Cieltje Van Achter (N-VA): 'Daadkrachtig mobiliteitsbeleid komt er niet'

Brussels mobiliteitsminister Elke Van den Brandt van Groen wil, zoals gestipuleerd in het regeerakkoord, een stadstol invoeren. Als het kan in samenspraak met Vlaanderen en Wallonië, desnoods alleen. U reageerde als door een wesp gestoken. Nochtans moeten de files dringend aangepakt worden, dat vindt ook werkgeversorganisatie VOKA.
Cieltje Van Achter: Ik was verrast door de uitspraken van minister Van den Brandt dat Brussel desnoods eenzijdig een stadstol zal invoeren, waarbij bezoekers van Brussel dubbel zullen betalen. Voeren we die als Brusselaars eenzijdig in zonder het gesprek aan te gaan met Vlaanderen? Is dit echt de hoofdstad die we willen zijn? Ik vind dat onthutsend.

Bovendien is er duidelijk al geen eensgezindheid binnen de Brusselse regering. De vorige Brusselse regering was ook al zeer zwak op het gebied van mobiliteit. Ik geef twee voorbeelden: de vergroening van de verkeersfiscaliteit, die zogezegd een prioriteit was, is er nooit gekomen.

En ook de dossiers die een vlottere mobiliteit tussen het Brussels Gewest en de Vlaamse Rand moeten mogelijk maken, liggen stof te vergaren. Nochtans waren alle plooien gladgestreken tussen Pascal Smet en Ben Weyts en tussen Rudi Vervoort en Geert Bourgeois, maar als puntje bij paaltje kwam, bougeerde de Brusselse regering niet.Ik voorspel dat het dossier rond de stadstol hetzelfde lot beschoren is: Elke Van den Brandt van Groen pakt fors uit, en onmiddellijk is er onenigheid.

Open VLD gaat niet akkoord, en ook Ecolo wil eerst onderling overleg. Het Brusselse regeerakkoord is veel te snel in elkaar geflanst. Brussel had beter zijn tijd genomen zoals Vlaanderen. Ik had gehoopt op een daadkrachtig mobiliteitsbeleid, maar wat lees ik: in plaats van één gewestelijk mobiliteitsbeleid te voeren, zal de regering overeenkomsten sluiten met iedere gemeente afzonderlijk. Dat is net wat een daadkrachtig beleid in de weg staat.

Om even terug te komen op het rekeningrijden. Wat moet er dan wel gebeuren? Want fileleed heeft ook economische gevolgen.
Van Achter: Files kan je op heel wat manieren aanpakken, wij willen investeren in de Ring. Lokaal verkeer en doorgaand verkeer moeten gescheiden worden, zodat er minder sluipverkeer door Brussel rijdt. Ook het openbaar vervoer en de fietsinfrastructuur moeten beter. Het gaat niet alleen om rekeningrijden. Er is heel wat werk aan de winkel.

Denkt u dat het rekeningrijden de komende vijf jaar kans maakt?
Van Achter: Stadstol noch rekeningrijden staan in het programma van N-VA. De vorige Vlaamse regering heeft wel een kilometerheffing op vrachtwagens ingevoerd. Op Vlaams niveau lopen de onderhandelingen nog, daar kan en wil ik niets over kwijt. Ik hoop in elk geval dat Brussel bereid is tot overleg met Vlaanderen over mobiliteitsdossiers.

N-VA is pleitbezorger van het confederalisme, van sterke gewesten met andere woorden. In die logica voert Brussel desnoods tegen de andere gewesten in de stadstol in voor het welzijn van de Brusselaar. Met andere woorden drie sterke gewesten: Vlaanderen, Wallonië en Brussel.
Van Achter: Ook ik vind dat we als Brussel een sterk gewest moeten worden. De stilstand die hier op tal van vlakken heerst, moet worden aangepakt. Aan de andere kant vind ik het ook heel belangrijk dat we een hoofdstad blijven, en dat de Vlaamse Gemeenschap en de Franse Gemeenschap hun verantwoordelijkheid voor die hoofdstad blijven behouden. Groen denkt daar blijkbaar anders over.

En uw partijgenoot Siegfried Bracke dan, die Brussel duidelijk wel als een derde gewest ziet?
Van Achter: Wat de N-VA wil, is de sterke band tussen Brussel en Vlaanderen behouden. Zoals in het onderwijs bijvoorbeeld, daar zie je dat zelfs de MR een apart Brussels beroepsonderwijs wil. Een folieke als een derde extra Brussels onderwijsnet is niet de te volgen weg. Ik vind dat de onderwijsbevoegdheid bij de Vlaamse en Franse Gemeenschap moet blijven. Maar het ene sluit het andere niet uit. Het is niet omdat de gemeenschappen zich actief bezighouden met Brussel, dat het daarom geen sterk gewest kan zijn.

Maar u ziet Brussel niet meteen als een autonoom gewest, zoals N-VA dat wel met Vlaanderen en Wallonië voor ogen heeft?
Van Achter: Mijn antwoord hierop is gelaagd. Als je meer autonomie aan de gemeenschappen en gewesten geeft, betekent dat ook voor Brussel meer bevoegdheden. En dat wil ik ook. Bovendien wens ik een fusie van gemeenten, zodat veiligheid, mobiliteit en economie eindelijk vanuit het gewest beheerd worden. Maar de gemeenschappen moeten ook hun verantwoordelijkheid blijven opnemen voor Brussel.

Even terug naar het onderwijs: wat kan er beter aan het Nederlandstalig onderwijs in Brussel?
Van Achter: De kwaliteit van het Nederlandstalig onderwijs in Brussel moet gewaarborgd blijven, en ik zie dat de Vlaamse Gemeenschap zich hiervoor inzet. Het niveau moet wel permanent bewaakt worden. Veel kinderen worden thuis anderstalig opgevoed.

Maar wanneer zij afstuderen moet hun niveau hetzelfde zijn als van pakweg een Gentenaar of een Antwerpenaar. Dat geldt overigens ook voor kinderen die in het Frans naar school gaan, hun Frans moet even goed zijn als het Frans van kinderen die in Charleroi of Luik wonen.
Ook de kennis van de andere landstalen is een pijnpunt. Dat zijn uitdagingen waarmee we aan de slag moeten.

En volstaat de capaciteit in Brussel binnen het Nederlandstalig onderwijs?
Van Achter: Het Nederlandstalig onderwijs in Brussel is heel populair, ook bij anderstaligen. Er moet geïnvesteerd worden in de bouw van scholen. Het is wel belangrijk dat er voldoende plaats blijft voor Nederlandstaligen, dat is ook goed voor anderstalige kinderen. De voorrangsregel voor ouders die Nederlands spreken is onlangs opgetrokken van 55 naar 65 procent. Ik vind dat een goede zaak.

Iets helemaal anders. N-VA zat binnen het kader van de Vlaamse formatie een aantal keer aan tafel met Vlaams Belang. Dat draaide op niets uit, maar riep wel veel onbegrip op. Moet er überhaupt onderhandeld worden met die partij? In Brussel zou dat toch ondenkbaar zijn?
Van Achter: De Vlaming heeft de afgelopen verkiezingen een duidelijk signaal gegeven. Ik vind het de logica zelve dat je dan in gesprek gaat met die partij, uit respect voor de kiezer. Dat daar geen begrip voor bestaat aan Franstalige kant? De PS heeft toch hetzelfde gedaan met de PTB? Dat is toch ook een extreme partij, zij het dan ter linkerzijde.

Ook Wallonië heeft geluisterd naar het signaal van de kiezer. Dialoog is belangrijk. Daarom dat ik het jammer vind dat Rajae Maouane, de kandidaat-­covoorzitster van Ecolo te kennen geeft dat ze niet met N-VA wil praten. Terwijl ze er net prat op gaat dat ze bruggen wil bouwen. Dat slaat toch nergens op? Je kan niet uitsluitend willen samenwerken met mensen met wie je op dezelfde lijn zit, zo werkt een democratie niet. De kiezer spreekt en daar moet je mee aan de slag. Voor een dergelijke houding heb ik minder begrip.

Maar is het Vlaams Belang wel een democratische partij? Een democratie is toch meer dan de optelsom van de wil van verkiezingswinnaars? Er moeten toch ook fundamentele basisbeginselen gerespecteerd worden.
Van Achter: Het Vlaams Belang heeft een andere stijl en visie dan wij. Maar nogmaals, voor mij is het belangrijk om met de verkiezingsresultaten aan de slag gaan.

Maar begrijpt u het onbegrip hierover aan Franstalige kant?
Van Achter: Wij hebben twee publieke opinies in dit land en twee democratieën. In het Brussels parlement zijn ze alle twee vertegenwoordigd, Nederlandstalige en Franstalige parlementsleden stellen ook dikwijls vragen over andere onderwerpen. De manier waarop er in Vlaanderen over N-VA gecommuniceerd wordt in de media en in Wallonië verschilt heel erg. Ik begrijp dat, daar heb ik op zich geen probleem mee.

Is er in Brussel geen derde publieke opinie naast de Vlaamse en de Waalse?
Van Achter: Brussel is behalve een gewest ook een stad. Brusselaars hebben natuurlijk een stadsmentaliteit, maar ik zie in Brussel voornamelijk een verschil tussen Vlaamse en Franstalige opinies, die samenkomen in het parlement, maar elk hun eigen accenten willen leggen.

Is N-VA een traditionele machtspartij geworden door haar regeringsdeelname op federaal niveau?
Van Achter: De N-VA is de N-VA, wij zijn geen verzuilde partij. Dat maakt dat wij echt out of the box durven te denken en verandering willen bewerkstelligen. Dat vormt, denk ik, een hemelsbreed verschil met de drie traditionele politieke partijen: de christendemocraten, socialisten en liberalen.

De macht van de zuilen is wel heel erg afgenomen, en de keerzijde van de ontzuilde samenleving is dat een extremistische vereniging zoals Schild en Vrienden uit het niets opdoemt en zoveel weerklank vindt. De voorman van Schild en Vrienden Dries Van Langenhove is ondertussen zelfs parlementslid. Vindt u dat niet zorgwekkend?
Van Achter:Wij hebben niets tegen het middenveld, verenigingen zijn belangrijk voor de gemeenschapsvorming. Wij hebben iets tegen de verregaande politieke bemoeienissen van het middenveld. Dat heet het ‘primaat van de politiek’: politieke partijen worden democratisch verkozen. Zij moeten dus regeren en niet het niet-verkozen middenveld.

In Brussel kunnen nieuwkomers een Vlaams of een Franstalig integratieparcours volgen. Hoe staat u daar tegenover? Zou een Brusselse variant hierop wenselijk zijn?
Van Achter: De inburgeringscursus is door N-VA op de agenda gezet. We zijn dan ook heel blij dat die eindelijk ook in Brussel verplicht is. Nieuwkomers hebben hier zelf baat bij. Als ik in Sint-Joost rondloop, merk ik dat veel mensen mij niet begrijpen. Dat ze geen van de landstalen machtig zijn. Dat is problematisch. Ook wat werk vinden betreft.

Op dat vlak ben ik erg ongerust over het huidige regeerakkoord. Nu is de werkloosheidsgraad veel te hoog in Brussel. En het enige dat daartegen helpt, is activering. Daarvan vind ik nauwelijks iets terug in het programma van de Brusselse regering.Over de controle op werkbereidheid onder werklozen en mogelijke sancties staat er zelfs niets in het Brusselse regeerakkoord. Dat zijn nochtans de sluitstukken van een goed activeringsbeleid. De huidige regering wil meer overheidsjobs creëren, maar dat is de oplossing niet. Mensen moeten begeleid worden naar werk in de privésector. In de Rand zijn er heel wat vacatures die maar niet ingevuld raken.

Nog even iets over de Vlaamse canon. Dreigt Vlaanderen hiermee geen ‘klanten’ te verliezen in Brussel? Stel dat er ook een Franstalige canon komt. Als nieuwkomer uit Timboektoe kies je toch voor de Franstalige omdat het Frans wereldwijd veel meer prestige geniet? Of moeten we werken aan een Brusselse variant?
Van Achter: Ik herhaal, nieuwkomers moeten het Nederlands of het Frans leren en weten dat er hier bepaalde basiswaarden heersen, zoals de gelijkheid tussen man en vrouw. Daar moeten we duidelijk over zijn. Wij zijn voorstander van een open gemeenschap. Maar er moet wel een gemeenschappelijke basis zijn waar je op kan bouwen.

Het is ook bijzonder jammer dat Brussel zich openstelt voor alles en iedereen, maar dat het Vlaamse karakter vaak in een verdomhoekje geduwd wordt. Dat staat haaks op de openheid die Brussel verdedigt. Alles mag, maar het Vlaamse hoort er niet bij.

Zou Cieltje Van Achter haar kinderen in Brussel opvoeden als ze niet in de Brusselse politiek zou zitten? Veel jonge Vlamingen verlaten Brussel als ze kinderen krijgen.
Van Achter: Vast en zeker, ik ben een echte stadsmens. Ik ben weliswaar in Halle opgegroeid, maar kom al sinds zeer jonge leeftijd regelmatig in Brussel en iedere keer deed ik een ommetje langs Old England, dat ik altijd een prachtig gebouw gevonden heb. Ik werd al snel verliefd op de Brusselse architectuur, en zag mij tijdens mijn studententijd ook nergens anders gaan leven dan hier.

Toen ik na mijn studies twee jaar naar het buitenland ben getrokken - een jaartje naar Bologna en een jaartje naar Washington D.C. - wist ik dat ik in Brussel zou gaan wonen. Gelukkig denkt mijn man er net hetzelfde over. Dus waarom zou ik mijn kinderen hier dan niet willen grootbrengen? Dat neemt echter niet weg dat de stad nog voor een aantal grote uitdagingen staat, uitdagingen die mij zorgen baren. Verkeersveiligheid is er maar één van. Als politica maak ik daar werk van.