Sven Gatz en Alexia Bertrand (Open VLD): 'Schaf de VGC-raad af'

Een kleiner parlement, de afschaffing van de VGC-raad en gemeentefusies. Het zijn maar enkele van de voorstellen die Alexia Bertrand en Sven Gatz op het Open VLD-congres goedgekeurd kregen. Gooi daar nog een ophefmakende tweet en een dure metrolijn bovenop, en je hebt genoeg stof voor een dubbelinterview.

Brussels begrotingsminister Sven Gatz (Open VLD) is in z’n nopjes. “Ik ben zonet voor de tweede keer grootvader geworden,” zegt hij, wanneer hij samen met ons de kolossale Finance Tower binnenwandelt, waar federaal staatssecretaris voor Begroting Alexia Bertrand (Open VLD) kantoor houdt. De perikelen met de dure metro 3 kunnen zijn goede humeur niet bederven. Dat hij half Vlaanderen over zich heen kreeg omdat hij in een Tweet Vlaams Belangers gespuis had genoemd, evenmin.

Sven Gatz: “Ik had het voor alle duidelijkheid over de harde kern die daar in Brussel stond te betogen en onze democratie kapot wil maken. Hen noem ik fascisten en ik behoud mij dat recht. We zijn dat te veel aan het banaliseren.

Hoe keek u naar die berichten, mevrouw Bertrand?
Alexia Bertrand: Ik heb dat van ver gevolgd en gezien dat het voor veel debat heeft gezorgd. Sven had het ook over de openheid van onze stad en daar sluit ik me bij aan.

De timing deed wel wenkbrauwen fronsen. Het begrotingstekort was al bijzonder groot, de metroperikelen dreigen dat nog erger te maken en net dan komt u met zo’n tweet. Een afleidingsmanoeuvre?
Gatz: (wuift weg) Jullie denken dat alles wat wij ademen en doen, zelfs als wij naar het toilet gaan, met een bepaalde intentie gepaard gaat. Natuurlijk zijn wij geen kerstekinderen, maar wij hebben nog altijd gewone opinies. Namelijk: extreemrechts, ik moet er niks van weten. Ik ben een man van overtuigingen en ik wens mij daar niet voor te excuseren. Daarvoor doe ik aan politiek.

Nu we toch over de nieuwe metrolijn bezig zijn: wat dacht u toen u hoorde dat die 4,4 miljard euro gaat kosten?
Gatz: De kostprijs voor het stuk tussen Noord en Bordet is te hoog. Een offerte aan 130 procent van wat wij voorstelden, hadden we verwacht. Maar 250 procent, dat is obsceen. De kostprijs van een metrostation in Schaarbeek zou drie keer hoger zijn dan een metrostation in Parijs. Er is duidelijk een gebrek aan concurrentie op onze markt.

En nu?
Gatz: Als de onderhandeling met de aannemers niet lukt, moeten we een nieuwe aanbesteding uitschrijven, zodat de bedrijven die nu in Parijs aan de metro bouwen, kunnen meedoen. Maar we moeten ook de eigen zaken op orde krijgen. We zullen dus moeten besparen, wat al voorzien was. Na de verkiezingen moeten we kijken waar we al dan niet nieuwe inkomsten kunnen vinden.

Dus de beslissing voor de verlenging naar Bordet is voor na de verkiezingen?
Gatz: Er zijn ook nog de moeilijkheden onder het Zuidpaleis waar we oplossingen voor moeten vinden. Ik wil zo snel mogelijk klaarheid, maar niemand zal voor de verkiezingen definitieve beslissingen willen of kunnen nemen.

Is er nu geen ‘window of opportunity’? Er zitten hier twee ministers van Begroting, van dezelfde partij, allebei voorstander van de nieuwe metrolijn.
Gatz: U denkt dat wij de begroting en offertes zomaar kunnen regelen? (lacht) Wij beslissen niet alleen hé.

Bertrand: De bal ligt nu in het kamp van de Brusselse regering, die samen met Beliris de offertes moet proberen aanpassen. Zeggen dat de federale overheid vandaag moet bijspringen terwijl de offertes onredelijk zijn, is geen goed bestuur.
Gatz: Als je dat doet, geef je in de toekomst aan elke aannemer vrij spel om offertes van 250 procent van de geschatte kostprijs in te dienen.

De nieuwe metrolijn is in elk scenario duur, terwijl de Brusselse begroting er niet goed voorstaat. Wat zegt de begrotingsminister in elk van u over dit project?
Bertrand: Er zijn terugverdieneffecten die verdergaan dan mobiliteit alleen. Zo zijn er nieuwe wijken die zich kunnen ontwikkelen. Als we de metro niet hadden gegraven in de jaren 1960 en 1970, was Brussel niet de stad die het nu is.
Gatz: Ook toen was het een moeilijk verhaal. Door de oliecrisis zijn daar veel aannemers op failliet gegaan. Maar het moet aanvaardbaar blijven. Daarom werk ik de komende weken aan een plan waarin ik ook een aantal rode lijnen aangeef, die met de schuldgraad van het gewest te maken hebben.
Bertrand: Iedereen moet er natuurlijk in blijven geloven. Het probleem met dit soort projecten is dat ze politiek gebruikt worden door mensen die al minder overtuigd waren.

U bedoelt Ecolo?
Bertrand: Ze zijn nooit de grootste enthousiastelingen geweest.

Over naar jullie voorstellen om Brussel te hervormen. Zo willen jullie naar 50 parlementsleden: 40 Franstalige en 10 Nederlandstalige. Waarom?
Gatz: De bestaande structuren en verhoudingen zijn er gekomen om Frans- en Nederlandstaligen te laten samenwerken. Nu de pacificatie een feit is, kan het simpeler en met minder.
Bertrand: Er zijn in Brussel veel parlementsleden per inwoner. Té veel. Sommigen zijn minder actief en het is zeker doenbaar om als parlementslid in meer commissies te zitten. Burgers zouden zich ook meer betrokken voelen. Een kleiner parlement betekent ook een herwaardering van dat parlement. Maar wat echt nieuw is, zijn de taalgemengde lijsten.

Wat is het grote voordeel daarvan?
Bertrand: Dat MR en Open VLD ook voor het gewest op dezelfde lijst mogen staan, net zoals andere politieke families. Nu zeggen PVDA en PTB één partij te vormen, maar ze mogen niet op dezelfde lijst staan en in het parlement vormen ze twee groepen. Dat is niet coherent.
Gatz: De binaire opdeling is te absoluut en komt niet meer tegemoet aan wat de Brusselaars wensen.
Bertrand: Net daarom moet je ook van taalgroep kunnen veranderen.

Ook de raden en colleges van de Vlaamse Gemeenschapscommissie (VGC), de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie (GGC) en de Franse gemeenschapscommissie (Cocof) willen jullie afschaffen. Zijn die dan zinloos?
Gatz: We laten die politieke organen niet meer rond hun eigen as draaien, want daar komt het vandaag op neer. Nu beginnen we de agenda in het parlement met het gewest, sluiten we die af en beginnen we met de agenda van de GGC... Maak daar gewoon een commissie van. Hetzelfde geldt voor de VGC en Cocof. Maak daar één commissie van, waarbij Franstalige parlementsleden ook vragen kunnen stellen over het Nederlandstalig onderwijs, en vice versa.
Bertrand: Zo kunnen we van elkaar leren. Uiteindelijk gaat het over Brussel.

Dat we elkaar vragen stellen, is één ding. Maar Franstaligen zouden dan ook kunnen stemmen over pakweg de scholenbouw in het Nederlandstalig onderwijs?
Gatz: Ja. Dat klinkt zeer exotisch, maar we moeten toch geen schrik hebben van onze eigen schaduw? Als we van de historische budgetten voor de VGC en Cocof vertrekken, en we waken over de 20-80-verhouding Nederlandstalig- en Franstalig onderwijs, dan lijkt het me zeer werkbaar. Ik snap wel dat je die vraag stelt. Een aantal Franstaligen zullen ze ook stellen. Est-ce que les flamands vont voter pour la Cocof?

Ja, maar zij zijn met 40 en wij met 10.
Gatz: Toch is die gedachte ook bij hen soms ondraaglijk. Maar we denken dat het tijd is om de Rubicon over te steken.
Bertrand: Het is ook niet zo dat ze alle veertig hetzelfde denken. Deze werkwijze zal een echt Brusselgevoel geven.

Jullie willen gemeenten met minder dan 100.000 inwoners stimuleren om te fusioneren met een aangrenzende gemeente. Riskeer je met die grote, machtigere gemeenten niet een nog grotere blokkering van de werking van het Gewest?
Bertrand: Neen, want het is een dubbel debat. Enerzijds kunnen de kleinere gemeenten samenwerken voor een aantal bevoegdheden, die met nabijheid te maken hebben. Anderzijds moeten de bevoegdheidsverdeling tussen gemeente en gewest efficiënter. Zo is netheid vandaag gesplitst tussen gemeente en gewest. Dat heeft weinig zin.

Jullie willen een upgrade van het Engels in de dienstverlening door de overheden. Men slaagt er al niet in om alles in het Nederlands fatsoenlijk te organiseren. Waarom dan nog een taal erbij?
Gatz: Er wordt al Engels gesproken aan de loketten, laten we dat gewoon regulariseren. Voor complexere zaken zoals een bouwvergunning moet je wel kiezen tussen het Nederlands en het Frans. Voor de basisinfo kun je ook terecht in het Engels. Het is een moderne service die past bij een internationale stad als Brussel.
Bertrand: Het heeft ook een grote symbolische waarde. Brussel is de hoofdstad van Europa, maar we moeten niet op onze lauweren rusten. Ik zie de pleidooien voor Straatsburg (als enige zetel voor het Europees parlement, red.).

Tot slot: de lijstvorming. U bent lijsttrekker voor het Gewest, meneer Gatz?
Gatz: Dat is de aanname.

En u mevrouw Bertrand, waar staat u?
Bertrand: Op de federale lijst, vanuit Brussel. De vraag is dan of het een gemeenschappelijke lijst wordt met de MR, of niet. Maar ik begrijp dat het die richting uitgaat. Al zijn de gesprekken daarover nog preliminair.
Gatz: De sterren staan redelijk gunstig.

U zou vierde worden op die lijst?
Bertrand: Het zou ook de derde plaats kunnen zijn, dat moeten we nog bespreken.

Wanneer wordt het een goed verkiezingsresultaat voor Open VLD?
Gatz: We moeten beter doen dan de vorige keer. Is het niet in aantal zetels, dan in aantal stemmen.

Dat wordt niet evident zonder kopstuk en stemmentrekker Guy Vanhengel.
Gatz: Daar heb ik geen schrik voor. Gisteren begroetten veel mensen op straat mij met: ‘Hey, goeie tweet.’ Ik moet inderdaad zien dat ik goed scoor, maar het gaat om veel meer dan mij alleen. Ik heb hier een heel goeie as (wijst naar Alexia Bertrand, red.). En ik wil ook nieuwe mensen in positie brengen.

Wie dan?
Gatz: Die zullen u binnenkort onthuld worden.