Bijna 170 migranten in kraakpand in Jette, maar niemand weet wat te doen

167 krakers bezetten momenteel een verlaten kantoorgebouw in Jette, van wie het merendeel transitmigranten. De eigenaar weet niet waar hij de mensen naartoe kan sturen, de gemeente evenmin. “Zonder alternatieve opvang wil ik hen niet op straat zetten, maar dit is even onmenselijk en gevaarlijk.” Er zijn al vijf Covid-19-gevallen vastgesteld in het gebouw. Maandagochtend volgt een overleg tussen de gemeente, het Gewest en de federale regering. Met als hamvraag: waar moeten de dakloze migranten heen?

De krakers zijn ingetrokken in een leegstaand pand van vzw Damiaanactie in de Honoré Longtinstraat 44 in Jette. Een ontwikkelaar wilde daar eigenlijk kantoren inrichten, maar kreeg daar nooit een bouwvergunning voor. Het gebouw is daarom opnieuw verkocht begin dit jaar. Of toch bijna: er is een koper, maar de akte is nog niet getekend.

“Ondertussen blijven wij dus verantwoordelijk”, zegt Ludo Van den Kerckhove, CEO van vzw Damiaanactie, “maar de situatie is ons volledig boven het hoofd gegroeid.” Want waren er in maart nog 15 personen, dan werden dat er eind augustus plots een 90-tal en momenteel in totaal al 167. “Deze opvang maakt reclame voor zichzelf, vrees ik.”

De 167 personen zijn allemaal alleenstaande volwassen mannen, zegt Juliette Meunier aan BRUZZ. Zij volgt als bemiddelaar al sinds maart de situatie in de Longtinstraat op, als lid van Le Comité. Dat is een burgerplatform dat bij de start van de lockdown is ontstaan om migranten uit het Maximiliaanpark onderdak te helpen vinden.

“We wisten dat een veertigtal mensen het gebouw waren ingetrokken en hebben toen onmiddellijk de eigenaar, de politie en gemeente verwittigd van hun aanwezigheid”, zegt Meunier. (Lees verder onder de foto)

Door het moratorium op uithuiszettingen tijdens de coronacrisis wilde Ludo Van den Kerckhove als eigenaar van het gebouw de mensen niet onmiddellijk vragen te vertrekken. Ze waren toen ook nog maar met een vijftiental, dacht hij, al spreekt Meunier over 40 personen. De politiezone Brussel-West bevestigt dat zij al sinds maart af en toe zijn langsgegaan in het pand en dat er gezien het moratorium beslist is om de bewoners te gedogen.

De bewoners kregen door de wijkagenten uitgelegd dat zij één bubbel waren en de maatregelen moesten volgen. Maar toen dat moratorium eind augustus verliep, was de groep al een pak groter. Dus vroeg de vzw Damiaanactie aan Le Comité om alle bewoners op 11 september te laten vertrekken. Net toen begonnen enkele bewoners symptomen van Covid-19 te vertonen.

“Om ervoor te zorgen dat we niemand ziek de straat op zouden sturen, is Artsen Zonder Grenzen langsgekomen om zeven bewoners met symptomen te testen”, legt Meunier uit. “Vijf bewoners hebben positief getest. Zij zijn twee weken in een opvanghotel in quarantaine gegaan en nadien teruggekeerd.”

Daarna is de vraag tot vrijwillig vertrek wat verloren gegaan. Van den Kerckhove drong aan bij de gemeente, maar intussen bleven de bewoners toestromen. Zelfs Le Comité heeft geen volledige controle meer op wie er vandaag verblijft. Van de 167 aanwezigen wilden slechts 90 personen aan Meunier zeggen wie ze zijn. Van hen willen 60 personen geen asiel aanvragen in België.

De overige 30 hebben dat wel gedaan, maar slechts twee personen zijn aanvaard. De anderen zijn dus uitgewezen. Verder zouden er nog twee dakloze Brusselaars in het gebouw verblijven. Er hebben in de loop van de crisis tijdelijk enkele minderjarige jongens gewoond, zelfs van 11 tot 13 jaar oud, maar zij zijn door Le Comité naar andere opvangstructuren georiënteerd.

“Soms willen ze echt niet vertrekken naar officiële structuren”, zegt Meunier. “En tijdens een pandemie zet je niemand op straat, punt.” Ze wil benadrukken dat de bewoners zich "ongelooflijk goed hebben georganiseerd" en dat ze rustig en conflictvrij samenleven.

Elektriciteitsnet

Artsen Zonder Grenzen wil voorlopig enkel bevestigen dat zij ter plaatse zijn geweest in september. “We hebben inderdaad Covid-besmettingen vastgesteld en gezien dat het gebouw geen gezonde plek is voor deze mensen”, aldus hun woordvoerster Céline Ronquetti.

“We zijn nu in gesprek met de gemeente Jette en met Dokters van de Wereld om samen een betere oplossing te zoeken, zowel met de pandemie als met de wintermaanden in het vooruitzicht.”

Geen gezonde plek en ook geen veilige, zegt eigenaar Van den Kerckhove. “Aangezien het gebouw leegstond voor verkoop, was de water- en elektriciteitstoevoer afgesloten. De bewoners hebben zichzelf daar zelf weer toegang toe verschaft. Het ligt er nu vol draden, hier en daar met een zekering bloot, waarop waterkokers staan of gsm’s worden opgeladen”, vertelt hij. “Als ze dat een beetje verkeerd gebruiken, kan er brand ontstaan of elektrocutie.”

Van den Kerckhove voelt zich nu met de rug tegen de muur gezet: zijn verzekeraar wil eind deze maand de polis voor het gebouw stopzetten, als er geen oplossing komt. “Dan kan ik niet anders dan een aanvraag tot ontruiming indienen, want stel je voor dat er een ongeval gebeurt”, vertelt hij. "Anderzijds blijven wij een humanitaire ngo. Mijn personeel dringt erop aan dat er een menselijk alternatief komt om hen op te vangen.” De vzw heeft nu een ultimatum gesteld aan de gemeente Jette: maandag willen ze een concrete oplossing voor de situatie.

Burgemeester Hervé Doyen (CDH) van Jette zal maandagvoormiddag inderdaad een overleg bijeenroepen. Hij houdt een videoconferentie met de politie, het OCMW, de kabinetten van minister-president Rudi Vervoort (PS), minister van Gezondheid Alain Maron (Ecolo), staatssecretaris voor Huisvesting Nawal Ben Hamou (PS) en de daklozenopvang Bruss’Help.

De burgemeester hoopt verder dat het kabinet van federaal staatssecretaris voor Asiel en Migratie Sammy Mahdi (CD&V) het overleg zal volgen. Persoonlijk ziet Doyen zichzelf enkel als bemiddelaar. “De eigenaar heeft nooit een aanvraag tot ontruiming ingediend, dus er is nog geen juridische procedure gestart”, zegt de burgemeester. “Dan kan de politie en het parket nog niets doen. En wij als gemeente evenmin, want het is een privégebouw.”

Daklozenopvang

De gewrongen positie van vzw Damiaanactie komt mede door een gebrek aan duidelijke, alternatieve opvang in Brussel. Volgens Meunier zijn enkele bewoners aangekomen na de ontruiming van de voormalige rijkswachtkazerne in Elsene, eind augustus. Een ander deel zou zelfs door de politie in het Maximiliaanpark zijn getipt over het kraakpand. “Minstens drie bewoners zijn doorgestuurd op aanraden van een politieagent”, stelt Meunier. De politiezone Brussel-Hoofdstad-Elsene, bevoegd voor het Maximiliaanpark, laat weten daar niet van op de hoogte te zijn.

Meunier noemt het bijzonder laat dat iedereen pas sinds eind september samen rond de tafel zit. "De gemeente en politie waren al sinds maart op de hoogte en toch is minister Alain Maron pas in september betrokken", zegt zij. "Dat is veel te laat in dit hele verhaal."

Intussen raken de officiële opvangstructuren voor daklozen van Samusocial en het Rode Kruis stilaan verzadigd, zegt Artsen Zonder Grenzen. Brussels minister van Gezondheid Alain Maron, zelf bevoegd voor daklozenopvang, kon zondag niet reageren. Zijn kabinet kan niet vertellen hoeveel plaatsen er momenteel vrij zijn in de bestaande opvangstructuren in Brussel.

Voor asielzoekers gelden dan weer federale opvangstructuren, maar die zijn niet open voor wie in ons land geen asiel wil aanvragen. Aangezien het gaat over mensen die geen asiel willen aanvragen of dat al met zekerheid niet gekregen hebben, is het een zaak om hen naar officiële procedures te leiden, mogelijk met het oog op terugkeer. Federaal staatssecretaris voor Asiel en Migratie Sammy Mahdi wil het overleg van maandagochtend afwachten, maar zal daarbij niet aanwezig zijn. "Als er mensen bij zijn die asiel willen aanvragen, kunnen zij dat doen aan het aanmeldcentrum in het Klein Kasteeltje en zullen zij door Fedasil worden opgevangen voor de duur van hun asielprocedure", zegt Mahdi's woordvoerster Sieghild Lacoere.

Over het aantal resterende plaatsen in het aanbod van de overheid kan de Brusselse regering nog niets kwijt. En terwijl in de eerste coronagolf hotels werden opengesteld voor dakloze personen en migranten om de opvangcapaciteit uit te breiden, is er nog geen gelijkaardige plek waar zij naartoe kunnen bij de tweede golf.

Wat de avondklok die vanaf maandag geldt voor dakloze Brusselaars betekent, blijft overigens onduidelijk. Marons kabinet gaf zondag geen commentaar, dat van minister-president Vervoort (PS) was niet bereikbaar.