Waarom de Brusselse kinderbijslag alweer aan herziening toe is

De Brusselse kinderbijslag is amper twee jaar oud en hij moet alweer herzien worden omdat hij te duur is. Maar had de regering dat niet kunnen zien aankomen? En wat nu? De kinderbijslag in 5 vragen.

Door de zesde staatshervorming ging de kinderbijslag van het federale niveau naar de gewesten. In 2018 klopte het Brussels Gewest triomfantelijk haar kinderbijslag af, die vanaf 1 januari 2020 van kracht ging. Nu, amper twee jaar later, waarschuwt bevoegd minister Sven Gatz (Open VLD) in Le Soir voor de financiële houdbaarheid van het systeem, dat volgens hem hervormd moet worden.

1. Wat is er aan de hand?
De Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie (GGC) in Brussel krijgt 950 miljoen euro per jaar van de federale overheid voor het uitbetalen van de kinderbijslag. Brussel dreigt nu jaarlijks 50 à 100 miljoen euro meer te besteden dan het krijgt. Voor 2022 zou het gaan om een bedrag van 80 miljoen euro. Structurele tekorten dus, die moeten worden weggewerkt wil Brussel, dat al een enorme schuldenberg met zich meetorst, zijn kredietwaardigheid bij de ratingbureaus niet zien zakken. Daardoor zou geld bijlenen om de bestaande schulden af te lossen duurder worden, waardoor het gewest zich nog dieper in de schulden zou steken.

2. Hoe komt dat?
Gatz zelf geeft drie verklaringen: de grote volumes, waardoor kleine veranderingen direct een groot effect hebben. De inflatie, die ongezien hoog is, waardoor ook de uit te keren bedragen aan de gezinnen al meermaals omhoog moest. En het feit dat niet alleen statuten zoals werkloze, gepensioneerde etc. extra toeslagen krijgen, maar ook mensen die minder verdienen dan 35.000 euro per jaar.

Komt daarbij dat de kinderbijslag sowieso voor een jaarlijks tekort van dertig miljoen euro ging zorgen. Van meet af aan was duidelijk dat het overnemen van de federale kinderbijslag geen budgetneutrale operatie zou zijn, vooral omdat men, in tegenstelling tot in Vlaanderen, ook de kinderen uit het oude systeem in het nieuwe, genereuzere systeem heeft ingekanteld. Én omdat men in hogere sociale toeslagen voorzag. In een stad als Brussel waar vier op de tien kinderen in armoede opgroeit, scheelt dat een serieuze slok op de borrel.

3. Had Brussel dit kunnen zien aankomen?
Ja en neen. Ja, omdat men van meet af aan wist dat het toch minstens een tekort van dertig miljoen euro ging opleveren. Dat vond toenmalig minister van Begroting Guy Vanhengel (Open VLD) toen niet erg. "Op een begroting van 4 miljard euro mag dat geen moeilijkheden opleveren, als de politieke wil er is", zei hij daarover. Maar nu lijkt die keuze toch moeilijkheden op te leveren. Dat werken met inkomenscategorieën in plaats van statuten extra ging kosten, was eveneens te voorzien.

Neen, omdat de inflatie nu echt wel ongezien hoog is. Niemand had corona en de daaropvolgende economische heropflakkering kunnen voorspellen, net zomin als de oorlog in Oekraïne, die voor dure grondstoffenprijzen zorgt. Daardoor is het afgelopen jaar de spilindex al vier keer overschreden, wat de uit te keren bedragen snel de hoogte in jaagt.

Daar tegenover staat dat de federale dotatie voor de kinderbijslag, dus wat het Gewest ontvangt om de bijslag te betalen, óók geïndexeerd wordt. Maar daar zou wat vertraging opzitten, waardoor een spreidstand effectief voor een kloof kan zorgen.

4. Zit Vlaanderen ook in de problemen?
Neen. In Vlaanderen was de kinderbijslag altijd al gepland als budgetneutraal. Er wordt zelfs in gesnoeid, doordat de kinderbijslag - of groeipakket zoals dat daar heet - niet automatisch geïndexeerd wordt. Eerst ging het bedrag jaarlijks met twee procent omhoog, en dat is nu nog eens gehalveerd. Die ene procent stijging per jaar is ver verwijderd van de jaarlijkse stijging van de Brusselse kinderbijslag, waardoor de Vlaamse variant een stuk betaalbaarder blijft.

Organisaties zoals de Gezinsbond verzetten zich wel tegen het gesnoei in Vlaanderen. Ze vinden het Brussels model net goed omdat het beter tegen kinderarmoede beschermt, en hopen dat de Brusselse regering daar nu niet op terugkomt. De Vlaamse gezinnen verliezen veel meer koopkracht dan de Brusselse. Maar daartegenover staat dus dat de Brusselse kinderbijslag een gat in de begroting slaat.

5. Wat moet Brussel nu doen?
Dat is de grote vraag. In het Brussels parlement gaf Sven Gatz vanmiddag aan geen indexsprong te willen doorvoeren. Verder liet hij niet in zijn kaarten kijken, en wilde hij, in weerwil van wat enkele parlementariërs hem vroegen, geen voorafname doen op het debat door nu al een paar concrete voorstellen te lanceren.

Eerder wil hij de al lang geplande evaluatie in 2023 afwachten, de zogenaamde 'spending review'. "Van daaruit kunnen we dan budgettaire keuzes maken." Wordt ongetwijfeld vervolgd.