Fractieleiders beloven afdwingbare transparantie

De fractievoorzitters in het Brussels parlement beloven plechtig dat ze de nodige stappen zullen zetten om totale transparantie mogelijk te maken. Ze beloven amendementen aan bestaande ordonnanties toe te voegen, die sancties mogelijk maken indien politici het niet nauw nemen met transparantie. Toch bestaat er duidelijk nog heel wat discussie over de precieze uitwerking van die amendementen.

De fractievoorzitters van alle partijen in het Brussels parlement, behalve het niet uitgenodigde Vlaams Belang, schoven mee aan tafel, op initiatief van de oprichters van de website transparancia.be. Op die website kunnen burgers openbare documenten raadplegen, en wordt ook duidelijk welke overheden niet of niet voldoende antwoorden op vragen van burgers. “Onze droom is dat onze website nutteloos wordt”, zei Claude Archer van transparencia.be. Opvallende vertegenwoordiger voor de PS: Philippe Close, de nieuwe burgemeester van Brussel-Stad die aftreedt als fractievoorzitter en Brussels parlementslid.

Transparencia.be had daarom voor elke aanwezige een document om te ondertekenen. Daar staat op dat de politici “alle nodige inspanningen zullen leveren” om de twee bestaande ordonnanties rond openbaarheid van bestuur (uit 1995 en 2006) te doen respecteren. Momenteel bestaan er immers geen sancties om te verzekeren dat de ordonnanties nageleefd worden, en dus heeft de al elf jaar bestaande reglementering voorlopig weinig effect. Het document heeft het daarom over “verbindende maatregelen, uitvoerbaar door een deurwaarder”. Concreet: indien pakweg een minister of burgemeester bepaalde informatie niet wil vrijgeven terwijl dat wel zou moeten, kan een deurwaarder hem daar toe aanzetten.

Gerechtelijke uitspraak nodig
Toch is het maar de vraag of de voorgestelde amendementen zomaar zullen worden meegemaakt. Zowel Close als MR-fractievoorzitter Vincent De Wolf (MR) stelden zich vragen bij de uitvoerbaarheid. “Ik ben het helemaal eens met de essentie van het plan, maar niet met de vorm”, aldus Close. “Er zijn juridische problemen met de tekst. Een deurwaarder kan de wet niet zomaar doen naleven. Daar is een beslissing van het gerecht voor nodig.”

Close bedoelt daarmee dat een burger eerst gelijk moet krijgen van de rechtbank vooraleer een deurwaarder kan ingrijpen, maar dat argument trok Archer in twijfel. “Een juridische uitspraak kan soms een jaar duren en kost tot 3.000 euro aan advocatenkosten”, repliceerde Archer.

Close pleitte verder voor sereniteit. “Geef ons toch zeker een maand de tijd om onze ambities op gebied van transparantie te kunnen waarmaken”, vroeg de nieuwe burgemeester. Toch raakte hij al snel verstrikt in een discussie met de ook aanwezige Christophe Van Gheluwe van Cumuleo, over de zeven mandaten die hij in 2015 niet heeft aangegeven.

'De politieke wil is er'
Ook de andere politici mochten hun zegje doen, en haalden elk hun eigen werkpunten en voorbeelden rond transparantie aan. Hannelore Goeman (SP.A) merkte op dat haar partij al veel voorstellen rond transparantie heeft gedaan in de werkgroep in het parlement, maar tot nu toe bleven die dode letter. André du Bus (CDH) vond dat “de politieke wil er is”, en dat er al maanden constructief gepraat wordt over voorstellen. “Ik hoop dat we dit keer niet opnieuw elf jaar moeten wachten op concreet resultaat”, antwoordde Van Gheluwe scherp.

Namens Open VLD nam Els Ampe het woord. “Alle schotten tussen politiek en de burgers moeten eruit”, zei ze. En ze verwees zelf naar het schandaal bij Samusocial. “Ik wacht al sinds 9 juni op het rapport van de regeringscommissarissen, en ik heb het pas vandaag ontvangen. Ik zou zelfs verder durven gaan: waarom krijgt de hele bevolking dat rapport niet te zien?”, waarop een aanwezige burger haar aanmaande om het dan maar gewoon op haar eigen website te publiceren.

Boter bij de vis
Emmanuel De Bock (Défi) pleitte om alle vergoedingen, of ze nu publiek of privé zijn, mee te tellen bij het loonplafond van 150 procent (dat houdt in dat mandatarissen met al hun gecumuleerde ambten en mandaten niet meer dan 150 procent van een federaal parlementslid mogen verdienen). “Anders zit het parlement vol lobbyisten.” Zoé Genot (Ecolo) haalde uit naar de magere inspanning van de Brusselse regering, die sinds enkele maanden haar beslissingen publiceert. “Die ‘beslissingen’ bestaan uit één zinnetje en verwijzen door naar een document dat we niet te zien krijgen.”

“Ik heb nog nooit een politicus horen zeggen dat hij tegen transparantie is”, stak Arnaud Verstraete (Groen) van wal. Hij haalde nogal wat van zijn collega’s, die mee aan tafel zaten, door de mangel. “Els Ampe zegt hier dat ze tekent, maar ik heb haar partijgenoot en minister Guy Vanhengel voor de rechter moeten slepen rond het Eurostadion. Hannelore Goeman heeft de mond vol over transparantie, terwijl minister Pascal Smet weigert om het fietspadenplan openbaar te maken. Brigitte Grouwels (CD&V) pleitte hier zonet voor een verbod op cumul, terwijl haar partijgenoot en fractievoorzitter Paul Delva daartegen is.”

Johan Van den Driessche (N-VA) kwam als laatste aan het woord, en pleitte om niet alleen te focussen op mandaten en vergoedingen, “maar ook op de relaties tussen de vzw’s en een stadsbestuur of regering. Daarop is echt meer controle nodig, want het is daar dat de achterkamertjespolitiek zich pas echt voordoet. Denk maar aan valse vzw’s, die zich tegelijkertijd met economische en commerciële activiteiten bezighouden”, zo verwees hij ongetwijfeld naar de vzw Brussels Expo, die drie concertzalen in Brussel-Stad uitbaat.

'Elke maand terug voor de poorten'
Alle discussies ten spijt tekenden alle aanwezigen hun document. Het is nu afwachten of de partijen hun engagement respecteren. Volgens het document moeten de amendementen er “voor het einde van 2017” zijn. “Als het nodig is, zullen we hier elke maand terug voor de poorten van het parlement staan”, verzekerde Archer.