KVS onder vuur voor Leopold II-voorstelling uit 2003

De herneming van de voorstelling Het Leven en de Werken van Leopold II in de KVS wordt niet door iedereen gesmaakt. Vooral de blackface, een kleurling gespeeld door een blanke door middel van schmink, stuit tegen de borst. ‘Deze satire is een pseudozelfkritiek op de kolonisatie,’ klinkt het.

Op vraag van KVS-directeur Michael De Cock hernam regisseur Raven Ruëll het stuk naar de gelijknamige toneeltekst van Hugo Claus. Het is een satirisch portret van Leopold II en de Belgische koloniale geschiedenis. De voorstelling werd voor het eerst getoond in 2003, maar lokte toen amper controverse uit.

Dat is nu anders, staat in De Standaard te lezen. Zo annuleerde de Keniaanse theatermaker Ogutu Muraya zijn stuk Fractured memorie­s dat dit weekend in de KVS zou spelen en hij keerde meteen terug naar zijn woonplaats Amsterdam. Ook journaliste Gia Abrassart van Café Congo, een Brusselse organisatie begaan met de Belgisch-Congolese geschiedenis, en ook huidig KVS-dramaturg Tunde Adefioye reageerden boos.

'Vernederend'

"Deze satire is een pseudozelfkritiek op de kolonisatie", zegt Abrassart aan De Standaard. "Het geeft geen enkele stem aan de gekoloniseerde slachtoffers. De enige zwarte acteur in het gezelschap mag amper een woord zeggen en wordt gereduceerd tot een seksueel wezen."

"Er zitten ook flagrant vernederende beelden in," gaat hij verder. "Stel je voor dat dit over de Holocaust ging. Het dominante, witte publiek zat met deze stereotypen te lachen, terwijl ik het huilen nabij was. Toen Claus deze tekst in 1970 schreef was de tijdgeest anders. Nu kan je dit stuk niet opvoeren zonder een verplichte pedagogische omkadering die verder gaat dan een vrijblijvend nagesprek. Die hebben we dan ook geëist van de KVS. Maar je zou je ook kunnen afvragen of het überhaupt wel kan: een dergelijke voorstelling tonen in het huis waar op dezelfde avond kunstenares Rhode Makoumbou een standbeeld voor Lumumba ­inhuldigt."

'Kritiek op koningshuis'

KVS-Directeur De Cock heeft begrip voor de reacties, maar blijft het toneelstuk wel verdedigen. "Het Leven en de Werken van Leopold II werd indertijd getoond in Kinshasa en Matongé, waar het telkens een succes was," zegt De Cock aan De Standaard.

"Claus zette met dit stuk het koningshuis in zijn hemd. Het is jammer dat die ­kritiek niet wordt opgepikt in de satire die Ruëll hiervan heeft gemaakt. Het is duidelijk dat de geesten vijftien jaar na de première gerijpt zijn en dat kan ik alleen maar aanmoedigen. Maar binnen welk kader is de kunst nog vrij? Nee, zelf zou ik geen blackface ­gebruiken in mijn voorstellingen, en Ruëll wellicht ook niet meer. Maar voor hem was dit een eerste aanzet tot dekolonisatie, net zoals Claus dat in zijn tijd ook deed," besluit hij.