te bemachtigen. Politie die de gemoederen moet komen bedaren. Kort na het incident kondigde de directrice aan dat het personeel het werk zou neerleggen uit protest tegen de aan­slepende humanitaire crisis. Ook de spanningen met de buurtbewoners, die al weken buitenslapers en hun uitwerpselen op de stoep aantreffen, bereikten de vorige weken een kookpunt.

Zowel in Nederland als in België is het politiek gezien blijkbaar heel ingewikkeld geworden om een tweede aanmeldcentrum te openen. Sinds maandag verloopt de registratie van asielzoekers in Brussel niet langer aan het Klein Kasteeltje, maar in de kantoren van Dienst Vreemdelingenzaken in het Pachecogebouw, maar een tweede volwaardige locatie waar men vluchtelingen kan registreren én te slapen leggen voor minstens enkele dagen, daar is nog geen plek voor gevonden.

Er was even sprake van een verhuizing van het aanmeldcentrum naar een terrein langs de E40 in Schaarbeek, maar daar stak burgemeester Jodogne (Défi) een ferme stok voor. Volgens haar was de wijk ongeschikt. “Er zijn de nieuwe mediaparken – de hoofdkantoren van de VRT en die van de RTBF – er komen nieuwe woonprojecten, er wordt grote economische activiteit verwacht. Ik denk niet dat die projecten in overeenstemming zijn met een nieuw Klein Kasteeltje op deze plaats,” zei ze zonder verpinken aan BRUZZ. Eerder werd duidelijk dat een tweede centrum in Neder-over-Heembeek al geen optie meer was. Ongetwijfeld zijn al die nimby-reacties begrijpelijk, draagvlak weet u wel, we willen geen aanzuigeffect creëren … alleen blijven er daardoor mensen op straat leven.

Soelaas moet nu komen van een kantoorgebouw in de buurt van de luchthaven. Woensdag opende staatssecretaris Nicole De Moor (CD&V) in Zaventem een centrum met 220 plaatsen voor een specifieke groep: mensen die elders in de EU al een asielaanvraag hebben lopen, maar hier nog aankloppen of die zonder officieel verblijfsrecht worden aangetroffen. Die groep is groeiende en men wil hen in Zaventem bijeenbrengen om ze – als het kan – snel terug te sturen naar het eerste land waar ze zich hebben aangemeld: dat is wat de Dublinregels voorschrijven. Alleen valt te vrezen dat de groep vele malen groter is dan het aantal beschikbare opvangplekken, waardoor de 220 nieuwe plaatsen razendsnel vol zullen zitten. Experts spreken over een tiental dagen. Bovendien nemen niet alle EU-landen deze mensen terug.

De asielproblematiek is weliswaar Europees, en er schort van alles aan het wettelijke kader, maar als land kan je wel zelf beslissen hoe goed of slecht je de opvang organiseert. Artsen Zonder Grenzen is in Brussel al moeten tussenbeide komen in een cruciaal dossier dit jaar, de hulporganisatie heeft negen maanden lang niet-begeleide minderjarigen opgevangen in een hotel aan het Zuidstation omdat de overheid dat verzuimde.

We zijn dus een welvarend land geworden dat wel opvang kan organiseren, maar dat eigenlijk niet wil. Electorale angst voert de boventoon. De hamvraag is wat de komende maanden brengen. Zal de instroom vanzelf milderen? Wordt het een koude winter? Zal Artsen Zonder Grenzen dan nog eens komen depanneren? En zullen we moeten duimen dat er geen baby’s of heel kleine kinderen overlijden op straat?

Van de regering valt op dit vlak alvast niet zo heel veel te verwachten.