Wat is CETA nu eigenlijk?

Wallonië en het CETA-verdrag beheersen het wereldwijde nieuws. De Europese top in Brussel eindigt vrijdagavond, maar het ziet er niet naar uit dat het verdrag dan al ondertekend zal zijn door België. Intussen heeft iedereen een mening, maar weten weinigen waarover het gaat. BRUZZ zocht het even uit.

Wat is het CETA-verdrag?
Het Comprehensive Economic and Trade Agreement (CETA) is een handelsverdrag tussen de Europese Unie en Canada. De onderhandelingen startten in 2009 en duurden tot 2014, toen het ook officieel werd voorgesteld. Normaal zou het verdrag volgende week, op 27 oktober, door alle EU-leden ondertekend moeten zijn.

Het verdrag moet onder andere de invoertaksen opheffen om de export tussen beide partners te vergemakkelijken en de restricties versoepelen op openbare aanbestedingen. Dit komt beide economieën ten goede, daar is iedereen het over eens.

Verder is er ook een luik rond onderzoek en ontwikkeling en de betere bescherming van intellectueel eigendom.

Waarom is er dan kritiek?
De discussie die nu oplaait, gaat niet over de versoepeling van import en export. Het grootste struikelblok in het CETA-verdrag is het Investor-State Dispute Settlement, of ISDS. Dit systeem, dat al deel uitmaakt van eerdere vrijhandelsakkoorden én ook van de onderhandelingen met Amerika voor het TTIP-verdrag, is een aparte arbitrageprocedure voor buitenlandse investeerders. Hierdoor kunnen buitenlandse bedrijven overheden aanklagen als die wetten invoeren die hun financiële belangen schaden.

Omwille van de kritiek had de Europese Unie dit principe al veranderd naar het Investment Court System (ICS). Het aangepaste arbitragemechanisme is transparanter, omdat er deze keer vijftien permanente panelleden worden aangesteld die zelf nooit als raadgever of jurist hebben opgetreden bij investeringsdossiers. Ook kunnen beide partijen voortaan in beroep gaan.

Twistpunt blijft dat deze procedure enkel geldt voor buitenlandse investeerders. Binnenlandse bedrijven kunnen nieuwe regels niet op een dergelijke manier aanklagen.

Als gevolg daarvan zijn tegenstanders ongerust dat de Europese sociale en milieunormen op de helling zullen komen te staan onder invloed van de Canadese bedrijven. Critici zijn immers bang dat overheden bepaalde maatregelen niet durven nemen, of zelfs terugdraaien, net omdat hen mogelijk een torenhoge boete boven het hoofd hangt.

Verder is ook het voorzorgsbeginsel een punt van bezorgdheid. In Europa komt pas iets op de markt als het veilig is, terwijl het in Canada en de VS van de markt wordt gehaald als het gevaarlijk is. In juridische kringen is er onenigheid of dit beginsel goed bewaard blijft in het akkoord.