Bij het mobiele wassalon: 'De babbel is belangrijker dan de douche'

Spiegeltje aan de mobilhomewand

De wekelijkse afspraak is een initiatief van twee vzw’s die vooral op vrijwilligers draaien: Rolling Douche doorkruist sinds vorig jaar het gewest met een mobilhome, Bulle doet sinds begin dit jaar hetzelfde met een bestelwagen met was- en droogmachines. Twee keer per week staan ze op dezelfde plek, als was het een sanitair blok op wielen in camping Brussel. ‘s Vrijdag aan het Zuidsta­tion, ‘s maandags op het Flageyplein.

Wie langskomt voor een was- en douchebeurt gaat niet alleen schoon naar huis, maar tankt ook zelfvertrouwen. Daklozen die dagenlang geen spiegel hebben gezien, kijken na het douchen weer voorzichtig naar zichzelf aan de deur van de mobilhome. Aan diezelfde deur scheren de mannen zich ook. We zien hoe een Afrikaan in colbertjasje zijn tijd neemt voor een scheerbeurt, vervolgens zijn rug recht en het plein opstapt.

“Dit gaat niet enkel over schoon zijn,” vertelt Alexandre Vandaele, een van de vrijwilligers van Bulle. “Mensen krijgen hier wat eigenwaarde terug. Niet enkel door die wasbeurt en de kleren die ze krijgen. Het belangrijkste is misschien het sociaal contact dat ze hier vinden. Daklozen die niets moeten weten van sociale centra of Samusocial komen toch bij ons en vinden er een luisterend oor. Wij controleren hen niet. Als ik mensen zie die net uit de gevangenis komen, vraag ik niet waarom ze daar zaten.” Vandaele ziet dan ook geregeld daklozen die alleen komen praten en niets te wassen hebben. “Deze plek kan de vonk zijn voor een nieuwe start.”

Nathan is een van die daklozen, die hier een springplank zoekt naar een gewoon leven. De 37-jarige Ivoriaan woont een jaar op straat, maar ook hij ziet er pico bello uit. “Ik woon in Sint-Pieters-Woluwe, waar ik vroeger een appartement had,” zegt hij. “Daar voel ik me als dakloze veel veiliger dan rond het Zuidstation, waar je nooit weet of de boel gaat ontploffen.”

De Woluwenaar is vandaag vooral gekomen om over zijn situatie te spreken met een van de vrijwilligers. Vijftien jaar geleden trok hij als student naar Frankrijk, ooit had hij ook een arbeidsvergunning in ons land. “Ik moet eigenlijk gewoon een domicilieadres vinden, heb ik net gehoord. Dan kan ik een job zoeken en verder met mijn leven.”

Het voorbije jaar was geen lachertje voor Nathan, die in België ook een dochtertje van vier heeft. “Op straat wonen is één ding. Maar echt pijnlijk is dat ik nu geregeld geld moet vragen aan mijn familie in Afrika. Terwijl het andersom hoort te zijn. Bij mij is het zoals bij veel Afrikaanse migranten: mijn familie heeft gespaard voor mijn reis en mijn studies en ik ben het die geld naar Afrika zou moeten zenden. De voorbije jaren is dat trouwens vaak gelukt, maar nu niet meer.”

Walter Capiau

De sfeer in het pop-upcafé is gemoedelijk. De meeste bezoekers zijn dan ook habitués. De 68-jarige Nederlandstalige Roger zit zwijgend naast een rokende Roma-oma die haar kleinkinderen in het oog houdt. Wie niet beter weet, kan er een oud koppel in zien, dat elkaar ook zonder woorden begrijpt. Roger houdt een knipsel uit de krant De Morgen in de hand, waarin bericht wordt over de dood van televisiepresentator Walter Capiau. Als een Franstalige dakloze het woord tot hem richt legt hij met gloed uit wie Capiau was. “En dan riep heel dat publiek dus Hoger!”

Waarom Roger dakloos is, lost hij niet echt. Een van de vrijwilligers legt uit dat Roger een soort idealist is. “Hij observeert voortdurend wat er fout gaat in Brussel en dan schrijft hij daar brieven over. Zonder Roger zouden we hier veel slechter af zijn.” Roger knikt zwijgend.

Onder de gezellige oppervlakte doemt af en toe een afgrond op. Zo is de meest verrassende dakloze een oudere Britse dame van stand – oorbellen, classy accent, maar ook een trainingsbroek - die ervan overtuigd is dat ze vervolgd wordt door de staatsmaffia. Een Zuid-Amerikaanse lotgenoot stopt zijn energie en weinige centen dan weer in rechtszaken. Tegen het OCMW, tegen Theo Francken en Maggie De Block, maar evengoed tegen hulporganisaties als Unia, Samusocial en Mrax.

Terwijl de bezoekers vertellen, draaien de was- en droogmachines en loopt de douche. Bulle is aan zijn achthonderdste wasmachine toe, terwijl Rolling Douche begin dit jaar aan de duizendste douche zat. Als het aan de twee vzw’s ligt, worden die activiteiten snel uitgebreid en komt er ook echt personeel. “Tegenwoordig ben ik vaak drie à vier dagen fulltime bezig met Bulle,” legt Norma Douxchamps uit. “Zoals alle vrijwilligers doe ik dat gratis, maar ik moet natuurlijk wel van iets leven.” Het liefst zouden de verenigingen hun activiteiten uitbreiden tot een mobiel sociaal dorp, waar de bezoekers bijvoorbeeld ook een kapper of een straatverpleger vinden.

Twee heren die hun weg naar de kapper wel zouden vinden, zijn Alex en Mohammed. De twee vijftigers vormen een olijk duo. De eerste is Oekraïner, klein en ronduit de vrolijkste van alle aanwezigen. “Het belangrijkste in het leven is l’amour,” drukt hij ons met een uitgestreken gezicht op het hart, “l’amour, l’amour, l’amour, trois fois par jour!” (schatert het uit)

Mohammed is dan weer een rijzige man, die de boel stilletjes gadeslaat. Wat de twee bijeenbracht, is een voor de hand liggend gespreks­onderwerp: hun vrijwel identieke lange grijze baard, die ze beiden combineren met een kale knikker. De heren wisselen de nodige complimenten uit over elkaars kinhaar. “We are from the international club of beards,” verklaart Alex plechtig.

Zo goedgeluimd als de daklozen vandaag zijn, zo nijdig kunnen ze worden als de rollende douche een half uur te laat komt. “Ik zie dat meer als een bewijs dat ze ons aanbod echt nodig vinden,” vertelt Pascal Biesemans, die voorzitter is van Rolling Douche. “Neem nu de zomervakantie. Als we uitzonderlijk eens tien dagen niet komen omdat de vrijwilligers op reis zijn, deel ik adressen uit van alle plekken waar ze terechtkunnen. Wat blijkt? Een groot deel wacht gewoon tot we terug zijn. “On t’a attendu,” is dan de laconieke commentaar. “Op zulke momenten weet je wel waarom je dit doet.”

(*) Abdel is een schuilnaam