One.brussels legt gemeentefusie opnieuw op tafel

De ene Brusselse gemeente kan veel meer geld uitgeven per inwoner dan de andere. Volgens bevoegd minister Clerfayt (Défi) moet dat probleem aangepakt worden door betere herverdelingsmechanismen, maar voor parlementslid Els Rochette (One.brussels-Vooruit) is het vooral tijd om de fusie van de gemeenten te onderzoeken.

Dat zei Els Rochette in de commissie Binnenlandse Zaken bij de bespreking van enkele studies van minister Bernard Clerfayt over de financiële toestand van de lokale besturen in het Brussels Gewest.

Daaruit blijkt, wat al langer geweten is, dat er grote verschillen zijn in de financiële draagkracht van de negentien gemeenten. Een kleine, arme, gemeente als Sint-Joost-ten-Node kan 2.939 euro besteden per inwoner. De stad Brussel zelfs 3.591 euro. Gemeenten als Oudergem en Ganshoren moeten het rooien met respectievelijk 1.415 en 1.226 euro aan inkomsten die ze elk jaar kunnen besteden aan de dienstverlening van hun inwoners. “Dat is een verschil met factor drie,” zei Clerfayt.

De algemene dotatie van het Brussels Gewest zou de grote verschillen tussen de gemeenten moeten uitvlakken, om zo tot een soort van solidariteit te komen, maar de verschillen blijven te groot, vindt Clerfayt. Hij wil nog deze legislatuur het financieringsmechanisme herzien zodat er een grotere gelijkheid ontstaat. "Dat is een kwestie van cohesie en van billijkheid," aldus Clerfayt.

Parlementslid Els Rochette (One.brussels-Vooruit) is op zich niet tegen dergelijke herziening, maar ze vindt dat Clerfayt zich van debat vergist.

“Het zou moeten gaan over de fusie van de gemeenten. Daarmee los je meteen de manke solidariteit op tussen de gemeenten,” zegt ze. “We stellen daarom voor dat Clerfayt een studie laat maken die bekijkt hoeveel dergelijke fusie oplevert. Zowel door efficiëntiewinst, als door een rechtvaardigere solidariteit.”

Geen taboes

De partij van Rochette is momenteel zelf aan het bekijken hoe zo’n fusie er kan uitzien. “We kijken hoe andere steden het doen. We weten ook dat het woord ‘fusie’ door Franstaligen vaak negatief gepercipieerd wordt, maar we denken te kunnen aantonen dat één Brussels gewest nièt voor eenheidsworst zal zorgen of voor een gebrek aan nabijheid. We denken dat er nog altijd een eigenheid zal kunnen bestaan. Die zal misschien niet gemeentelijk zijn maar eerder op wijkniveau. Dat sluit ook beter aan bij de geografische realiteit. De nabijheid van de dienstverlening kan dan op wijkniveau gegarandeerd worden.”

Het debat in de commissie Binnenlandse Zaken kan gezien worden als een voorsmaakje van de Staten-Generaal die er dit jaar zou moeten komen over de bevoegdheidsverdeling tussen gemeente en gewest. Volgens het regeerakkoord moet het huidige institutionele kader geëvalueerd worden en moet er ‘zonder enige taboe’ over de bevoegdheidsverdeling gepraat kunnen worden.

“Alleen hebben we niet de indruk dat Clerfayt hier vaart mee wil maken,” zegt Rochette. “Er zou nu in januari een plan van aanpak worden voorgesteld, maar daar zijn nog veel vragen over.” Zo rijst de vraag of de Franstalige meerderheidspartijen een intra-Brusselse institutionele hervorming wel op dezelfde manier begrijpen als de Nederlandstalige.

'Vlaams fantasme'

Om hierover duidelijkheid te krijgen heeft minister Clerfayt half oktober een expertencommissie in het leven geroepen die de Staten-Generaal moet voorbereiden. Daarin zitten de professoren Céline Romainville (constitutioneel recht, UCL), Magali Verdonck (overheidsfinanciën, Université Saint-Louis), Jérôme Sohier (publiek recht, ULB), Willem Sas (overheidsfinanciën, KU Leuven), Emmanuel Slautsky (publiek recht, ULB) en Dave Sinardet (politoloog, VUB & Unverisité Saint-Louis).

Clerfayt hoopt eind dit jaar de Staten-Generaal te kunnen afronden. Daarna rest er nog een jaar, voor de verkiezingen, om "eventuele wetswijzigingen" door te voeren.

Op de sociale media heeft Bernard Clerfayt zich al verzet tegen een fusie van de gemeenten. Hij noemt het een "Vlaams fantasme, gestoeld op de machtsverdeling (Vlamingen hebben in het gewest meer macht dan op gemeentelijk niveau, red.)" Hij zegt dat het gewest een niveau te ver is om dicht bij de burgers te kunnen staan.