Russische ambassade in Ukkel is belangrijk spionnennest

De ambassade van Rusland aan de De Frélaan in Ukkel blijkt een belangrijke uitvalsbasis te zijn voor Russische spionnen. Vanuit Ukkel sturen ze gevoelige informatie door naar de burgerlijke en militaire buitenlandse geheime diensten van Rusland.

Dat schrijft De Tijd op basis van eigen onderzoek in samenwerking met de redactie van het Nederlandse programma Nieuwsuur van de openbare omroep NOS. Nadat in april 21 Russische diplomaten uit ons land en 17 diplomaten uit Nederland werden gezet, begonnen beide redacties een onderzoek naar spionage door de Russische ambassades. Vooral die in Ukkel blijkt een cruciale rol te spelen voor de Russische inlichtingendiensten.

"De ambassade is een minidorp met een communicatiecentrum met technologische en andere faciliteiten voor de Russische inlichtingendiensten," schrijft De Tijd. De krant kon insiders spreken en kreeg ook zicht op geheime documenten van de Belgische inlichtingendiensten. Daaruit blijkt dat Rusland in vergelijking met andere landen disproportioneel veel inlichtingenofficieren inzet op de ambassade.

Nog 50 à 60 spionnen

Tot de uitwijzing van de 'spiondiplomaten' waren er van de 220 mensen die werkten op het ambassadeterrein van 4,6 hectare 70 tot 80 inlichtingenofficieren. Zij maken deel uit van de SVR, de burgerlijke buitenlandse inlichtingendienst van Rusland, en de GRU, de militaire buitenlandse inlichtingendienst. "Alhoewel 21 diplomaten ons land moesten verlaten, bleef dus een legertje spionnen achter," aldus de zakenkrant.

De Russische inlichtingendiensten hebben in ons land elk een eigen afdeling, die telkens hun inlichtingenofficieren coördineren. Die coördinatie gebeurt vanuit Ukkel. Vanuit die uitvalsbasis wordt informatie doorgestuurd naar Rusland. Nog meer dan andere landen zou Rusland de dekmantel van diplomaat gebruiken voor spionagewerk. Zo pleegde een 53-jarige adjunct-handelsattaché hier al industriële en technologische spionage voor de SVR. Ook zou hij verschillende clandestiene pogingen ondernomen hebben om informanten te ronselen, blijkt uit gelekte informatie van de Belgische inlichtingendiensten.

21 diplomaten persona non grata

Wanneer Rusland hier diplomaten wil accrediteren geeft Staatsveiligheid een niet-bindend advies uit aan Buitenlandse Zaken. Gekende Russische inlichtingenofficieren worden niet altijd geweigerd. Zo kunnen er strategische belangen meespelen om gekende 'spiondiplomaten' toch het land binnen te laten.

Op 8 maart gaf Staatsveiligheid een lijst van namen door aan de regering. Hen het land uitzetten moest het spionageapparaat van de GRU en de SVR in België welgemikt raken. Drie weken later verklaarde België 21 Russische diplomaten persona non grata. De Tijd kon achterhalen om wie het ging, onder meer technisch personeel dat de communicatielijnen met Rusland moest verzekeren.

Onder meer de 57-jarige eerste secretaris Vladimir I., de 44-jarige attaché Dmitry C. en de 42-jarige Andrey G. waren lid van de 'technische lijn' van de SVR. Dankzij hun technische bijstand werden de communicatielijnen naar Rusland geëncrypteerd. Ook een IT-medewerker van de ambassade leverde belangrijke bijstand bij inlichtingenoperaties. Enkele uitgezette diplomaten waren actief als economische en politieke spionnen. Daarnaast werd ook een tiental officieren van de GRU het land uitgezet.

De uitzetting moest onder meer het risico op het transport van gevaarlijke technologie naar Rusland indijken. Alhoewel daarop embargo's gelden, bestond de mogelijkheid om apparatuur te transporteren via diplomatieke koffers. De Belgische inlichtingendiensten waarschuwen al langer voor de gevaren die kunnen uitgaan van de GRU-officieren. De GRU zit ook achter de vergiftiging van Sergej Skripal, een Russische ex-officier, in het Verenigd Koninkrijk in 2018, naast nog enkele andere aanslagen in Europa. Of de GRU ook hier al gewelddadig toesloeg, is niet duidelijk.

Ook de Europese Unie verklaarde in april dit jaar 19 Russiche diplomaten personan non grata. De 19 diplomatieke plaatsen werden echter niet geschrapt, waardoor Rusland nieuwe diplomaten en dus mogelijke spionnen kan sturen. België schrapte de 21 plaatsen van de uitgezette diplomaten wel. Twee officiers, van de SVR en de GRU, werden bewust niet op het vliegtuig gezet, omdat zij als verbindingsofficieren werken met onze inlichtingendiensten. België wilde de officiële communicatielijnen met de Russische inlichtingendiensten niet volledig dichtdraaien.

Spionageverloning uit Ukkel

De Tijd achterhaalde ook dat de Russische ambassade in Ukkel betrokken was bij een grote spionage in het buitenland. Wat al bekend was, was dat een Oostenrijkse kolonel dertig jaar lang voor Rusland spioneerde. "De informatie die de kolonel vergaarde, kostte levens", weet De Tijd. Militaire informatie die de kolonel te horen kreeg op NAVO-bijeenkomsten in Brussel speelde hij door naar de GRU.

In 2018 kwam er een einde aan zijn spionageactiviteiten. Hij werd toen op heterdaad betrapt toen hij enkele duizenden euro's cash kreeg van zijn Russische contactpersoon. In totaal zou hij honderdduizenden euro's verdiend hebben aan het werk dat hij deed voor Rusland. Het geld dat diende voor de spionage werd opgehaald door de Russische ambassade in Ukkel, blijkt uit onderzoek.