Gelukszoeker van Groen verlaat de politieke arena: 'Wetten maken lukt nauwelijks'

Juan Benjumea Moreno (Groen) stelt zich in 2024 niet meer verkiesbaar, omdat hij zijn impact als parlementslid te klein acht. Daarmee raakt hij een gevoelige snaar, al gaat niet iedereen akkoord.

“Geloof ik nog voldoende in de impact als parlementslid? (…) Kan ik blijven gedijen in een context van particratie en doorgeslagen personal branding?” Dat vroeg Brussels parlementslid Juan Benjumea Moreno zich vorige week af. Het antwoord is negatief: in 2024 stelt hij zich niet opnieuw verkiesbaar, zo liet hij weten op Twitter. Hij is niet het enige groene parlementslid dat afhaakt. Ook Björn Rzoska, Elisabeth Meuleman en Barbara Creemers zetten een punt achter hun (nationale) loopbaan.

Valt zijn motivatie te lezen als een uithaal naar Groen-voorzitters Nadia Naji en Jeremie Vaneeckhout – een ambt waar hij vorig jaar nog zelf een gooi naar deed? “Zeker niet,” zegt hij. “Het is nog veel te vroeg om van hen een volledig beeld te vormen. Wel moeten ook zij mee in een systeem waarin voorzitters in de top tien van de meest bekende persoonlijkheden moeten staan, want dat rendeert in de peilingen. Daardoor wil de partij alle ballen naar de voorzitters. Concreet? Ik heb nog universitair onderzoek gedaan naar staatshervorming. Toch merk ik dat het moeilijk is om daar als parlementslid impact rond te hebben, want dat domein komt toe aan de partijvoorzitters.”

Om zichzelf in die top tien te werken, doen de voorzitters aan personal branding. Dat doen parlementsleden ook, zegt Benjumea Moreno. “Wetten maken lukt nauwelijks. Wat overblijft is het opzetten van een eigen merk: je familie tonen, je sympathiek opstellen, gevat reageren ... Mensen kennen mij niet van mijn parlementaire werk, maar vooral als ‘die van Union’ of ‘die gast die tegen een betonblok is gereden’ (in volle Good Move-discussie in Anderlecht, red.). En dat is net het probleem.”

Zwijgen en stemmen

Het wetgevende werk is volgens Benjumea Moreno (die zichzelf in zijn Twitter-profiel omschrijft als gelukszoeker en daarna pas als Brussels parlementslid, red.) helemaal overgenomen door de ministers en hun kabinetten – terwijl zij strikt genomen de uitvoerende macht zijn. Effectief: ook in Brussel ontspruit meer dan negentig procent van het wetgevende werk in de schoot van de regering. Die moet natuurlijk op haar meerderheid in het parlement kunnen rekenen om de wet gestemd te krijgen. Is ‘zwijgen en stemmen’ dan niet eenvoudig het lot van een parlementslid van een regeringspartij? “Ik stel dat vast, maar ik neem er geen vrede mee,” zegt Benjumea Moreno. “Want zelfs als ik een voorstel doe dat niet in het regeerakkoord staat, heb ik de toestemming nodig van de vijf andere regeringspartijen. Waarom?”

“Zelfs schaven aan wetten gebeurt nu op de kabinetten,” gaat hij verder. “De medewerkers daar zeggen ons dat het parlement hen geen stress bezorgt – als een voorstel passeert op de interkabinettenwerkgroep, dan passeert het sowieso. Parlementsleden komen pas later aan de beurt. Dat maakt de wetgevende rol van het parlement zo goed als overbodig.”

Volgens politicoloog Nicolas Bouteca (UGent) snijden de opmerkingen van Benjuema Moreno hout. “Dat is een probleem, want parlementariërs kunnen we als burgers terugroepen als ze het niet goed doen. Op kabinetsleden heb je veel minder grip.”

Bouteca snapt de frustratie een “stemmachine” te zijn, maar ziet ook voordelen aan de particratie. “Willen partijen dingen realiseren, dan moeten de parlementsleden in de pas lopen, soms komt het op één stem aan. En de meeste mensen stemmen op een partij – dan willen ze duidelijk weten waar die partij voor staat.” Ook binnen regeringskringen valt te horen dat een wet ontwerpen vakwerk is, dat makkelijker gaat met een kabinet achter je. Parlementsleden moeten vooral op de agenda wegen, klinkt het.

Dat is ook de visie van parlementsleden als Els Rochette (One.brussels-Vooruit) en Gilles Verstraeten (N-VA), die als oppositielid meer bewegingsvrijheid heeft. Hilde Sabbe (One.brussels), Els Ampe (Open VLD) en Julien Uyttendaele (PS) zijn het dan weer volmondig eens met Benjumea Moreno. “Onze orders komen niet eens uit de Brusselse regering, maar van PS-voorzitter Ahmed Laaouej (PS) en zijn getrouwen,” zegt Uyttendaele daarover.

Saaie debatten

Ook huidig federaal staatssecretaris voor Begroting Alexia Bertrand (Open VLD) sprak in 2019, als toenmalig Brussels parlementslid, al haar frustratie uit over de beperkte rol. “Dat ging vooral over het saaie systeem van mondelinge vragen in de commissies. Dat moeten echte, levendige debatten worden. In het federaal parlement is die dialoog er wel tussen meerderheid en oppositie.” Bertrand formuleerde met Open VLD enkele voorstellen die tot meer democratie moeten leiden. Een ervan is minder, maar betere parlementsleden, een voorstel dat ook Bouteca genegen is.

De vraag is of dat de klachten rond particratie zal wegnemen. “Ik begrijp volledig wat Juan zegt, ik heb er veel over nagedacht,” zegt Bertrand. “Maar als oppositielid is het je fundamenteel democratische rol om de regering te controleren, dat blijft een voorrecht. Als lid van de meerderheid is het daarenboven je taak om het werk van de regering mogelijk te maken. Het gaat ook om het aanvaarden dat iets groter is dan jezelf.”

Rest nog de vraag wat het vertrek van Benjumea Moreno voor Groen Brussel betekent. Als jurist die ook iets van fiscaliteit kent, had hij een atypisch profiel dat zeker gemist zal worden. Electoraal gezien zal het palmares van minister Elke Van den Brandt wellicht meer impact hebben. De grote verliezer is het Brusselse halfrond. Vriend en vijand struikelden op Twitter over elkaar heen om hun respect te betuigen en zijn keuze te betreuren. “Goede, degelijk werkende parlementsleden haken af,” zei Guy Vanhengel op de Irisfeesten. “We moeten ons daarover bezinnen. De democratie is maar zo sterk als de kwaliteit van ‘s lands verkozenen.”