Lazarus zet leven Camus in scène: 'In theater vond hij kameraadschap'

De Franse auteur en filosoof Albert Camus (1913-1960) schreef met De mythe van Sisyphus, De vreemdeling en De pest een vervreemdend universum bijeen. Theater­gezelschap Lazarus zet zijn turbulente denken, intense leven en absurde dood in scène. Günther Lesage leidt Camus in aan de hand van drie citaten.

“Met ‘omkomen tussen lakens van staal’ bedoelde Camus omkomen in een auto. Een profetische uitspraak: op 4 januari 1960 stierf hij in een auto-­ongeluk, terwijl hij eigenlijk een treinticket had geboekt. Maar Michel Gallimard, de neef van zijn uitgever, overtuigde hem om toch samen per auto naar Parijs te rijden. Op 100 kilometer daarvandaan crashten ze tegen een boom. Camus had het manuscript van zijn laatste roman De eerste man op zak.

Toch ironisch om zo aan je einde komen, terwijl je als twintiger doordrongen was van de doelloosheid van het leven. In het essay De mythe van Sisyphus stelde hij: de mens heeft geen doel en is niet geschapen door een god. Door zo diep in te gaan op de doelloosheid van het leven, besefte Camus dat het hier en nu moest gebeuren. Hij heeft als levens­genieter dan ook een turbulent leven geleid, zowel professioneel en ideologisch als amoureus. Hij was pas 46 toen hij stierf en had nog geen drie jaar eerder de Nobelprijs voor Literatuur gekregen.”

“Deze uitspraak kadert in de Algerijnse onafhankelijkheidsstrijd in de jaren 1950, en de filosofische en politieke discussie daarover, die leidde tot de breuk tussen Camus en Jean-Paul Sartre. Anders dan Camus vond Sartre geweld gerechtvaardigd om een hoger doel te bereiken. Nadat Camus’ essay De mens in opstand een vernietigende recensie kreeg in de krant van Sartre, hebben ze nooit meer gesproken. Toen een jonge Algerijn Camus na de uitreiking van de Nobelprijs verweet dat hij niets deed voor de Algerijnse zaak, verklaarde hij dat het Algerijnse volk gerechtigheid verdiende, maar dat hij altijd de blinde terreur zou veroordelen die ook zijn familie of vrienden kon treffen.”

“Camus groeide zelf in armoede op in Algerije. Alleen door toedoen van zijn leraar Jean Grenier kon hij gaan studeren en werkte hij zich in vrij korte tijd en op jonge leeftijd op tussen de Parijse linkse intellectuelen. Maar ondanks de vriendschap met Sartre had hij toch vaak het gevoel dat hij er niet helemaal bij hoorde. Tijdens een van de vele keren waarop ze zaten te discussiëren, zou Sartre hem eens vlakaf hebben gezegd dat hijzelf toch slimmer was.

In het theater vond Camus de kameraadschap die hij zocht. Hij heeft een aantal stukken geschreven en speelde zelf ook. Wij van Lazarus, die onze passie hebben gevonden in het theater, vinden het natuurlijk mooi om die dingen bij Camus te herkennen. Ook het feit dat Dostojevski zowel voor hem als voor ons heel belangrijk is, heeft ervoor gezorgd dat we veel verwantschap met hem voelen. Ik hoop dan ook dat deze voorstelling vooral jongeren zal uitnodigen om meer te weten te komen over Camus.”