Rekenhof: ‘Hoe wil Brussel een begroting in evenwicht krijgen?’

In het Brussels parlement is donderdag de begroting 2024 voorgesteld. Het Rekenhof was kritisch voor de plannen. De begroting staat er al niet fraai voor, een mogelijke verlaging van de rating in maart en Europese afspraken zetten nog verder druk op de Brusselse overheidsfinanciën.

De Brusselse financiën ogen niet rooskleurig. Dat bleek in oktober al toen de regering een begrotingsakkoord bereikte: de inkomsten bedragen volgend jaar 5,65 miljard euro, de uitgaven zijn geraamd op 7,79 miljard.

Minister van Begroting Sven Gatz (Open VLD) heeft weliswaar besparingen aangekondigd, ten belope van 150 miljoen euro, maar die volstaan lang niet om een begroting in evenwicht te krijgen.

Dat is nochtans wel wat de Brusselse regering vorig jaar had beloofd, zei het Rekenhof donderdag in de commissie Financiën van het Brussels parlement. Het Rekenhof vreest de komende tijd alleen maar extra druk op een begroting van het Brussels Gewest die er al niet fraai voorstaat.

Strenger toezicht Europa

Het Rekenhof schetste een macro-economische context waarin de Europese Commissie de komende jaren strenger zal toezien op de Belgische overheidsfinanciën, en bijvoorbeeld uitzonderingen voor hulp aan Oekraïeners vanaf volgend jaar niet langer toelaat.

Het Rekenhof stipt daarnaast aan dat de lijst ontbreekt met uitgaven die gedaan worden in het kader van het Europees relanceplan. Het Brussels Gewest krijgt daar een kleine honderd miljoen euro voor, maar moet dan ook echt aantonen dat de projecten waar dat Europees geld voor bestemd is, gerealiseerd zijn.

Net zoals de vorige jaren bekritiseert het Rekenhof ook het buiten de begroting plaatsen van strategische investeringen door de Brusselse regering, waar in feite geen akkoord voor is met de Europese Unie.

In maart wordt een rating verwacht van Standard's and Poors. Er zijn afspraken gemaakt met het ratingbureau, geeft het Rekenhof aan, maar de Brusselse regering moet die ook waarmaken. Zo niet dreigt een ratingverlaging, en zullen de rentevoeten stijgen, wat weinig comfortabel is bij een al hoge schuld.

Evenwicht in 2026

In zijn meerjarenbegroting streeft Gatz naar een begroting in evenwicht tegen 2026, zo merkte het Rekenhof ook nog op. Daar zal structureel één miljard euro voor moeten worden gevonden, in inkomsten of uitgaven. Dat is schier onmogelijk. Het Rekenhof vraagt zich af hoe Brussel daar toe wil komen - iets waar de volgende regering zich over zal moeten buigen.

Het Rekenhof laakte verder het veelvuldig gebruik van ‘provisies’ in de begroting. Dat zijn potjes geld in de begroting die nog niet precies bestemd zijn. Voor het Rekenhof maakt dat de begroting niet transparant.

Tot slot stipt het Rekenhof nog de grote toename van de schuld aan. Die gaat bij ongewijzigd beleid van 11,4 miljard in 2024 naar 13,1 miljard in 2027. Ter vergelijking: in 2020 bedroeg die schuld nog maar 5,8 miljard.

Gatz: 'Investeringsregering'

Minister Gatz verdedigde bij de presentatie ten volle het regeringswerk van de afgelopen bestuursperiode. "Het was een investeringsregering," zo zei hij, die het Brussels Gewest en haar inwoners ten goede komt en er voor moet zorgen dat de middenklasse, die voor een fiscaal draagvlak zorgt, in Brussel blijft.

Zo is er de verhoging van het abattement voor de gezinswoning, het klimaatplan, met forse subsidies om woningen te isoleren, en het wegwerken van de wachtlijsten in de sociale huisvesting. Verder is geïnvesteerd in duurzame mobiliteit en de tunnels en is de werkzaamheidsgraad gestegen.

Wel gaf Gatz aan dat Brussel de enorme investeringen, onder meer in mobiliteit, steeds moeilijker zelf kan dragen. Hij verwees naar de jaren vijftig en zestig en later, toen de nationale regering het Atomium heeft laten bouwen, de metrowerken heeft gefinancierd en de aanleg van tunnels. Het kan als een oproep worden begrepen aan de federale overheid voor extra geld voor Brussel. "Investeren in Brussel draagt bij tot de welvaart van het hele land," zo zei Gatz nog.

Volgende week gaan de begrotingsbesprekingen verder en wordt Gatz ondervraagd door meerderheid en oppositie.