Brusselse cultuurhuizen wachten plannen rond 'Vlaamse focus' af

Zelden sprak een Vlaams regeerakkoord zo uitgebreid over cultuurbeleid, maar even opvallend is de nadruk op de 'Vlaamse stempel' in de Brusselse cultuurhuizen. Het blijft nog wachten tot volgende week welke precieze budgetten kersvers minister van Cultuur Jan Jambon (N-VA) daarvoor zal vrijmaken. "De overheid moet beseffen dat wij in een meer diverse en meertalige context werken", klinkt het bij de Vlaams-Brusselse kunstinstellingen.

Het Kaaitheater krijgt een renovatie, de Ancienne Belgique mag het Amerikaans Theater gaan uitbaten en de grote cultuurhuizen worden uithangborden van Vlaamse artiesten. Het nieuwe Vlaamse regeerakkoord heeft grootse plannen voor cultuur, ook in Brussel. “Het is fijn om erkenning en steun te krijgen voor het werk dat we doen”, zegt artistiek directeur Tom Bonte van de Beursschouwburg. “Extra middelen zijn altijd welkom, maar ik ga ervan uit dat die steun ook speelt buiten de financiën: zij zien dat we een rol spelen die voorbijgaat aan bekrompenheid.”

De bevoegdheid cultuur is voor de minister-president zelf. Jan Jambon mag de klemtoon van de nieuwe Vlaamse regering op kunst en cultuur vormgeven, onder meer in de vorm van de veelbesproken Vlaamse canon.

Dat heeft ook gevolgen voor de Brusselse kunstensector. Het nieuwe Vlaamse regeerakkoord vermeldt dat de Vlaams-Brusselse culturele instellingen “zich kenbaar maken als ambassadeurs van het Vlaamse cultureel beleid”. Dat cultureel beleid veronderstelt dan weer dat “de Vlaamse meesters uit heden en verleden het uithangbord worden van de grootsheid die Vlaanderen in zich heeft”.

Voor de Brusselse cultuurhuizen klinkt dat nog niet als een radicale koerswijziging. “Wij hebben altijd aandacht gehad voor Vlaams talent”, zegt algemeen directeur Dirk De Clippeleir van de Ancienne Belgique. “Maar een Vlaamse meester, wat bedoelen ze daar dan mee: dat kan Jan De Wilde zijn, maar voor mij ook Zwangere Guy of Brihang. De Vlaamse overheid moet er rekening mee houden dat wij in Brussel in een meer diverse en meertalige context werken."

Veelzijdigheid

Ook bij de andere cultuurhuizen willen ze momenteel afwachten hoe de Vlaamse focus wordt begrepen. “Alles hangt af van de precieze invulling, maar dat is al heel lang onze opdracht”, zegt Bonte van de Beursschouwburg. “Wij programmeren het creatieve talent dat in Vlaanderen aanwezig is, want de Brusselse podia zijn de vitrine voor de rest van de wereld. Wie talent wil scouten, komt in de eerste plaats naar Brussel.”

In die zin zijn de KVS en het Kaaitheater blij met de beloofde “financiële duurzaamheid” en “projectsubsidies”, al willen ze ook daar de concrete plannen afwachten. “Cultuur kan en mag nooit geïnstrumentaliseerd worden, cultuur dient geen hoger doel”, zegt artistiek leider Michaël De Cock van de KVS. “Kijk, we leven in Brussel. Dat betekent dat we hier veel talen en nationaliteiten hebben. De KVS is dus veelzijdig, meertalig en grensloos genereus. Vanuit die identiteit gaan we blijven werken.”

Bij kleinere cultuurhuizen, zoals Bronks en Zinnema, hopen ze dan weer dat ook de minder bekende gezelschappen voldoende kansen blijven krijgen.

“De grote instellingen worden gezien als artistieke topambassadeurs die Vlaanderen internationaal op de kaart moeten zetten, maar dat is spijtig, want in de praktijk zijn vooral middelgrote huizen in het buitenland bekend. De nadruk op prestigeprojecten boezemt mij wel wat angst in”, zegt Veerle Kerckhoven, artistiek directeur van jeugdtheater Bronks.

Bovendien vindt zij de passages over de ‘cultuurnormen’ en ‘internationaal niveau’ erg vaag. “De vorige regering was al heel selectief in het ondersteunen van talent. Gaat het nu nog selectiever worden?”

In het centrum voor amateurkunsten Zinnema zijn ze nog benieuwd hoe de samenwerking zich zal uiten. “Wij zijn er voor amateurkunsten, dus de focus ligt op jong talent ontwikkelen”, zegt directeur Jan Wallyn. “De Vlaamse meesters kunnen deel zijn van de denkoefening, maar wij blijven bezig met hedendaagse artiesten.”

De grotere huizen volgen die bezorgdheden. "Ik ben het ermee eens dat de grote instellingen vaandeldragers mogen zijn naar het buitenland, maar dat mag niet ten koste gaan van beginnend talent", zegt ook De Clippeleir. "Wij zijn ook ooit klein geweest.”

Drie ministers

Verder vragen de Brusselse cultuurhuizen zich af hoe hun rol in de stad zal worden ingevuld. “We werken in Brussel met meerdere overheden", zegt De Clippeleir. "Wij hebben ook een stedelijke rol te spelen en doen gezamenlijke projecten met Franstalige huizen.”

Artistiek leider Michaël De Cock van de KVS hoopt dat de overheid de autonomie van de kunsten zal respecteren. “Dat ze in kunst willen investeren, vind ik een positief signaal. Maar een canon opleggen vanuit een verleden, brengt maar een half verhaal”, zegt De Cock van de KVS. “Wij verrijken de Vlaamse canon net door internationaal werk te importeren en actief op zoek te gaan naar wat onze identiteit vandaag uitmaakt.”

Vanaf nu zal De Kock, net als zijn collega’s, met drie excellenties mogen overleggen. Met Jan Jambon (N-VA) over cultuur, met Benjamin Dalle (CD&V) over Brussel en met Pascal Smet (one.brussels) over het Brusselse cultuurbeleid via de Vlaamse Gemeenschapscommissie.

“Dat kan het complexer maken”, zegt ook Bonte van de Beursschouwburg. “Wij zijn geen huis dat alleen maar met de Vlaamse navel bezig moet zijn, net zoals we niet enkel naar Brussel moeten kijken. Voorlopig vind ik het nog koffiedik kijken wat onze rol in Brussel moet zijn volgens de nieuwe regering.”

Het blijft evengoed koffiedik kijken hoeveel budget eraan gekoppeld is, want de Vlaamse begroting is nog niet afgewerkt. Vlaams minister voor Cultuur Jambon zal die cijfers pas volgende week bekendmaken.