4.000 Brusselse gezinnen uit hun huis gezet in één jaar tijd

Het aantal uithuiszettingen in Brussel was altijd een grote onbekende. Onderzoek op basis van gegevens van de vredegerechten door Bru-Home leert nu dat dit er 3.908 waren in 2018. Niet verrassend gebeurt het vaker in het armere noordwesten dan in het rijkere zuidoosten. "We hopen hiermee het onderliggende probleem aan de kaak te stellen."

Bru-Home is een onderzoeksproject gesteund door Innoviris, een gewestelijk instituut dat wetenschappelijk onderzoek bevordert. Onderzoekers van de VUB en ULB onderzochten hoeveel juridische uithuiszettingen er precies zijn. Dat was immers nog niet geweten. De resultaten van dat onderzoek zijn nu bekend.

In het Brussels gewest werden in 2018 exact 3.907 mensen uit hun huurhuis gezet. Dat betekent dat er op 100 huurpanden 1,3 uithuiszettingen zijn. Die verhouding, de 'eviction rate', is hoger in het noordwesten dan in het rijkere zuidoosten van het gewest. "Maar ook in rijkere gemeenten worden mensen uit hun huis gezet," zegt onderzoekster Eva Swyngedouw (VUB). "het verschil is niet zo groot."

Omdat het gerecht de digitale revolutie nog voor zich heeft, moesten de onderzoekers gaan grasduinen in de papieren vonnissen van de 18 gerechtelijke kantons van Brussel. Een titanenwerk. "En een primeur voor België," zegt Swyngedouw.

Daardoor is vergelijken met andere gewesten of met buitenlandse steden wel erg moeilijk. "Maar sowieso zien we dat uithuiszettingen voornamelijk een stedelijk fenomeen zijn", zegt Swyngedouw.

Achterstallige huur

In bijna 8 op de 10 gevallen werden de huurders uit huis gezet vanwege achterstallige huurlasten en -kosten. Andere redenen zijn het niet willen vertrekken nadat het contract al is afgelopen, of beschadigingen. Soms is het een combinatie van die redenen.

Het gaat hierbij trouwens enkel om huurders die van de vrederechter een vonnis kregen dat hen verplicht hun huurhuis te verlaten. "De administratieve uithuiszettingen door de burgemeester, bijvoorbeeld uit kraakpanden, en de illegale uithuiszettingen door de eigenaar zelf, zijn hier niet in meegeteld," aldus Swyngedouw. "Dit is dus maar het topje van de ijsberg."

Gezinnen van vreemde herkomst

De onderzoekers kwamen ook veel te weten over de huurders zelf. Die zijn in twee op de drie gevallen niet in België geboren. "Dat is ook wel eigen aan de Brusselse bevolkingsstructuur," zegt Swyngedouw.

Daar zitten vermoedelijk ook vaak gezinnen met kinderen tussen, want twee derde van de uitgezette huurders is geboren tussen 1970 en 1989. "Al moet dat nog verder onderzocht worden."

Het zijn ook vaker mannen dan vrouwen die uit huis worden gezet - of het zijn voornamelijk de mannen op wiens naam het huurcontract staat. Van die huurders komt 60 procent niet opdagen op het proces bij het vredegerecht.

Vooral privé-eigenaars

Ook over de eigenaars die de huurders eruit lieten zetten, sprokkelden de onderzoekers heel wat informatie. Zo is 7 op de 10 privé-eigenaar. Het overige aandeel bestaat uit bedrijven, huisvestingsmaatschappijen voor sociale woningen, of sociale verhuurkantoren.

Wat opvalt: bij uithuiszettingen in het stadscentrum woont de eigenaar vaker in hetzelfde pand of in dezelfde wijk als de huurder. Bij panden in de periferie wonen de eigenaars vaker buiten Brussel.

Tegenstrijdige resultaten

Omdat het om uniek onderzoek gaat is vergelijken met andere regio's of steden moeilijk. Wel probeerden de onderzoekers na te gaan of er nu meer huurders uit hun huis worden gezet dan vroeger, wat aannemelijk is, gezien de huurprijzen de laatste jaren nog gestegen zijn.

Daarom vergeleken ze in twee kantons de resultaten uit 2018 met die van 2014. Met tegengestelde resultaten: In Laken is het aantal uithuiszettingen gestegen, in Molenbeek net gedaald. "Dat kan te maken hebben met een nieuwe vrederechter, maar dat weten we eigenlijk niet," aldus Swyngedouw.

Nieuwe ordonnantie

De onderzoekers hopen met dit onderzoek het fenomeen zelf aan te kaarten, maar ook de dynamieken die er de grondslag van vormen. "De uithuiszettingen zijn een uiting van de problemen rond het huizentekort, de hoge huren en de slechte staat van de huurwoningen. Deze cijfers moeten iets in beweging zetten. Bevoegd staatssecretaris Nawal Ben Hamou (PS, red.) is bezig met dit thema en springt op de kar. Hopelijk kan dit op lange termijn leiden tot een jaarlijkse monitoring," aldus Swyngedouw.

Ook staatssecretaris Ben Hamou zelf is positief hier eindelijk concreet zicht op te hebben. "Deze studie, die op mijn verzoek werd uitgevoerd, toont aan dat uithuiszettingen beter moeten worden voorkomen. Een voorontwerp van ordonnantie wordt nu opgesteld en binnen de regering besproken. Dat ontwerp wil uithuiszettingen zoveel mogelijk voorkomen - met name door de begeleiding en doorverwijzing te verbeteren, en dit in elke fase van de procedure die tot een uithuiszetting kan leiden."