Ras El Hanout brengt Peul en Darija naar het theater

Met To write my life verruimt het Molenbeekse gezelschap Ras El Hanout nog maar eens de horizon van het theater. Coschrijver en -actrice Oumoul Kairy Diallo geeft in haar debuut de talen Peul en Darija een plek op het podium.

To write my life, dat je samen met Hafsa Aqqal en Mohamed Salim Haouach schreef, draait om het onwaarschijnlijke lot van de Amerikaanse slaaf Omar Ibn Saïd. Waarom wilden jullie een stuk aan hem wijden?
Oumoul Kairy Diallo: De figuur van Omar Ibn Saïd fascineerde ons. Hij was een jonge geleerde die in de achttiende eeuw werd geboren in Futa Toro (het huidige Senegal, red.) en met geweld naar de Verenigde Staten werd gevoerd om er slaaf te worden. Het uitzonderlijke aan zijn verhaal is dat hij het zelf heeft neergeschreven. Er bestaan wel getuigenissen van slaven uit die tijd, maar die zijn zelden door henzelf geschreven, en al zeker niet in het Arabisch. Wij wilden dit buitengewone leven onder de aandacht brengen. Ook omdat het niet verteld wordt op school, maar het wel verdient om bestudeerd te worden.

Omar Ibn Saïd beschrijft in zijn manuscripten niet alleen zijn leven als slaaf, hij blikt ook terug op zijn jeugd en geeft een inkijk in het leven in Senegal vóór de kolonisatie. De geschiedenis van Afrikaanse landen is enorm, en toch hebben we de neiging om die te laten beginnen met de Europeanen.

Omar Ibn Saïd schreef zijn getuigenis neer in het Arabisch. Hoe hebben jullie die taalkwestie vertaald naar het podium?
Oumoul Kairy Diallo: In To write my life worden vijf talen gesproken, boventitels zijn er in het Nederlands en het Frans. Het was voor ons ook een gelegenheid om ons onze moedertalen opnieuw toe te eigenen en over onze persoonlijke geschiedenissen te praten. Aan het begin van zijn manuscript legt Omar Ibn Saïd uit dat hij niet zeker weet of hij zijn verhaal wel kan vertellen, omdat hij vreest dat hij zijn taal is vergeten. Met dat gevoel kunnen Hafsa en ik ons identificeren. We willen de talen van onze ouders – voor Hafsa het Darija, een Marokkaans-Arabisch dialect, en voor mij, als iemand van Guineese afkomst, het Peul – niet vergeten. Toch worden we als kinderen van immigranten aangemoedigd om die talen links te laten liggen of om ons gebruik ervan op zijn minst te beperken tot de huiselijke sfeer.

Terwijl jullie net willen dat die talen ook op een podium kunnen bestaan?
Oumoul Kairy Diallo: Absoluut. Door Darija of Peul te spreken op een podium laat je een theaterpubliek culturen ontdekken die weinig zichtbaar zijn. Tegelijk maak je zo het theater ook toegankelijk voor een nieuw publiek, dat zijn talen kan vieren buiten de vier muren van zijn huis. Want die talen zijn springlevend in Brussel, op elke straathoek kan je Darija horen. Er is dus geen reden om het niet te spreken in het theater. SoS

To write my life speelt van 19 tot en met 21/4 in L'Épicerie, ras-el-hanout.be