Cieltje Van Achter: ‘Neen, ik ben niet uit op een ministerpost’

Het communautaire spook waart weer over Brussel. Met dank aan de ‘geheime vergadering’ van de Franstalige Brusselse partijvoorzitters om de zevende staatshervorming voor te bereiden. Bij de Brusselse N-VA bekijken ze het met een zekere afstand. “Eerst de verkiezingen, dan zullen we zien,” zegt fractieleider Cieltje Van Achter.

De N-VA heeft in het Brussels parlement het voorzitterschap beet van de Bijzondere commissie over de Uber Files. Cieltje Van Achter zal er haar handen vol mee hebben. De commissie moet onder meer onderzoeken of de banden tussen het kabinet van toenmalig minister Pascal Smet (one.brussels-Vooruit) en Uber ongeoorloofd waren. De Bijzondere commissie gaat deze week van start.

Aan het N-VA-voorzitterschap van die commissie zijn wel wat nadelen: je kan dan als oppositiepartij iets moeilijker vol op het orgel gaan over wat er allemaal is misgelopen met de taxiwet. Het voorzitterschap heeft onmiskenbaar ook een voordeel. Wie dat goed doet en au-dessus de la mêlée kan blijven, kan geprezen worden voor hoe de commissie, onder het oog van de camera’s, geleid wordt. Het geeft aanzien en het kan in dit geval misschien ook wel tonen dat de N-VA klaar staat om mee te besturen.

Over dat laatste wordt dezer dagen druk gespeculeerd op de vele nieuwjaarsrecepties. In een interview met La Libre zegt minister-president Rudi Vervoort (PS) dat hij zich niet zal verzetten tegen een Brusselse regering met de N-VA. Misschien heeft Brussel de keuze ook niet. In Brussel kan de N-VA in 2024 vier, vijf zetels halen, incontournable worden aan Vlaamse klant, aan boord komen van de Brusselse regering en zo mee wegen op het Brusselse beleid. Meer nog: de partij kan vanuit die positie een staatshervorming proberen af te dwingen, een nachtmerrie voor de Franstalige partijen. Het verklaart ook hun zenuwachtigheid. Maar eerst die Uber-commissie.

Hebt u getwijfeld om voorzitter te worden?
Cieltje Van Achter: Nee. Het kwam onze partij toe en ik voel dat er vertrouwen is dat we dat goed zullen doen. Het maakt onze rol natuurlijk wel anders. We zijn gewoon om voluit de oppositiekaart te trekken in het parlement, om de luis in de pels te zijn. Dat zal bij de Uber-commissie anders zijn. Maar anderzijds: als voorzitter zit je in het hart van het debat, en dat is uitermate boeiend.

Wanneer zal die commissie geslaagd zijn?
Van Achter: De opdracht is tweeërlei: transparantie creëren over lobbypraktijken in het taxidossier. We weten dat de taxiwet (die zowel platformtaxi’s als gewone taxi’s toelaat, red.) lang op zich heeft laten wachten. De Brusselaar was al jaren vragende partij. En verder moeten we kijken of we aanbevelingen kunnen doen. Wat kunnen we leren uit de Uber Files om onze democratie en onze werking te verbeteren ten aanzien van lobbying? Dat is de cruciale vraag.

De aanleiding voor de onderzoekscommissie zijn de Uber Files, maar de Bijzondere commissie heeft een bredere opdracht: alle lobbypraktijken in het taxidossier onderzoeken. Riskeert dat de aandacht niet af te leiden van wat nu al vaststaat: dat Uber erg ver ging in zijn lobbypraktijken?
Van Achter: Dat denk ik niet. De totstandkoming van de taxiwet blijft een heel concreet dossier.

Maar vindt u, op basis van wat u nu weet, dat Uber zijn boekje te buiten is gegaan?
Van Achter: (Denkt lang na) Dat zal moeten blijken. Ik wil hier onbevooroordeeld naar kijken. In Vlaanderen is de wetgeving heel snel aangepast om Uber toe te laten. Dat had in Brussel ook het geval kunnen zijn, en dan kregen we een ander verhaal.

Vindt u dat er door het kabinet van Pascal Smet deontologische fouten zijn gemaakt?
Van Achter: (Ontwijkend) We moeten het licht laten schijnen over hoe ver lobbying mag gaan. Vooral dat maakt deze commissie interessant. We hebben rapporten van de Europese Commissie waaruit blijkt dat er werk op de plank ligt op het vlak van deontologie, in België, in Brussel. Er is bijvoorbeeld geen deontologische code.

Wat is lobbying? Dat is de vraag. We hebben als parlementslid allemaal contacten met verenigingen en drukkingsgroepen. Waar ligt de grens? Er is altijd een grijze zone, en het is nuttig om daar klaarheid in te scheppen en ons te wapenen tegen eventuele misbruiken. En verder? Het verleden is het verleden. We hebben nu een nieuwe taxiwet.

Iets anders: de Franstalige partijvoorzitters in Brussel zaten samen om de zevende staatshervorming voor te bereiden. U reageerde nogal laconiek.
Van Achter: We hebben met de N-VA al lang een plan hoe we Brussel willen inpassen in ons confederale model. Het is goed dat partijen hun gedacht maken. Ik heb wel al een aantal keren in het Brussels parlement tevergeefs gevraagd om het institutionele debat te voeren als voorbereiding op 2024. Zoals het Vlaams Parlement en de federale Kamer en Senaat hebben gedaan.Iedereen weet dat Brussel een knoop is, die niet simpel te ontwarren is. Dan is het wel zuur om op die vraag nul op het rekest te krijgen en intussen te horen dat Franstalige partijen dit debat in de achterkamers voeren, alsof dat het daglicht niet mag zien.

Moesten daar geen Nederlandstalige partijen bij betrokken zijn?
Van Achter: (Schouderophalend). Blijkbaar niet voor hen … Nochtans zijn institutionele debatten relevant voor alle Brusselaars, dat is een kwestie van goed bestuur. Neem nu de Pano-reportage over netheid. De schepen van Schaarbeek toont een vuilnisbak op het Liedtsplein met een groene zak en twee meter verder één met een bruine. De ene zak is van het gewest, de andere van de gemeente. Zo krijgen we dit plein nooit proper, zegt ze. Dat is correct. Iedereen is bevoegd, niemand is verantwoordelijk. Daar moet het over gaan, zonder taboes.

Waarom wou het Brussels parlement geen voorbereidende debatten over de staatshervorming?
Van Achter: De PS zag dat niet zitten. Er komt wel een statengeneraal over de ‘Toekomsten’ (een initiatief van Défi-minister Bernard Clerfayt, red.), maar ik krijg er weinig zicht op wat dat precies zal inhouden.

Jullie confederale model is bijna tien jaar oud. Houdt dat model nog stand? Ik zie in die teksten de twee gemeenschappen die het land zullen besturen, en Brussel dat er tussenin zit. De hoofdstad is al zo’n lappendeken. Zal dit niet allemaal veel ingewikkelder worden?
Van Achter: Nee. Het maakt het juist eenvoudiger. Belangrijk is dat er plaats is voor een stevig stadsgewest, waarbij de twee gemeenschappen een belangrijke verantwoordelijkheid hebben. Het is per slot van rekening ook hun hoofdstad. Denk aan het kwaliteitsvolle Nederlandstalige onderwijs. Het zou een kapitale fout zijn mocht Vlaanderen hier niet langer voor verantwoordelijk zijn.

Minister Sven Gatz (Open VLD) heeft laten bestuderen hoeveel een transfer van de gemeenschapsbevoegdheden aan het Brussels Gewest zou kosten. Dat leidt tot een extra tekort van een miljard euro, twintig procent van onze inkomsten.

Onderwijs regionaliseren is één zaak, maar het andere is: justitie splitsen, gezondheidszorg splitsen, de sociale zekerheid splitsen. Kan dat werken in Brussel?
Van Achter: Werkt het UZ VUB, het enige Vlaamse ziekenhuis in Brussel? Ik denk het wel. Het is het enige waar je steeds in het Nederlands terechtkan. Laten we dat zo houden.

Een van de hefbomen om het confederaal door te voeren is een samenwerking met het Vlaams Belang. Hoe kijkt u daar naar?
Van Achter: We hebben nog veel werk op de plank voor de verkiezingen. Laten we daarop concentreren. De kiezer beslist. Ook in Brussel. Die moet uitmaken of de ploeg die hier al jaren aan de macht is – (Smalend) Open VLD zelfs al eeuwen – het goed doet.

De Belgische politiek kent al even het principe van het cordon sanitaire. Valt dat vandaag nog te verdedigen?
Van Achter: Ik ben hier altijd heel duidelijk in geweest. Ik denk niet dat een stem voor het Vlaams Belang veel zoden aan de dijk brengt.

U zegt wel: met hen werken we niet samen?
Van Achter: Mijn partij is daar heel duidelijk in: zolang die partij niet verandert, werken we er niet mee samen.

Wat is uw grootste bezorgdheid voor de toekomst van Brussel?
Van Achter: Simpel: het geld is op. Het is helemaal op. Iedereen geeft het toe, maar er wordt niets aan gedaan. Tegelijk zijn de investeringen die nodig zijn immens. En intussen blijft Sven Gatz beweren dat we in 2024 een begroting in evenwicht zullen hebben. Dat gelooft niemand.

De Franstaligen zijn er meer en meer van overtuigd dat de N-VA klaar is voor een machtsdeelname in Brussel. Klopt dat?
Van Achter: Wat klopt is dat we deze legislatuur de zaken die fout zijn, willen aanpakken, als het over veiligheid gaat, prostitutiebeleid of drugsbeleid. Maar onze constructieve voorstellen worden afgeketst.

Ik heb het nu over 2024.
Van Achter: Ik doe aan politiek om een programma te realiseren, om het beter te maken voor de Brusselaar. Natuurlijk is dat vanuit de oppositie frustrerend, omdat je minder kan realiseren. Of we dat zullen kunnen doen in 2024 hangt van de uitslag van de verkiezingen af.

Als jullie mee regeren in Brussel zal dat mathematisch bijna zeker met PS of Ecolo zijn, of misschien zelfs met allebei.
Van Achter: L’horreur! (Lacht)

Wil u minister worden in de Brusselse regering als de kans zich voordoet?
Van Achter: (Snel) Ik ben niet geïnteresseerd in de postjes.

Komaan, elk parlementslid droomt ervan.
Van Achter: Daar ben ik nog niet zo zeker van. Het is een harde job waar je veel voor moet opofferen.