'Adil is nog niet gezien door zijn ouders, maar de simplismen zijn daar al'

Thomas Devos is coördinator straathoekwerk bij JES en actief als straathoekwerker in Kuregem. Bij de rellen van zaterdag in Anderlecht trokken zijn straathoekwerkers zelf de straat op om de gemoederen te kalmeren. Hij schreef daarna dit opiniestuk.

Met zwaarte in het hart kwam ik deze avond terug uit de wijk. Vrijdagavond is Adil gestorven. Adil hielp af en toe bij onze jeugdwerking in de Caravan op de Abattoir. "Je kunt niet geloven hoe graag de kleintjes hem hadden, Thomas." Goedlachs en respectvol, verdreef zijn tijd veelal sleutelend aan zijn brommer bij mij om de hoek. Net zoals velen hield Adil zich blijkbaar niet aan de Coronamaatregelen. Bij een controle vluchtte hij weg op zijn scooter. Hij heeft de achtervolging niet overleefd.

Mijn gedachten gaan uit naar de familie, die in deze tijden hun zoon moeten verliezen, en zelfs geen waardig afscheid kunnen nemen door de Coronacrisis. Mijn gedachten gaan uit naar de vrijwilligers die een vriend verliezen. Mijn gedachten gaan uit naar mijn collega's die vannacht de straat op gingen om toch relletjes te proberen verhinderen, terwijl hun jongere juist het leven liet.

Daarbij moeten enkele bedenkingen me van het hart. Ik vroeg de vrijwilligers, de jongeren uit de wijk, hoe ze zich voelden. "J'ai la haine, Thomas. Adil kon elke jongere zijn uit de Brusselse wijken. Ca pourrait être moi, ça pourrait être mon petit frère. Une bête enroule, puis t'es mort. Er komt een onderzoek, er komen misschien excuses, en het leven gaat verder. Vorige zomer werd Mehdi doodgereden aan het Centraal Station. Ongeluk. Vorige winter werden twee jongeren van hun scooter gereden in Molenbeek. Been kwijt, ongeluk. In 2017 werd een jong koppel in de Louizatunnel van hun motor afgereden. Ongeluk. Notre vie, Thomas, vaut moins que celle d'un autre."

Ik liet hen deze avond met deze bedenking, hun verdriet en hun frustratie verweesd achter. Andere jongeren gingen anders met hun frustraties om. Ik stond ertussen toen ze de politie bekogelden. Ik stond ertussen toen de politie terug chargeerde. Het is verwonderlijk hoe je als blanke man een charge recht in de ogen kan kijken, om die vervolgens je te zien passeren. Ik voldoe niet aan het profiel relschopper. Safe. Mijn gespreksgenoten, hoewel ze niks met de relletjes te maken hadden, verscholen zich in de sportzaal. Ze voldoen al jaren aan het profiel. Een matrak vliegt snel in het rond. Schuldig of onschuldig, ik weet dat veel jongeren liever vluchten voor de politie.

De Coronacrisis legde de laatste weken al de tekortkomingen in de zorg bloot. Corona legt nu een andere systeemproblematiek bloot. Adil is de eerste dode ten gevolge van de Coronamaatregelen. Hij had maar niet moeten vluchten, lees ik. Ondertussen worden zijn dood en de relletjes gerecupeerd voor extreemrechtse propaganda, zonder analyse, zonder oplossingen. Buiten, lees ik. Adil is nog niet gezien door zijn ouders, maar de ranzige simplismen vliegen de wereld al in.

Corona maakt geen onderscheid tussen mensen. Mensen doen dat wel. Een nachtelijke scooterrit in Anderlecht is geen straatfeest in Izegem. En volgend jaar zal ik misschien weer verweesd wegwandelen van enkele vrijwilligers.

Eerlijk en transparant onderzoek

Ik kan hierbij in eerste instantie enkel oproepen tot enig medeleven en respect voor de familie, zowel bij de relschoppers als bij de opiniemakers en iedereen ertussen. Vervolgens ook tot een eerlijk en transparant onderzoek.

En als we het later over de relletjes gaan hebben, en over harder en kordater straffen: bedenk dan dat de politie al jaren onderbemand is, dat justitie een achterstand van twee tot zes jaar heeft, dat de gevangenissen overvol zijn, en dat we één van de hoogste recidivecijfers van West Europa hebben. Bedenk dan dat er te weinig plek is op Brusselse scholen voor alle ketten, en dat sommige scholen bij tijd en wijlen onvoldoende geld hebben om nieuw lesmateriaal te kopen. Je continue...? En dat binnen dit systeem niet iedereen gelijk is. Dus maak dan dat het systeem een normaal niveau heeft, hetgeen we ergens op papier gezet hebben, waar we ooit voor gestemd hebben, en maak dat het gelijk is voor iedereen, alvorens mee te gaan in een causale analyse over ras en religie.