Uitleveringsverdrag niet gebruikt voor vrijlating Vandecasteele

De regering heeft geen beroep gedaan op het uitleveringsverdrag met Iran om de vrijlating van Olivier Vandecasteele mogelijk te maken. Dat werd vrijdag vernomen in de omgeving van de federale regering.

Wel is gebruikgemaakt van artikel 167 van de Grondwet, dat bepaalt dat de regering verantwoordelijk is voor de buitenlandse betrekkingen. In dat kader is vastgesteld dat er een imminente, ernstige en continue dreiging was voor de Belgische veiligheid.

Dat heeft ertoe geleid dat de veroordeelde Iraanse terrorist Assadollah Assadi werd overgedragen en Vandecasteele dus kon worden vrijgelaten.

"Dit was de enige mogelijke manier", luidde het vrijdag in Belgische regeringskringen. "Artikel 167 is een rechtstatelijk instrument dat de Grondwet ons biedt. De marges van de rechtsstaat zijn gerespecteerd om onze landgenoot terug te krijgen."

Zoals bekend sloot ons land een verdrag af met Iran om gevangenen hun straf in het land van herkomst te laten uitzitten. Dat moest het mogelijk maken Vandecasteele over te brengen. Voor Iran was er duidelijk veel aan gelegen Assadi terug naar Teheran te krijgen. Assadi werd op 4 februari 2021 veroordeeld tot 20 jaar cel voor zijn rol in een verijdelde terreuraanslag tegen de Iraanse oppositie in Parijs.

Sindsdien kwamen er indicaties vanuit de veiligheids- en inlichtingendiensten dat België het mikpunt was van bedreigingen vanuit Iran. "De arrestatie van Olivier Vandecasteele was het rechtstreekse gevolg van wat de Belgische justitie had gedaan met de vermeende Iraanse diplomaat", luidde het. "Er is een een-op-eenverband tussen zijn arrestatie en de veroordeling van de vermeende diplomaat."

De afgelopen vijftien maanden heeft de regering alles in het werk gesteld om Vandecasteele vrij te krijgen. Alle hoop rustte daarbij op het overbrengingsverdrag. De Iraanse oppositie tekende bij het Grondwettelijk Hof echter beroep aan tegen dat verdrag. Het Grondwettelijk Hof schorste de tekst in eerste instantie.

Begin maart kreeg het dan weer wel groen licht, met die bedenking dat de slachtoffers van Assadi de kans moesten krijgen naar de rechter te stappen tegen een eventuele vrijlating van Assadi. Het verdrag is op 18 april in werking getreden, maar de procedure langs die weg had dus nog maanden in beslag genomen.

Bovendien, werd opgemerkt, was de straf van Vandecasteele in Iran al eens opgetrokken van 28 jaar cel naar 40 jaar cel en 74 zweepslagen. "We wisten dat er nog een zwaardere straf in de lucht hing." Komt daar nog bij dat Iran de voorbije maanden twee Europeanen heeft geëxecuteerd en nog een derde tot de doodstraf heeft veroordeeld.

Daarom sloeg de regering een andere richting in, om dus bij dat artikel 167 van de Grondwet uit te komen. Om dat mogelijk te maken, wordt een koninklijk besluit genomen dat een "imminente, ernstige en continue dreiging" vaststelt.

Intussen zitten er dus geen landgenoten meer in een Iraanse cel. Dat geldt wel nog voor de Zweedse professor Ahmadreza Djalali. Beide dossiers waren voor ons land gescheiden, luidde het. "Al zeven jaar dringt de regering er in elk gesprek op aan dat Djalali zou worden vrijgelaten, net als de andere 25 Europeanen die onschuldig in een Iraanse cel zitten, maar voor ons waren die zaken gescheiden."