Kersvers minister Alain Maron: 'Brusselaars hebben hun buik vol van de vuile stad'

We hebben u al een paar keer op de fiets gezien, terwijl u uw kinderen naar school brengt, op de grens tussen Sint-Gillis en Elsene. Woont u daar in de buurt?
Alain Maron: Ik heb twintig jaar in Sint-Gillis gewoond, op verschillende plaatsen. Nu woon ik dicht bij de Malibranstraat in Elsene, een wijk die erg op Sint-Gillis lijkt en die ik geweldig vind. Een multiculturele buurt waar alles vlakbij is. Cultuur, winkels, horeca, diversiteit. J’aime la ville, quoi. Ik hou van het stadsleven in al zijn complexiteit.

Hoe bent u in de politiek verzeild geraakt?
Maron: Ik was er altijd al geïnteresseerd in en ben in 1999 in de politiek gestapt. Eerst was ik OCMW-raadslid en later gemeenteraadslid. Ik werkte vaak rond de Zuidwijk en heb er ook een masterproef overgeschreven. Ergens had ik het geluk om Charles Picqué (PS) tegenover me te krijgen. Un vrai adversaire politique, tegen wie we als oppositiepartij moesten opboksen. We voelden altijd zijn aanwezigheid op de gemeenteraad, ook als hij er niet was.

Ecolo zat in 2009 al eens in de regering na een forse verkiezingsoverwinning. Maar de stad veranderde de jaren daarop niet meteen veel in de groene zin. Waarom zou het deze keer anders zijn?
Maron: Het probleem is dat zaken zoals nieuwe tram- of metrolijnen er niet van vandaag op morgen liggen, en veel geld kosten. Dat zal ook nu zo zijn. Zelfs het nieuwe busplan vraagt al veel tijd. Het is er niet in een jaar, je moet bussen kopen, je moet mensen opleiden … Zeggen dat de stad niet veranderd is, is ook niet echt correct. Het gaat gewoon nog niet snel genoeg.

De vraag is: kunnen Ecolo en Groen ook concrete veranderingen in werking zetten? Ten tijde van minister Evelyne Huytebroeck hebben we dat amper gezien, buiten de passiefnorm.
Maron: Er was niet alleen de passiefnorm, maar ook de voorbeeldgebouwen, het eerste waterplan, de vermindering van het aantal parkeerplaatsen in gebouwen … Het zijn misschien dingen die jullie niet meteen zien, maar het is gedegen wetgeving die nu nog steeds haar uitwerking heeft. Ik zeg niet dat het genoeg is.

We komen op een moment dat het draagvlak voor ecologisch beleid groeit. Als we nu zeggen dat de wagen minder plaats zal krijgen, zal er nog altijd verzet zijn, maar tegelijk zijn veel meer mensen dan vroeger het eens met dat beleid. Ook bij politici uit andere partijen verandert de mentaliteit daarover.De krachtverhoudingen in de regering zijn deze keer ook anders.

Groen is de eerste Nederlandstalige partij, dat verandert een en ander. Elke (Van den Brandt, red.) is nummer twee, en ik nummer drie in de regering. Destijds was Bruno De Lille slechts staatssecretaris en moest hij mobiliteitsbevoegdheden delen met Brigitte Grouwels (CD&V), die niet de meest progressieve was op dat vlak.

In welke domeinen mogen we snel concrete stappen verwachten?
Maron: Op het vlak van Leefmilieu beginnen we met klimaatbeleid, we zullen klimaatdoelen integreren in alle beleidsdomeinen van de regering. Wat mijn eigen bevoegdheden betreft: de grote hefboom is de isolatie van gebouwen. Problemen als CO2-productie en luchtvervuiling zijn te wijten aan verwarming en airconditioning van gebouwen, en aan autoverkeer. Mijn eerste uitdaging is de milieu- en energiepremies samenvoegen, het budget verhogen, en meer begeleiding voor gezinnen, bedrijven en administraties om gebouwen te isoleren.

Zal dat het meest zichtbaar zijn voor de burgers?
Maron: Dat zullen we inderdaad vrij snel in gang zetten. Iets anders is alles wat de vergroening betreft, wat we stratégies de résilience noemen, strategieën voor veerkracht. Hoe houden we de stad comfortabel en leefbaar genoeg, ondanks de klimaatopwarming? Dat wordt in steeds meer Europese steden ingevoerd, zoals in Parijs. Dat gaat dan over vergroening en water in de stad. Er zijn nog veel wijken die extreem dichtbevolkt zijn, met heel weinig bomen of groen. Waar ik vroeger woonde in Sint-­Gillis, kon ik geen vogels horen. Het klinkt idioot, maar in alle wijken van de stad zouden er vogels moeten zijn. Met Brussel Leefmilieu hadden we het vorige week ook over het project om de Zenne dicht bij IJzer open te leggen.

Het idee om de Zenne daar open te leggen gaat al héél lang mee.
Maron: Mijn missie is dat het nu concreet wordt. Het plan voor de Zenne aan IJzer-Maximiliaan is nu ongeveer klaar. Zulke projecten hebben wel een enorme omvang, we zullen dat deze legislatuur niet rond krijgen. Maar de werken moeten de komende de regeerperiode wel beginnen. Ik wil vooruitgaan. Natuurlijk zullen er problemen opduiken en zal ik zaken niet kunnen afmaken. Maar het is mijn persoonlijke uitdaging om de dingen in beweging te zetten. Brussel Leefmilieu is een dynamische administratie, die ook vooruit wil.

Blijkbaar wilde niemand de bevoegdheid Netheid.
Maron: Dat is waar. Het zijn nu eenmaal moeilijke dossiers. Openbare netheid is een zorg van de hele bevolking, waar je riskeert je tanden op kapot te bijten. En dan heb je nog alle mogelijke bestuursproblemen bij Net Brussel. Er zijn audits gaande, daarvan moeten we eerst de resultaten afwachten. Als er bestuurshervormingen nodig zijn, moeten die uitgevoerd worden.
Daarnaast moeten we de afvalberg verminderen.Op dit moment is het model zo dat de verbrandingsoven gevuld moet worden, want dat levert groene­stroomcertificaten op. Net Brussel heeft er bijgevolg alle belang bij om zoveel mogelijk witte zakken op te halen. (Windt zich op) Een debiele, absurde logica. Je verdient geld door te vervuilen. C’est de la folie.

Hoe je het ook draait of keert, Brussel blijft een vuile stad, zeker in minder rijke gemeenten van de eerste kroon. Wat loopt er mis?
Maron: Ik heb toch de indruk dat het verbetert sinds een jaar of tien/vijftien. Er zijn natuurlijk veel markten in Brussel, de Zuidmarkt bijvoorbeeld, met plastic dat in alle richtingen wegvliegt. Er zijn extreem dichtbevolkte wijken met veel passage over de weg, dat maakt dat er sneller vuil ligt. En dan is er een opvoedingsprobleem. Veel mensen begrijpen nog niet dat je afval moet sorteren of hoe je dat moet doen.

Is opvoeding rond netheid het probleem?
Maron: Ik weet niet of dat het grootste probleem is. Je moet geloofwaardige alternatieven hebben, die bekend zijn bij de bevolking. Natuurlijk komt er ook een sensibiliseringscampagne. En we rekenen op de hulp van lokale en sociale spelers. Kinderen leren op school sorteren en brengen dat vervolgens binnen in de families. In dichtbevolkte wijken moeten er daarnaast oplossingen komen, zodat mensen in een kleine ruimte toch kunnen sorteren.

Moet er geen systeem met ondergrondse containers komen?
Maron: Er lopen tests, bijvoorbeeld in de Tivoliwijk, maar de resultaten zijn nu nog niet heel duidelijk. Zulke containers werken alleen als dat het sorteren niet vermindert. Als mensen afval in om het even welke bak gooien, is het verloren moeite. Er bestaan systemen met badges, maar dat is dan weer complex. En waar plaats vinden voor containers? Parkeerplaatsen wegdoen? Ik heb daar geen problemen mee, maar de bevolking moet dat willen aanvaarden.

Is er geen probleem met de lokale politiek die bang is om boetes uit te delen?
Maron: Het is een vicieuze cirkel. Als gemeenten te horen krijgen dat er ergens veel vuilnis ligt, sturen ze bestelwagens en halen ze het op. Dat is op zich goed, maar het voedt de mensen niet op. Die blijven hun brol om het even waar leggen, omdat ze weten dat het toch wordt opgehaald.De gemeente kan het zich immers niet veroorloven het vuilnis te laten liggen.

Een groot deel van de bevolking heeft er in elk geval genoeg van en wil dat de stad proper is. Ik denk dat de gemeenten ook gemotiveerd zijn om op te treden. Ik heb drie keer lokaal campagne gevoerd. Het netheidsprobleem komt altijd terug (herhaalt vijf keer ‘tout le temps’).

U bent ook bevoegd voor de haven. En het regeerakkoord bevat een passage over zwemmen in de openlucht. Zwemmen we binnenkort in of op het kanaal?
Maron: (lacht) Le retour de la piscine. Ik heb daarvoor nog geen plannen. Maar ik vind het idee van openluchtzwemmen in de stad echt goed. Het moet wel gebeuren in goede gezondheidsomstandigheden en niet ten koste van de natuur. Daarover moeten we nadenken.

Even terug naar de campagne. Er ontstond ophef over een folder van Ecolo, waarin tegen een verbod op onverdoofd slachten werd gepleit. De folder is ingetrokken, maar het standpunt van de partij was nooit erg duidelijk. Wat is het nu?
Maron: Dierenwelzijn staat in het programma van Ecolo. Maar we hebben het dan vooral over kweek en transport, dat is de essentie van het probleem. Over onverdoofd slachten stond er niets in.
De vraag is: welk evenwicht vinden we tussen dierenwelzijn en fundamentele vrijheden? Daarover gaat ook het beroep bij het Europees Hof van Justitie, tegen het verbod op onverdoofd slachten. De Brusselse regering wacht op de beslissing van het Hof.

Als daaruit blijkt dat we onverdoofd slachten niet mogen verbieden, valt die vraag weg.Tegen mensen uit de moslimgemeenschap zei ik altijd dat ik begrijp dat ze halalvlees willen behouden, maar dat dierenwelzijn steeds belangrijker wordt voor de samenleving. Het is aan hen om mee oplossingen te zoeken. Steeds meer moslims vragen zich nu bijvoorbeeld af of kippen in legbatterijen wel halal zijn. Het probleem met de folder was dat het een soort karikatuur was van onze standpunten.

De basis van de folder klopte wel?
Maron: Op dit moment zijn we niet voor een simpel verbod op ritueel slachten. We zijn wel voor maatregelen voor dierenwelzijn en vooral voor een dialoog met de gemeenschappen. Wat me stoort, zijn mensen die zich alleen voor dierenwelzijn interesseren op het moment dat het gaat over ritueel slachten voor moslims en joden.

Als we echt het dierenwelzijn willen verbeteren, moeten we eerst en vooral de intensieve veeteelt verbeteren. We moeten zorgen dat scholen effectief vegetarische dagen invoeren. Toen we dat met Groen voorstelden tijdens de vorige legislatuur, vonden MR en N-VA dat niet leuk. Een keer per week vegetarisch, dat was al ‘oeioeioei’.

De N-VA is niet uw favoriete partij.
Maron: (lacht) Neen. Eerst en vooral verschillen de programma’s van Ecolo en Groen extreem van dat van de N-VA. De partij zit amper in met het milieu. Sociaal is ze weinig progressief of inclusief. Verder is België splitsen en een steeds kleinere schaal kiezen absurd. Ten slotte voel je dat de N-VA niet van Brussel houdt. Zodra we met de twee gemeenschappen in Brussel zaken samen willen doen, vindt de partij dat niet leuk. Terwijl wij net willen stoppen met de dingen altijd op te delen. We willen tweetalige scholen, tweetalige crèches, een meer bicommunautaire werking van Brussel.

Brussel blijft erg ingewikkeld en discussies daarover worden al snel communautair. Komt er ooit beweging in dat dossier?
Maron: Als de Franstaligen én de Nederlandstaligen toegevingen doen, kunnen we vooruitgaan. Het taboe van de Nederlandstaligen zit hem in het behoud van onder meer de Vlaamse Gemeenschapscommissie en de rol die de gemeenschappen hier moeten blijven spelen. We hebben hier in dit gebouw (we zijn ondertussen in het parlement aangekomen, red.) nu drie parlementaire rentrees. Dat zou er één kunnen zijn. Bij de Franstaligen draait het rond de bescherming van de rol die de gemeenten hebben.

We voelen dat u zelf liever één Brusselse gemeente zou zien tegen … 2060 bijvoorbeeld.
Maron: Persoonlijk hoop ik dat we dan gewoon één gewest zullen hebben, ja, dat deel uitmaakt van een land met vier gewesten. Het is ook echt een generatiekwestie. Ook binnen de MR, de PS en zelfs Défi merk je dat de jonge generatie zich minder vastklampt aan het verleden. De oudere daarentegen, met onder meer Charles Picqué, heeft de huidige constructie nog uitgetekend en blijft in die logica hangen. Voor de nieuwe generaties en nieuwe Brusselaars is dit systeem onbegrijpelijk. We moeten een nieuw Brussel bouwen met een nieuwe logica, gebaseerd op de noden van de bevolking.